İsrailin keçmiş baş ravvini Lau AŞPA-da çıxışında: “Azərbaycan, bu adı yadda saxlayın... dini tolerantlıq və dinc yanaşı yaşama ölkəsi...”

Antisemitizm yəhudi tarixinin əsas hissəsi olub və bütün Avropada qaçqın dalğalarına səbəb olub. Orta əsrlərdə minlərlə yəhudi Fransa, İspaniya, Portuqaliya və Avropanın digər ölkələrində repressiya və qırğınlardan canlarını qurtararaq Osmanlı İmperiyasında sığınacaq tapıblar.

1871-ci ildə Almaniyanın birləşməsi və 1922-ci ildə çoxmillətli Osmanlı İmperiyasının dağılması II Dünya müharibəsi zamanı nasistlərin qırğın düşərgələrinin dəhşətləri ilə nəticələnən antisemitizmin yeni təzahürünə səbəb oldu.

AŞPA, 29 yanvar 2025-ci ildə, Osvensim ölüm düşərgəsinin azad edilməsindən 80 il sonra, nasist terroru zamanı həlak olan milyonlarla yəhudinin xatirəsini - Holokost Qurbanlarının Beynəlxalq Anım Gününü qeyd etdi. Tədbirdə Avropa Şurasının Baş katibi Alen Berset, Lüksemburqun Baş naziri Lyuk Friden və AŞPA-da təmsil olunan ən böyük partiyaların nümayəndələri də iştirak ediblər.

Çoxtərəfli və regional diplomatiya, enerji təhlükəsizliyi fənnlərini BDU-da tədris edən, fəlsəfə doktoru Qivami Rəhimli Avropa Şurası Parlament Assambleyasında (AŞPA) İsrailin keçmiş baş ravvini Meir Launun Holokost Qurbanlarının Beynəlxalq Anım Gününə həsr olunmuş çıxışında yer alan bəzi məqamları diqqətə  çatdırır.

Holokostdan sağ çıxmış, İsrailin keçmiş baş ravvini Meir Lau AŞPA-dakı çıxışında bunları dedi:

“...Bu anım günü Avropa tarixinin ən qaranlıq səhifələrındən birinə işiq salan bir tədbirdir. Heç vaxt unutmamalıyıq ki, bu ağlasığmaz cinayətlər Avropada, avropalılar tərəfindən törədilib. Biz heç vaxt unutmamaliyıq ki, Avropa Şurası II Dünya müharibəsinin dəhşətlərinin bir daha təkrarlanmamasını təmin etmək qətyyətindən yaranıb.“

Holokost zamanı hər iki valideynini itirmiş Ravvin Lau qlobal antisemitizmin artması fonunda Azərbaycanın dini tolerantlıq və dinc yanaşı yaşama ənənəsini xüsusi vurğulayıb:

 “…Bu gün isə İsrailin köhnə dostu olan bir ölkəni qeyd etmək istəyirəm: Azərbaycanı, yəhudi xalqı və İsraillə sıx əlaqələri olan müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi dövlət. Bu gün Azərbaycan İsraillə çiyin-çiyinə, şərlə üz-üzədir. Azərbaycan xalqı min illik tarixi boyu öz torpağında yaşayan yəhudilərə qarşı zorakılıq göstərməyib. Bundan əlavə, Holokost zamanı 55 mindən çox yəhudi qırğından qaçaraq Azərbaycana sığınıb.

… biz İsrail xalqına qarşı qəlbində sevgi və qardaşlıq atəşi alovlananları da xatırlamalı və onlara təşəkkür etməliyik.”

İsrailin keçmiş baş ravvini Meir Lau AŞPA-ya üzv 46 ölkənin nümayəndələri qarşısında Azərbaycan barədə dediklərı heç də təsadüf deyil.

30 ildən artıq bir müddət ərzində İsrail və Azərbaycan qarşılıqlı faydalı diplomatik münasibətlər qurub. İki ölkə arasındakı enerji, kənd təsərrüfatı, texnologiya və hərbi-texniki sahələri əhatə edən əməkdaşlıq Azərbaycan və yəhudi xalqları arasında çoxəsrlik dini tolerantlıq, qarşılıqlı hörmət və birgəyaşayışın məhsuludu. Bu gün İsrail 2020-ci il müharibəsindən əvvəl Ermənistanın təxminən bir milyon mina yerləşdirdiyi işğaldan azad edilmiş bölgələrində Azərbaycanın minalardan təmizləmə fəaliyyətini dəstəkləyir.

Bu müddət ərzində İsrailin dövlət rəsmiləri Azərbaycana dəfələrlə səfər ediblər. Onların arasında ikitərəfli əlaqələri yüksək qiymətləndirən, Azərbaycana beş dəfə səfər edən İsrail dövlət xadimi Aviqdor Liberman Bakıya səfərlərinin birində deyib: “Azərbaycan İsrail üçün Fransadan daha vacibdir.”

İsrail prezidenti İshak Hersoqun 2023-cü ilin may ayında Azərbaycana tarixi səfəri əlaqələrimizin daha da inkişafı baxımından mühüm mərhələ oldu. Bu səfər dövlətlərimiz arasında 30 illik çox güclü əlaqələrimin möhkəmləndiriməsi ilə bərabər eyni zamanda İsrailin müstəqilliyinin 75 illiyini qeyd etmək imkanı yaratdı.

Heydər Əliev Mərkəzində İsrail dövlətinin müstəqilliyinin 75-ci ildönümünə həsr olunmuş tədbir zamanı İsrail prezidenti İshak Hersoqa Azərbaycan tarixi və mədəni irsinə aid maraqlı hədiyyələr - “Təbrizin sehrli nağılları” və “İrəvan xanlığının bölgə mətbəxi” kitabları təqdim olunmuşdur.

Bu kitabların nəşrində layihə rəhbəri olmuş Qivami Rəhimli qeyd etmişdir ki, “Təbrizin sehrli nağılları” kitabı Azərbaycan mədəni irsinin dünyaya tanıtdırılması baxımından mühüm rol oynayır. Orta əsrlərdə ən qiymətli hədiyyə kimi təqdim olunan, ölkələr və xalqlar arasında körpü qurmağa xidmət edən, Azərbaycan miniatür sənətindən bəhs edən bu kitab qiymətli hədiyyə kimi bir çox dünya məşhurlarına hədiyyə olunmuşdur.

İsrail prezidenti İshak Hersoqa hədiyyə edilən digər kitab - “İrəvan xanlığının bölgə mətbəxi” adlanır. Çoxillik tədqiqatların məhsulu olan, tarixi və etnoqrafik mənbələrə əsaslanan bu kitab Qərbi Azərbaycanın yerli sakinləri - İrəvan azərbaycanlılarının qədim mətbəx mədəniyyətinin tədqiqinə həsr edilib.

“İrəvan xanlığının bölgə mətbəxi” kitabının dəyərlərindən biri də İrəvan xanlığının mədəni irsini əks etdirən, Gürcüstan Milli Muzeyinin təqdim etdiyi tarixi sənədlərin, rus şərqşünas-fotoqraf D.İ.Yermakovun çəkdiyi fotoşənədlərin - Sərdar Sarayı, İrəvan məscidləri, karvansara və digər memarlıq abidələrinin nəşrdə yer almasıdır.

Parisdə beynəlxalq müsabiqənin qalibi olan “İrəvan xanlığının bölgə mətbəxi” kitabı hazırda İsveçdə Alfred Nobelin ev-muzeyində sərgilənir.

Prezident Hersoq bu hədiyyələri almaqdan məmnunluğunu bildirərək, Azərbaycanda həmçinin “unikal yəhudi irsi”ni və “yəhudilər və müsəlmanlar arasında sülhə, xalqlarımız arasında sevgi və məhəbbətə  birgə baxış”ı yüksək qiymətləndirdi.