Media-icmal 18.01.18

Azərbaycanın tranzit imkanları, korrupsiyaya qarşı mübarizənin yetərsizliyi, manatın möhkəmlənməməsinin səbəbləri, rəsmi statistikaya etimadsızlıq bugünki (18 yanvar, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Tranzitlər məkanı

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanın beynəlxalq tranzit ölkə kimi əhəmiyyəti daha da artır" sərlövəhli məqalədə ölkənin tranzit imkanlarını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan coğrafi mövqeyinə görə Şərqlə Qərbin, Şimalla Cənubun qovuşuğunda yerləşir və coğrafi reallıq ölkəyə tranzit imkanlarından istifadə etməyə şərait yaradır.

Müəllif xatırladır ki, bunun üçün hazırda Azərbaycanda həyata keçirilən iqtisadi siyasətin istiqamətlərindən biri də infrastruktur layihələrinin reallaşdırılmasıdır.

Məqalədə müqavimətlər olmasına baxmayaraq, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun yenidən qurulması xüsusi vurğulanır, Prezident İlham Əliyevin qətiyyətli mövqeyi sayəsində Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizinin fəaliyyətə başlaması təqdir edilir.

Müəllif hazırda reallaşdırılmaqda olan Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin tikintisinə başlanmasını ikinci böyük layihə adlandırır, bu dəhliz istifadəyə verildikdən sonra ölkədən daşınan yüklərin həcminin əlavə olaraq milyon tonlarla artacağını deyir.

Müəllif o cümlədən Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı kompleksində gedən işləri də bu baxımdan yüksək dəyərləndirir və yeni limanın ötən il istismara verilən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti üçün bilavasitə yükcəmləyici funksiyasını yerinə yetirəcəyini bildirir: "Beləliklə, Şimal, Cənub, Şərq və Qərb istiqamətlərindən dəhlizlər üzrə ölkəmizə daxil olan yük axınları yeni liman kompleksində cəmlənərək Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu ilə Avropaya və əks istiqamətə - Şərqə daşınacaq".

Müəllif bu məsələnin əhəmiyyətini nəzərə çatdırmaq üçün dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətirir: "Bu il Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun fəaliyyəti üçün çox önəmli il olacaq. Demək olar ki, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun fəaliyyətinin birinci ili olacaq. Mən qeyd etmişəm ki, bu yola böyük maraq var və artıq Bakı-Tbilisi-Qars Avrasiyanın nəqliyyat xəritəsini təzələyib və Azərbaycan bu sahəyə öz töhfəsini verib. Mən giriş sözümdə qeyd etdiyim kimi, Azərbaycan ərazisində "Şimal-Cənub" nəqliyyat dəhlizi ilə bağlı bütün işlər görülüb".

Bu necə mübarizədir?

"Novoye Vremya" qəzetində "İri korrupsionerlər "sudan quru" çıxdılar" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı yetərli şəkildə mübarizə getmədiyini iddia edir.

Yazı müəllifi yanvarın 18-də Baş Prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Baş Mübarizə İdarəsində 2017-ci ildə görülmüş işlərlə bağlı mətbuat konfransı keçirildiyini xatırladır, amma bu mübarizənin səviyyəsindən narazılıq ifadə edir: "Korrupsiyaya qarşı mübarizə lazımdır, amma bu, indiki kimi olmamalıdır. Ölkədə korrupsiyaya qarı mübarizə üçün bütün normativ aktlar qəbul edilib, bununla belə, yenə də korrupsiyaya qarşı mübarizəni kiçik rüşvətxorluq kimi başa düşürlər və hər dəfə də iri korrupsionerlər məsuliyyətdən canlarını qurtara bilirlər".

Müəllif vurğulayır ki, artıq məhkəmələrə verilmiş 214 cinayət işi arasında dələduzluq, sui-istifadə, səlahiyyətdən sui-istifadə və s. kimi cinayətlər var, amma talama, mənimsəmə kimi ağır cinayətlərin təhqiqatı barədə hər hansı informasiya verilməyib.

Müəllif Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyində baş vermiş 70 milyon manatdan çox mənimsəmə, israf, talama kimi "hay-küy"lü cinayət işinin də üstündən sükutla keçildiyini bildirir: "Belə cinayətlərə baxmayaraq, nə üçünsə iri korrupsionerlər hələ də azadlıqdadır. Məgər idarə keçmiş Milli Təhlükəsizlik Nazirliyində, Beynəlxalq Bankda, metropolitendə baş vermiş cinayətləri

görməyib? Bank sahəsində isə həmişə iri həcmli korrupsiya cinayətləri baş verib. Bu pullar dövlət büdcəsinin və ya vergi ödəyicilərinin pullarıdır və son zamanlara kimi buradakı cinayətlərə fikir verilmirdi".

Müəllif adı çəkilən sahələrdə uzun zaman iri həcmli korrupsiyaların baş verməsini dövlət qurumlarının görməzdən gəlməsini təəccüblü adlandırır.

Məqalədə deyilir ki, belə cinayətlərin ifşası artıq sosail sifariş səviyyəsindədir, çünki "korrupsiya zərflərindəki" maaşlar, çox milyonlu talamalar, dövlət

vəsaitlərindən məqsədsiz istifadə, saxta tenderlər hamıya məlum faktlar idi: "Amma bu cinayət işlərinin fiqurları məhkəmədə nazirə hər ay 300 min manat verdiklərini deyirlərsə və nazir də hələ azadlıqdadırsa, bu korrupsiyaya qarşı necə mübarizə aparmaqdır? Əgər şöbə müdirləri ayda 30-40 min manat vəsaiti ciblərinə qoyublarsa, o zaman korrupsiyanın həcmini anlamaq o qədər də çətin deyil".

Müəllif deyir ki, Azərbaycan sakinləri hətta öz qanuni haqlarını reallaşdırmaq üçün belə korrupsiya əməlinə getməyə məcbur olur və statistikaya görə, ölkə əhalisinin 65%-i qanuni qərar qəbul edilməsi üçün kimə və nə zaman rüşvət verdiyini yaxşı bilir.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycan cəmiyyətinin korrupsiyalaşması əhatəsi

genişdir və dövlət korrupsiyaya qarşı mübarizənin özünü prioritet məsələyə çevirməlidir.

Manat çox möhkəmlənə bilməz: səbəblər

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Manatın möhkəmlənməsi ilə bağlı hökumətin nə planı var?" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif neftin dünya bazarında qiyməti və manatın məzənnəsinə təsiri məsələsini ekspert Rəşad Həsənovla incələyir.

Müəllifə görə, dünya bazarında neftin qiymətinin yüksəlməsi ilə manatın məzənnəsində sabitlik yaranıb, artıq bir ilə yaxındır ki, manatın ABŞ dollarına nəzərən məzənnəsi demək olar ki, dəyişməz qalmaqdadır, olan dəyişmələr də çox cüzidir.

Müəllif vurğulayır ki, neftin qiyməti 72 dollara yaxınlaşır, bazardakı sabitlik manatın möhkəmlənməsinə real zəmin yaradır və manat hansısa həddə qədər möhkəmlənə bilər.

R.Həsənov deyir ki, manatın məzənnəsini müəyyən edən əsas amil neftin qiymətidir, istər məzənnə formalaşmasında, istərsə də xarici ticarət balansının təmin olunmasında neftdən asılılıq 90%-dirsə, o zaman neftin qiymətinin manatın məzənnəsinə birbaşa təsiri inkarolunmazdır: "Bu təsiri Azərbaycan xalqı 2004-2014-cü illərdə manatın davamlı möhkəmlənməsində, 2015-ci ildən sonrakı dövrdə isə kəskin dəyərsizləşməsində görüb. Bu gün neftin qiymətinin baha olması manat üzərində möhkəmlənmə istiqamətində bir təzyiq yaradır. Əgər hökumət dediyi kimi əsl üzən məzənnə rejimi tətbiq edərsə, bu zaman hazırkı şərtlər daxilində manatın möhkəmlənməsi qaçılmazdır. Amma bu gün bizim qənaətimiz budur ki, Azərbaycanda real üzən məzənnə yoxdur".

Ekspert deyir ki, hökumət müdaxilə yolu ilə və əlindəki vasitələrlə manatın məzənnəsini tənzimləyir və bu, neftin qiymətinin sabit qalacağına inamsızlıqla bağlıdır: "Neftin qiyməti sabit deyil, hər zaman dəyişə bilər. Bu dəyişiklik ehtimalına görə hökumət ehtiyatlı davranaraq manatın möhkəmlənməsinə imkan vermir. Çünki neftin qiyməti düşərsə, bu, manatın da kəskin dəyərsizləşməsinə və daxildə şok effektlərin yaranmasına gətirib çıxara bilər. Belə bir təcrübəni artıq yaşamışıq".

R.Həsənov 2018-ci ildə manatın məzənnəsində ciddi dəyişiklik baş verəcəyini gözləmir, seçki ili olduğu üçün manatın 3-5% güclənəciyini istisna etmir, amma bundan yuxarı qalxmayacağını bildirir.

Ekspert hesab edir ki, real iqtisadiyyat faktiki olaraq dəyişkən şəraitə çevik uyğunlaşmağı bacarmır, ona görə də hökumət manatın məzənnəsini tənzimləyir.

R.Həsnova görə, məzənnənin tənimzlənməsini 1,4 milyard manat ixraca qarşı, 7,8 milyard manat idxalın ixracı 5 dəfə üstələməsi də məcbur edir: "Bu, ciddi amildir, növbəti dövrlərdə qeyri-neft ixracının təşviqinin davam etdirilməsini məcburi edir. Buna görə də düşünürəm ki, hökumət məzənnənin möhkəmlənməsinin qarşısını alacaq".

Xoşu yalan, bədi doğru

"Azadlıqinfo. az" saytında isə diqqəti "Yaşa(ma)malı ölkə" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif ölkədə rəsmi statistik göstəricilərin inandırıcı olmadığını bidirir və belə bir nümunə gətirir: "2017-ci ilin yanvar-noyabr ayları ərzində Daxili İşlər Nazirliyi və Dövlət Miqrasiya Xidmətinin müvafiq qurumları tərəfindən daimi yaşamaq üçün Azərbaycana gələn 2751 nəfər qeydə alınıb. 1704 nəfər isə Azərbaycandan gedən qeydə alınaraq, miqrasiya saldosu müsbət 1047 nəfər təşkil edib".

Bu statistik göstəricidən yola çıxan müəllif deyir ki, uzun illərdir hakimiyyətin, rəsmi qurumların yaydığı hər statistikaya şübhəylə yanaşır, çoxuna isə inanmır: "Yalan üstündə qurulan hakimiyyət, onun statistik rəqəmləri, müxtəlif iclaslarda, açılışlarda, ilin yekunları ilə bağlı keçirilən tədbirlərdə səslənənlər heç vaxt inandırıcı olmayıb. O səslənənlərə iclas iştirakçılarının belə inanmadığı onların mimikalarından, qarşılarındakı dəftərçəyə yalançı qeydlərindən də aydın görünür".

Müəllif vurğulayır ki, insanları inanmamağa hakimiyyət telekanallardan püskürdülən yalanlarla, "batan Avropa, çiçəklənən Azərbaycan nağılları" ilə vadar edib: "İşğaldakı torpaqlarını azad etmək qüdrəti olmayan ölkəni kim yaşamaq üçün seçər? 2751 nəfərin daimi yaşayış üçün Azərbaycanı seçməsi də inandırıcı deyil, hər gün yeni-yeni informasiyalar alırıq. Həm də çoxumuzu təəccübləndirən informasiyalar, bu gün təkcə müxalifətçilər yox, yapçılar da ölkədən gedir".

Müəllif vurğulayır ki, hakimiyyət süfrəsindən dolanan qəzetlərdən, saytlardan gedənlər də artıb, sıravi vətəndaşlar belə ilk imkandaca başını götürüb qaçır.

Müəllif hesab edir ki,Azərbaycana gələnlərin bir hissəsi Rusiya və Gürcüstandan gələnlərdir, yəni elə azərbaycanlılardır.

Yazının başlanğıcında rəsmi açıqlamalara inanmadığını deyən müəllif "bu gün Yasamalda qaz, Nəsimidə su, Binəqədidə işıq, Nərimanovda istilik olmayacaq" tipli rəsmi xəbərlərə inandığını, belə xəbərlərin dəqiq olduğunu və "heç də hər şeyin yalan üstündə qurulmadığı" ironiyasını nəzərə çatdırır.