Media-icmal 16.08.17

Ölkədə turizmin inkişafı, bank sisteminin durumu və ÜDM-in azalması bugünkü medianın (16 avqust, 2017-ci il) aparıcı mövzularındandır.

İslahatların uğur formulu

"Azərbaycan" qəzeti "Mütərəqqi islahatların uğur formulu" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=128196) ölkədə turizmin inkişafı ilə bağlı yürüdülən rəsmi siyasəti dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan tarixinin ən möhtəşəm inkişaf və qüdrətli dövlətçilik dövrünü yaşayır və Şərqlə Qərb arasında sağlam körpü rolunu oynayır.

Məqalədə vurğulanır ki, əhalisinin əksəriyyətini müsəlmanlar təşkil edən Azərbaycan tolerantlığı, multikulturalizm, tarixi, milliliyi, bəşəri dəyərlərə verdiyi töhfələrlə, ən əsası isə etibarlı tərəfdaş kimi dünya dövlətlərinin diqqətini özünə cəlb etməkdədir.

Yazı müəllifi indiki qloballaşma prosesləri dövründə xalqlararası və mədəniyyətlərarası dialoqun inkişaf etdirilməsini də dövlət siyasətinin mühüm tərkib hissəsi adlandırır: "Prezident İlham Əliyevin tolerantlıq və milli münasibətlər probleminə dair baxışları onun siyasi portretinin əsas cizgilərini təcəssüm etdirir. Dövlət başçısının son 14 il müddətində bununla bağlı irəli sürdüyü prinsiplər, müəyyənləşdirdiyi strateji xətt, atdığı konkret addımlar onun Azərbaycanı həm də sivilizasiyalararası dialoq, mədəni-intellektual konsolidasiya və əməkdaşlıq mərkəzinə çevirmək məqsədindən irəli gəlir".

Müəllif Azərabycanın beynəlxalq miqyaslı yarışlara, festivallara, qlobal forumlara ev sahibliyini xatırladaraq buna səbəb kimi Azərbaycanın sülh və əməkdaşlıq məkanı kimi böyük nüfuz qazanmasını göstərir.

Müəllifə görə, belə tədbirlər Azərbaycan üçün də faydalıdır belə ki, ölkəyə həm siyasi, həm də iqtisadi dividend qazandırır: "Azərbaycanın dünya birliyində etibarlı tərəfdaş kimi tanınması ölkəyə investisiyaların axmasına, əməkdaşlığa açıq olması isə ölkəyə yeni texnologiyaların gəlməsinə səbəb olur".

Müəllif hesab edir ki, beynəlxalq tədbirlər bütövlükdə ölkənin dünyaya təqdimatıdır və bu təqdimat gələcək iqtisadi perspektivlərini müəyyənləşdirir, xarici investorların və böyük turist kütləsinin diqqətini cəlb edir.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, həmin təqdimatların nəticəsidir ki, son illər Azərbaycanda turizmin inkişafına geniş imkanlar açılıb, bu sırada viza alınmasının asanlaşdırılması xüsusi qeyd edilir və deyilir ki, turist axını ölkəyə valyuta axınının artması baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir: "Bunu statistik rəqəmlərə nəzər yetirdikdə bir daha aydın görmək mümkündür, bu ilin 6 ayında ölkəmizə 1 milyon 199 min 667 nəfər xarici vətəndaş səfər edib. Bu 2016-cı ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 24 faiz çoxdur".

Müəllif deyir ki, uğurlu sosial-iqtisadi inkişaf, möhkəm daxili sabitlik ölkəyə turist axınını şərtləndirən əsas amillərdəndir və Azərbaycanın coğrafi baxımdan əlverişli məkanda yerləşməsi, flora və fauna növlərinin müxtəlifliyi, Xəzər dənizi, infrastruktur təminatının yaxşılaşdırılması turizm imkanlarını daha da artırır.

Proqnoz: Daha bir neçə bank bağlana bilər

"Exo" qəzeti "Proqnoz: 2020-ci ilə Azərbaycandan 32 bankdan 20-i qalacaq" (http://ru.echo.az/?p=61763) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ekspertlərlə ölkənin bank sisteminin durumunu araşdırır.

Müəllif deyir ki, neftin qiymətinin kəskin düşməsi və manatın devalvasiyası göstərdi ki, Azərbaycanın bank sistemi hadisələrə münasibətdə ən zəif nöqtələrindən biridir: "Bank sisteminin bütün zəif tərəfləri göründü, bəzi maliyyə qurumları "sabun köpüyü" kimi partlamaqla dövlətin onsuz da zəif olan iqtisadi durumun bir qədər də laxlatdı, itkilərə başa gələn bu sarsıntılardan sonra özünə gələn banklar varlıqlarını davam etdirdilər. Problemli kreditlər bir çox banklar üçün həll olunmamış problem kimi qalmaqdadır, bir çox banklar qənaət xatirinə ştat vahidlərini xeyli ixtisara salıblar. Bu müştərilərlə iş məsələsinə neqativ təsir göstərir".

Bank sistemində itkilərə misal olaraq müəllif 2016-cı ildə 11 bankın bağlanmasını və bununla da ölkədə kredit qurumlarının sayını 32-yə enməsini nəzərə çatdırır.

"Azərbaycan bank sisteminin böhrandan çıxması barədə hələ ki danışmaq olmur, vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi 24% təşkil edir ki, bu mənfi mənada çox yüksək göstəricidir, bankların likvidliyi də yaxşı durumda deyil, elə bu iki səbəb kifayət edir ki, bank sisteminin böhrandan çıxmasına hələ qaldığını söyləyə bilək".

Ekspert Vüqar Bayramov ölkənin bank sistemindəki durumu qəzetə belə dəyərləndirir.

Ekspert bəzi bankların az da olsa yeni əməkdaşlar qəbul etməsini manatın müəyyən mənada sabitləşməsi ilə əlaqələndirir və deyir ki, manatın məzənnəsi sabit qalarsa bank sistemində sabitləşmə 2020-ci ildə baş verə bilər.

V.Bayramov hesab edir ki, zəif bankların bağlanması və ya konsolidasiya prosesi bundan sonra da davam edəcək və onun fikrincə, bankların bağlanması ölkə iqtisadiyyatına həmişə sarsıntı gətirir, odur ki, burada bir neçə bankın konsolidasiya etməsi ən yaxşı çıxış yoludur.

Müəllif digər ekspert Əkrəm Həsənova istinadən deyir ki, bir çox maliyyə institutlarının əmanətlərə görə vətəndaşlara, eləcə də xaricilərə ödənişlər etmədikləri məlumdur və bu bankın iflasa getməsinin ilk əlamətidir və Ə.Həsənov deyir ki, 2016-cı ilin dördüncü rübü ilə bağlı 15 bank maliyyə hesabatını dərc etməyib: "Ötən illərin təcrübəsindən aydındır ki, öz hesabatlarını dərc etməyən maliyyə institutları bir qayda olaraq iflas ərəfəsində olan qurumlardır. Bundan başqa problemli kreditlər də bankların sabitliyinə təsir edir. Əgər belə kreditlər çoxdursa və artmaqda davam edirsə bankı iflasa aparır.

Bu faktlar göstərir ki. qalan 32 bankın da bir hissəsi bağlanmağa məcbur olacaq".

Ə.Həsənov deyir ki, keçən il ölkənin bank sektprunun toplam itkiləri 1 milyard 667,6 milyon manatdır və bu sırada ən böyük itkiyə "Nikoil bank" məruz qalıb.

ÜDM-in narahatlıq doğuran azalması

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "İqtisadiyyat kiçilir. Həyəcanlı siqnallar" (http://www.novoye-vremya.com/w102174/.../#.WZMzWFGrTIU) sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif rəsmi statistikaya istinadən bu ilin yanvar-iyul aylarında Azərbaycanda ümumi daxili məhsulun (ÜDM) həcminin 1% azalmasının narahatlıq doğurduğunu bildirir.

Məqalədə xatırladılır ki, 2016-cı ildə ÜDM 3,1% azalıb: "Əgər ölkə iqtisadiyyatı bu sürətlə kiçilsə bu il ÜDM-in kiçilməsi 3% olmaqla başa çatacaq və bu sırada sənaye istehsalının əhəmiyyətli şəkildə azalması narahatlıq yaradır".

Müəllif rəsmi statistikaya istinadən vurğulayır ki, bu ilin 7 ayı ərzində Azərbaycanda sənaye istehsalı 21,8 milyard manat təşkil edib və müqaysəli qiymətlərlə bu 2016-cı ildə olduğundan 5,4% az istehsal deməkdir.

Müəllif deyir ki, sənaye sahəsində istehsalın azalması neft sektorunda göstəricilərin 7,1% azalması ilə əlaqəlidir: "Göründüyü kimi, neft sahəsindəki böhran özünü hər yerdə göstərir və hazırda bu sahənin böhrandan çıxa bilməsini göstərən bir əlamət belə yoxdur. Bundan isə ÜDM, bank sektoru, sənaye istehsalı, kəsirli büdcə və iqtisadiyyatın bütün qeyri-neft sektoru əziyyət çəkir".

Müəllif vurğulayır ki, istehsalın azalması kritik həddə deyil, amma indiki geriləmə də yaxşı hal sayılmaz, bunun arxasınca ÜDM-in daha çox kiçilməsi, inflyasiya və işsizliyin artması kimi proseslər gəlir.

Müəllif bu sırada diqqəti bağlanan 25 min iş yeri məsələsinə və bu bağlanan yerlərin 76%-nin özəl sahəyə aid olmasına da yönəldir və bu faktı kiçik və orta biznesin deqradasiyasının davam etməsi kimi dəyərləndirir: "İkiqat devalvasiya, nağd valyuta çatışmazlığı və iqtisadi böhran daha çox biznesi vurub. 100-lərlə obyektlər bağlanıb, sahbikarlar isə müflisləşiblər. Bütün bu müddətdə durum yaxşılaşmayıb, kiçik və orta biznesin inkişafı isə ÜDM-in və sənaye istehsalının artmasına dəstək ola bilərdi. Ölkədəki biznes mühiti nə yerli işgüzar şəxslərdə, nə də xarici investorlarda nikbinlik yaratmır".

Müəllif hesab edir ki, çoxsaylı maneələr Azərbaycanda iş qurmağa imkan vermir, onun nəticəsidir ki, özəl sahədə iş yerləri kütləvi şəkildə bağlanır.

Məqalədə deyilir ki, bank sistemində davam edən böhran da sahibkarlara ciddi dərəcədə mənfi təsir edir, belə ki, kreditlərin alınması şərtləri sərtləşdirilib, kiçik və orta buznesin inkişafı ilə bağlı verilən kreditlərin sayı kəskin şəkildə azalıb.

Müəllif hesab edir ki, elə buna görə də sahibkarların çoxu biznes fəaliyyətini dayandırıb və odur ki, ölkə iqtisadiyyatının indiki durumunu əks etdirən bu əlverişsiz şəraitdə ÜDM-in azalması yox, artması təəccüblü olardı: "Başqa sözlə, neftin qiymətinin kəskin enməsilə başlayan iqtisadi böhran iqtisadiyyatın bütün sahələrinə mənfi təsirini göstərir və real islahatlar başlamayana kimi bu davam edəcək".