Media-icmal 16.06.2016

Hökumətin antiböhran tədbirlərinin nəticəsizliyi, bankların dayanıqsızlığı və problemli kreditlər bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Ya bacarmır, ya istəmir

“Azadlıq” qəzeti “Hökumətin antiböhran  tədbirləri niyə “2” aldı” sərlövhəli məqalədə 2015-ci ildə manatın iki dəfə devalvasiyasından sonra rəsmi Bakının böhran əleyhinə  tədbirlərinin nəticəsiz qalmasını iqtisadçı Nemət Əliyevlə müzakirə edir.

N.Əliyev bu tədbirlərin nəticəsizlyini belə izah edir: “Azərbaycan hökumətinin antiböhran kimi təqdim etdiyi addımların nəticə verməməsinin səbəbi hökumətin problemin miqyasını tam dərk etməməsilə bağlıdır. Hökumət ya reallıqları dərk etmir, ya da bunu istəmir”.  

Ekspert rəsmi Bakının antiböhran tədbirlərində qeyri-neft sektorunun inkişafının əsas hədəf  olduğunu deyərək əgər bu sahədə gözlənilən inkişaf yoxsa, deməli, atılan addımların düzgün istiqamətlənməməsi qənaətindədir. Yenə də onun fikrincə, bu sahədə korrupsiya, rüşvət kimi problemlər var ki, onlar həll edilmədən hansısa uğura nail olmaq mümkün deyil.

Ekspert ölkə iqtisadiyyatının normal inkişafı üçün normal mühit yaradılmalı olduğunu önə çəkir, amma gerçəkdə belə olmadığını deyir: “Ölkədə ÜDM azalır, qeyri-neft sahələri tənəzzülə uğrayır, maliyyə itkiləri həddən artıq böyüyüb, iri investisiya vəsaitlərndən məhrum olmuşuq”. Üstəlik, ekspert daxili investorların da sahib olduqları vəsaitləri xaricə yönəltmələrini xüsusi vurğulayıb.

“Bu, onunla bağlıdır ki, ölkədə sahibkarlıq üçün olduqca əlverişsiz mühit yaradılıb”.

Ekspert rəsmilərin nə deməsinə baxmayaraq, real nəticələrin olmamasını elə ölkənin tənəzzülünə səbəb olan problemlərin yerində qalması sayır: “Əgər qeyd edilən istiqamətlərdə kök salmış problemlər həllini tapmasa, vəziyyətin daha pis, daha dramatik  şəkildə ağırlaşmasının şahidi olacağıq”.

Banklara etibar qalmayıb

 “Exo” qəzeti “Hansı banka etibar etmək olar?” sərlövhəli məqaləsində bank sahəsi üzrə ekspert Əkrəm Həsənovla əmanətlərin qoyuluşu üçün ölkədə etibarlı bank məsələsini müzakirə edir. Ekspert etibarlılıq baxımından ölkənin bank sistemini belə xarakterizə edir: “Azərbaycanın bank sistemindəki mövcud durumu nəzərə almaqla demək olar ki, ölkədə tam etimad göstəriləsi bir bank belə qalmayıb. Bank sistemi digər maliyyə institutlarından asılıdır, odur ki, bazarda etibarsız banklar fəaliyyət göstərdikcə ölkənin bank sistemi təhlükə altında olacaq”.

Ekspert bu durumdan irəli gələrək kapitalın yastıq altında saxlanmasının özünü də təhlükəsiz saymır. Onun düşüncəsinə görə, ölkədə 10-12 bank var ki, öz maliyyə hesabatlarını gizlətmirlər. Ekspertə görə, burada da hər şey zahirən göründüyü kimi, qaydasında deyil: “Amma burada da zəmanət yoxdur ki, banklar öz hesabatlarını “bəzəmirlər”.  Müəllifə görə, Mərkəzi Bankın pis nəzarəti səbəbindən banklar reallığa uyğun olmayan hesabatlar təqdim ediblər ki, bunun da nəticəsində  bu banklar müflisləşəndə əhali əmanətlərini geri ala bilmədi.

Ekspert ölkə banklarında əmanətlərin azalması səbəblərinə də toxunub: “Əsas səbəb Azərbaycanın bank sisteminə  etibarın olmamasıdır. İl ərzində iki devalvasiya maliyyə sisteminin qeyri-sağlamlığını göstərir, problemli kreditlərin həcmi artır. Bu o deməkdir ki, əmanətləri sahiblərinə qaytarmaq mümkün olmayacaq”. Daha bir səbəb kimi ekspert əhalinin banklardan əmanətlərini  geri çəkməsini göstərib. Beynəlxalq reytinq ağentliklərinin Azərbaycan banklarının reytinq göstəricilərini aşağı endirməsi də banklara etimadsızlıq səbəbləri sırasındadır. 

Daha sonra məqalədə banklara əmanət qoyuluşlarının azalması statistik rəqəmlərlə göstərilir.  

Mərkəzi Bankın tərəddüdünün bədəli

“Yeni Müsavat” qəzeti isə ekspert Vüqar Bayramovla son ayların ən aktual mövzularından problemli kreditlər məsələsini müzakirə edir.

Ekspert deyir ki, rəsmi şəkildə  problemli kreditlərin 1 milyard 500 milyon dollara yaxın olduğu göstərilir. Ama gerçəkdə bu rəqəmin göstəriləndən çoxdur.  Xüsusilə, iki devalvasiyadan sonra dollarla götürülən kreditlərin ödənilməsində acınacaqlı durum yarandığı faktdır. Bank sistemi faiz  güzəştinə getmək istəmir, Mərkəzi Bank isə tərəddüd qarşısındadır. Ekspert V.Bayramov deyir: “Bu yöndə Mərkəzi Bank hər  hansı addım atmayıb, tərəddüd edir, bu tərəddüd isə bank sektoruna ciddi çətinliklər törədir. Uzun müddət yüksək faizlərdən bəhrələnən banklar da faizləri endirmək əvəzinə daha çox inzibati metodlardan faydalanmağa çalışır”.

Ekspert deyir ki, bununla bu qurumlar problemi daha da dərinləşdirirlər,  kredit götürənlərə  güzəştə gedilməməsi borcluların borcu ödəmə qabiliyyətini mürəkkəb duruma salıb.