Media-icmal 17.11.18

Azərbaycanda Milli Dirçəliş Günü, pambıqçılığın müsbət-mənfiləri, təhsil krediti sahəsində vəziyyət və s. məsələlər bugünkü (17noyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

30 il bundan əvvəlki tarix

"Azərbaycan" qəzeti "Tarixin ən güclü Azərbaycanı" sərlövhəli məqalədə 30 il bundan öncə 1988-ci il noyabrın 17-dən başlamış milli-azadlıq mübarizəsini dəyərləndirir.

Müəllif bu mübarizəyə səbəb kimi sovet imperiyasının kommunust beynəlmiləçiliyi idelogiyasının puçluğunun üzə çıxmasını, sovet rejiminin mövcudluğunu qorumaq üçün milli münaqişələrə rəvac verməsini, Azərbaycana qarşı erməni separatizminin açıq müstəviyə keçməsini göstərir.

Bu mübarizədə müəllif o zamankı ölkə rəhbərliyini və hərəkat rəhbərlərinə tənqidi planda yanaşır, xalqın və dövlətin xilaskarı kimi keçmiş prezident Heydər Əliyevi, ölkənin inkişafının əsas səbəbkarı kimi indiki prezident İlham Əliyevi göstərir.

Yazı müəllifi iddia edir ki, o zaman xalq erməni separatizminə və onun nəticələrinə etiraz etsə də ölkə rəhbərliyi bunu etməyib: "Milyonlarla insanın toplaşdığı Bakının "Azadlıq" meydanında səslənən tələblərin mahiyyəti getdikcə dəyişir, müstəqil dövlət qurmaq ideyası milli düşüncəyə hakim kəsilirdi.

İnsanlar meydanlara çıxmaqla Azərbaycanı müstəmləkə əsarətində saxlayan sovet imperiyasına qarşı ilk kütləvi etiraz səsini qaldırdı. Beləliklə, 1988-ci ildən başlayaraq Azərbaycanda milli istiqlal hərəkatı geniş vüsət aldı.

Müəllifə görə, o zamankı ölkə rəhbərliyi müstəqil dövlət qurmaq ideyasından kənar adamlar idilər, hərəkat rəhbərləri isə səriştəsiz olduqları üçün ölkəni böhrana sürükləyiirdilər.

Məqalə müəllifi deyir ki, ölkəni böhrandan tarixi şəxsiyyət çıxara bilərdi və bu tarixi şəxsiyyət Heydər Əliyev idi və onun 1993-cü ildə hakimiyyətə gəlməsindən sonra milli dirçəliş prosesi bütün Azərbaycan siyasi mühitində aparıcı qüvvəyə çevrilərək, milli dövlətçiliyin bərpası istiqamətində qəti addımların atılması ilə müşayiət olundu.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpası Heydər Əliyevin başlatdığı bu prosesin yekun nəticəsi olmalı idi. Görülən hər bir iş, atılan hər bir addım isə Azərbaycan xalqını bu nəticəyə - dövlət müstəqilliyinin bərpa olunmasına yaxınlaşdırırdı: "Ölkədə formalaşmağa başlayan yeni siyasi kurs vətəndaş müharibəsi təhlükəsini aradan qaldırdı, separatçılıq meyllərinə son qoydu, ən əsası Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini təmin etdi".

Müəllif deyir ki, son 15 ildə ölkədə həyata keçirilən siyasi kursun mahiyyətində də məhz H.Əliyevin Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin qorunması və möhkəmləndirilməsi ideyaları durur.

Müəllif vurğulayır ki, dövlət idarəçiliyi və siyasət meydanında yeni məktəbin banisi olan prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasi kurs Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini daha da möhkəmləndirir.

Müəllifə görə, indi Azərbaycan regionda lider, dünyada söz sahibi, yüksək nüfuzu olan dövlətdir, 30 il əvvəl isə bu, insanlara xəyal kimi görünə bilərdi.

Heyvandarlığı sıxışdıran pambıqçılıq

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Ağ qızıl"dan kim daha çox qazanır?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif pambıqçılıq sahəsindəki vəziyyəti müzakirəyə çıxararaq ona mövqeyini ifadə edir.

Müəllif deyir ki, ölkə rəhbərliyi qarşıdakı 7 ildə pambıq əkini sahələrini 200 min hektara, istehsalını isə 700 min tona çatdırmağı nəzərdə tutur, bu il üçün isə Azərbaycanda 132 min 502 hektar sahədə pambıq əkilib və istehsalın 260 min tona çatacağı proqnozlaşdırılır və Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, noyabrın 13-dək ölkə üzrə pambıq qəbulu məntəqələrinə 209 min 368 ton məhsul təhvil verilib.

Müəllif deyir ki, bununla yanaşı hökumət bu sahədə emal müəssisələrini genişləndirir, 18 pambıqtəmizləmə zavodu fəaliyyətdədir, daha biri isə Ucarda başa çatmaq üzrədir, üstəlik Mingəçevirdə 6 iplik fabiriki fəaliyyət göstərir.

Yazi müəllifi belə bir məqamı da vurğulayır ki, hökumətin pambıqçılıq planlarına baxış birmənalı deyil.

Belə ki, pambıq sahələrinin genişləndirilməsi heyvandarlığın sıxışdırılması ilə müşayət edilir, bu isə yaxın illərdə ölkənin ət və süd məhsulları üzrə idxaldan asılılığını əhəmiyyətli şəkildə artıracaq.

Müəllif bildirir ki, istehsalçıların problemləri də var, belə ki, pambıq yığımında yalnız "Aqrolozinq" ASC istehsalçılara ucuz qiymətə (hər hektara 100 manat) texnika xidməti təklif edir, bu isə bütün yığım texnikasının cəmi 30%-i deməkdir, qalan kombaynlar özəl şirkətlərin əlindədir və qiymət bahadır.

Müəllif deyir ki, rəsmi statistikaya görə, pambığın hər kiloqramının maya dəyəri 51 qəpik təşkil edir, amma müstəqil ekspertlərin çoxu bu rəqəmi inandırıcı saymır, ən azı ona görə ki, dünyanın ən qabaqcıl pambıq istehsalçısı olan ölkələrdə belə aşağı maya dəyərinə rast gəlmək çətindir.

Yazı müəllifi ekspertlərə istinadən deyir ki, Azərbaycanda pambıq istehsalından ən çox emal müəssisələri qazanır və bununla bağlı rəqəmlər göstərir.

Müəllif həm də deyir ki, ekspertlərə görə, pambıqçılıq o zaman gəlirli sahə hesab olunacaq ki, məhsuldarlıq yüksəldilsin, emal sahəsində inhisarçılıq və kartel sövdələşmələri aradan qalxsın.

Təhsil kreditinə ümid varmı?

"Oxu.az" saytında isə "Təhsil krediti: Hansı banklar hansı şərtlərlə verir? - araşdırma sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif tələbələrə təhsil kreditlərinin verilməsi sahəsindəki durumu dəyərləndirir.

Müəllif təhsil ekspertlərinə istinadən vurğulayır ki, son beş ildə Azərbaycanda yeddi mindən çox tələbə təhsil haqqını ödəyə bilmədiyi üçün ali təhsil almaqdan məhrum olub, I-II kursda çətinliklə oxuya bilən tələbələr, növbəti illərin təhsil haqqını ödəyə bilmədikləri üçün universitetdən imtina etməli olublar.

Müəllif xatırladır ki, 2019-cu ilin dövlət büdcəsi müzakirələri zamanı çıxış edən maliyyə naziri Samir Şərifov bu kreditləri alanların onu qaytara bilməsinin sual altında olduğunu söyləyib və bu götürülən pulların qaytarılacağı mexanizmi olmadığını əsas gətirərək bu kreditlərin verilmədiyini bildirib.

Müəllif deyir ki, bankların bu kreditləri verib-vermədiklərini və sahədə vəziyyətin necə olmasını müəyyən etmək üçün banklara az tutublar.

Məlum olub ki, banklar, şirkətlər tərəfindən istehlak krediti formatında tələbələrə verilən kreditlər azdır.

Müəllif deyir ki, "Unibank"dan bildirilib ki, bütün tələbələrin rəsmi iş yeri olan valideynləri gəlib 4 il müddətinə 20 min manatadək sərfəli faizlə kredit götürə bilər, zamin və sığorta xərci yoxdur, kreditin aylıq ödənişi 19 manatdan başlayır, kredit götürmək üçün müsbət rəy verildikdə, bankın şöbələrinə yaxınlaşa bilərlər.

Müəlifin deməsinə görə, "Bank VTB"dən bildirilib ki, tələbələrə təhsil krediti verilir:"Bu məbləğ minimum 300 AZN, maksimum 30 min AZN, illik faiz dərəcəsi girov ilə 19 faiz, girovsuz 21 faiz təşkil edir. Ödəniş altı aydan 60 aya qədərdir. Valideynlərin iş yerindən arayış olmalıdır".

Müəllif vurğulayır ki, "Bank Respublika"dan qeyd edilib ki, ölkədə fəaliyyət göstərən təhsil ocaqlarında (ali, peşə-ixtisas və orta) ödənişli əsaslarla təhsil alan tələbə və şagirdlərin təhsil haqlarının ödənilməsi üçün kredit nəzərdə tutulub, məbləğ 500-10000 manatdır, , ödəniş vaxtı 12 ay, illik faiz dərəcəsi 20 faiz, komissiya bir faiz (min manata 10 manat) təşkil edir.

Müəllif xatırladır ki, iki ildir ki, Təhsil Nazirliyinin təşəbbüsü ilə Maarifçi Kredit Fondu yaradılıb, indiyə kimi cəmi 223 təhsil haqqı krediti müqaviləsi imzalanıb.

Təhsil eksperti Nadir İsrafilov isə deyir ki, "Təhsil krediti", bəzən də "Tələbə krediti" adlandırılan məsələ birinci dəfə deyil ki, gündəmə gətirilir, amma burada da bəzi maneələr var ki, hamı üçün əlçatan deyil və şərtlər ağırdır.

Ekspert deyir ki, "Təhsil krediti haqqında" qanun layihəsi bir neçə dəfə Milli Məclisin iclaslarında müzakirəyə çıxarılsa da qəbul olunması bu günədək məqbul sayılmayıb.

N.İsrafilov deyir ki, bu, buna ehtiyacı olan tələbələri sosial qayğılardan müəyyən qədər uzaqlaşdıra bilərdi.

Ekspert hesab edir ki, xeyriyyəçilər də bu işə qoşula bilərlər, bu ənənə Azərbaycanda hələ XX əsrin əvvəlində Tağıyevlərin, Nağıyevlərin nümunəsində olub.

Müəllif vurğulayır ki, hazırda Azərbaycanın 54 ali təhsil müəssisəsində 160 minə yaxın tələbə təhsil alır, Onların 70 faizi öz vəsaiti hesabına, yəni, ödənişli əsaslarla, 30 faizi isə dövlət büdcəsi vəsaiti hesabına təhsillərini davam etdirirlər.