Avropanın Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiyalar tətbiq etmək cəhdi siyasi müqavimətlə qarşılaşır

Avropa İttifaqı Moskvaya qarşı yeni iqtisadi təzyiqlər dalğasına hazırlaşır. Rəsmi mənbələrə görə, Brüssel 15 əlavə Rusiya bankını beynəlxalq maliyyə mesajlaşma sistemi olan SWIFT-dən ayırmağı təklif edir. Bu addım, 2022-ci ilin fevralında Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsindən sonra tətbiq edilən 16-cı sanksiya paketinin bir hissəsi olub, Kremlin maliyyə cəhətdən daha da sıxışdırılmasına yönəlib.

İlk olaraq Bloomberg tərəfindən açıqlanan təkliflər, Rusiya alüminiumunun idxalına mərhələli qadağanı və Qərb ölkələrinin müəyyən etdiyi 60 dollar/barel həddindən yuxarı qiymətlə neft daşıyan 70-dən çox tankerin fəaliyyətinə məhdudiyyətləri əhatə edir. Lakin əvvəlki sanksiyalarda olduğu kimi, bu tədbirlərin qüvvəyə minməsi üçün 27 üzv dövlətin yekdil razılığı tələb olunur. Xüsusilə Macarıstanın Moskvaya qarşı sərt addımlara qarşı müqaviməti bu prosesi çətinləşdirir.

Danışıqlarda iştirak edən rəsmilər SWIFT-dən çıxarılması nəzərdə tutulan bankların adlarını açıqlamayıb. Lakin belə bir addım Rusiyanın beynəlxalq maliyyə sistemindən daha da təcrid olunmasını gücləndirəcək. Aİ, ABŞ və Böyük Britaniya artıq 2022-ci ilin əvvəlində Rusiyanın ən böyük banklarını SWIFT-dən ayırmış və bununla da onların qlobal maliyyə şəbəkəsindən kənar qalmasına səbəb olmuşdu. Moskva isə bu məhdudiyyətlərə qarşı daxili alternativ kimi Maliyyə Mesajlarının Köçürülməsi Sistemi (SPFS) adlı platformanı inkişaf etdirməyə çalışır.

SPFS Rusiyanın daxili bank əməliyyatlarını davam etdirməyə imkan versə də, beynəlxalq səviyyədə onun effektivliyi məhduddur. 2024-cü ilin yayında Aİ-nin qəbul etdiyi 14-cü sanksiya paketi çərçivəsində Avropa şirkətlərinin SPFS sisteminə qoşulması qadağan edildi və Rusiyadan kənarda bu sistem vasitəsilə əməliyyatlar aparan xarici təşkilatlara qarşı məhdudiyyətlər tətbiq olundu. İndi isə yeni sanksiyalar Moskvanın sərhəraşırı maliyyə əməliyyatlarını daha da çətinləşdirə bilər.

Sanksiyalarla bağlı müzakirələr Avropa üçün kritik bir dövrə təsadüf edir. Ukraynadakı müharibə uzanaraq yeni bir mərhələyə daxil olub, Kiyev sursat çatışmazlığı və qərb dəstəyinin zəifləməsi ilə üzləşib. ABŞ Konqresi Ukraynaya əlavə yardım ayırmaq məsələsində çətinlik çəkir, Avropa liderləri isə öz maliyyə öhdəliklərini yerinə yetirmək üçün boşluqları doldurmağa çalışırlar.

Müzakirələri mürəkkəbləşdirən amillərdən biri Macarıstanın etirazıdır. Budapeşt sanksiyalara qarşı dəfələrlə çıxış edib və bunu enerji təhlükəsizliyi və iqtisadi sabitliklə əsaslandırıb. Keçən həftə macar rəsmiləri sanksiyaların uzadılmasına dair mövqelərini Ukrayna üzərindən qaz tranzitinin dayandırılması ilə əlaqələndirərək, ölkələrinin enerji təchizatına zəmanət verilməsini tələb ediblər. Nəticədə, Macarıstan enerji təhlükəsizliyinə dair təminatlar müqabilində mövcud sanksiyaların uzadılmasına mane olmamağa razılaşıb.

Brüssel üçün yeni sanksiyalar yalnız maliyyə təzyiqini artırmaq deyil, həm də Aİ-nin birliyini qorumaq anlamına gəlir. Avropa liderləri göstərmək istəyirlər ki, onlar hələ də Ukraynanın yanında dayanırlar və müharibənin uzanmasına baxmayaraq, Rusiyaya qarşı iqtisadi məhdudiyyətlər davam edəcək. Lakin hər yeni sanksiya paketi ilə üzv dövlətlər arasında konsensus əldə etmək daha da çətinləşir.

Bu dəfə təklif olunan tədbirlərin irəli gedib-getməyəcəyi hələ dəqiq deyil. Lakin müharibənin üçüncü ildönümü yaxınlaşdıqca, Avropa rəsmiləri Moskvaya daha bir siqnal göndərmək niyyətindədirlər: iqtisadi təzyiqin sonu görünmür.