Media-icmal 18.04.19

Talessemiya xəstəliyinə qarşı mübarizə, real sektora sərmayə qoyuluşunun azalması, sosial şəbəkələrə məhdudiyyət çağırışları ətrafında müzakirələr və s. məsələlər bugünkü (18 aprel, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Talessemiyada azalma olsa da...

"Azərbaycan" qəzeti "Talassemiyasız həyata doğru" sərlövhəli məqalədə ölkədə bu xəstəliyə qarçı aparılan mübarizəni Talessemiya Mərkəzinin icraçı direktoru Valeh Hüseynovla dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu xəstəlikdən əzab çəkənlərin arasında uşaqlar da, yeniyetmələr də, gənclər də var və 2005-ci ildən ölkədə bu xəstəliyin qarşının alınması üçün ciddi mübarizə başlayıb.

Yazıda vurğulanır ki, bu sahədə 2009-cu ildə istifadəyə verilən 5 mərtəbəli Talassemiya Mərkəzinin açılması da həmin mübarizədə uğurlardan biridir.

Müəllifin deməsinə görə, burada ultrasəs müayinəsi, donor mərkəzi, iki hissədən ibarət transfuziya zalı, manipulyasiya və şüa diaqnostikası, iliyin köçürülməsi üçün əməliyyat otağı, sterilləşdirmə mərkəzi, molekulyar diaqnostika laboratoriyası və digər otaqlar yerləşir.

Mərkəzin icraçı direktoru Valeh Hüseynov söyləyir ki, talassemiya genetik problem olduğu üçün aktuallıq kəsb edir, problemin digər tərəflərindən biri də bu genin daşıyıcısının həddindən çox olmasıdır: "Ölkəmizdə son illər aparılan hesablamalara görə, əhalinin 5-7 faizində talassemiya geninin daşıyıcılığı mövcuddur. Bu isə o deməkdir ki, genin daşıyıcıları bir-biri ilə ailə qurduqda bu cütlüklərdə talassemiya xəstələrinin doğulma ehtimalı yüksək olur".

İcraçı direktor deyir ki, hazırda mərkəzdə 3500-ə yaxın qeydiyyatda olan xəstə var və onların içərisində təxminən 1200-ü qan ehtiyacı olanlardı, bu pasientlər mütəmadi olaraq mərkəzdə, yaxud ölkənin digər bölgələrində 2-4 həftədən bir qan transfuziyası alırlar: "Talassemiyanın əsas problemi qan azlığıdır. Bununla əlaqədar orqanizmdə müəyyən dəyişikliklər yaranır. Xüsusən, qısa zamanda bunu uşaqlarda müşahidə edə bilmiriksə, 4-5 yaşa çatanda onların sümüklərində müəyyən dəyişikliklər özünü göstərir".

V.Hüseynov deyir ki, talassemiya xəstəliyinin radikal müalicəsi sümük iliyinin transplantasiyasıdır, 2013-cü ildən etibarən mərkəzdə transplantasiya aparılır və hazırda bu əməliyyatın sayı 75-i keçib və bu, mərkəz üçün çox böyük göstəricidir.

İcraçı direktor bildirir ki, 2015-ci ildən etibarən bütün nikaha girən cütlüklərin irsi qan xəstəliklərinin yoxlanılması bəhrəsini verir, belə ki, əvvəllər illik təxminən 200-300-ə yaxın yeni talassemiya xəstələri qeydə alınırdısa, bu il o rəqəmlərdə 30-40 faiz azalma müşahidə edilir.

Mərkəz rəhbəri deyir ki, daha bir təsir mənbəyi maarifləndirmədir: "Əgər gənclər, daşıyıcılar ailə quranda uşaqlarının xəstə olması, qarşıda onları hansı sosial problemlərin gözlədiyini bilsələr, heç zaman bu addımı atmazlar".

Müəllif Mərkəzin fəaliyyətinə istinadən deyir ki, bütün bunlar Azərbaycanda talassemiyasız həyatın mümkünlüyünü göstərir və buna az qalıb, yetər ki, hər birimiz bu amansız xəstəlik barədə məlumatlı olaq.

Real sektorda investisiya azalmaları-səbəblər

"Azadlıqinfo" da isə "Nemət Əliyev" Ölkə iqtisadiyyatına investisiyalar 37 faiz azalıb" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt Azərbaycanda real sektora sərmayə yatırılması barədə iqtisadçl-ekspert Nemət Əliyevin düşüncələrinə yer verib.

N.Əliyevin deməsinə görə, real sektora qoyulan sərmayələrin 3 aylıq həcmi 1 milyard manat və ya 37 faiz azalıb.

İqtisadçı hesab edir ki, ölkənin investisiya imicinin korlanması yaxşı gələcək vəd eləmir, bu davamiyyətin sonu isə tənəzzüldür".

"İstehsal sektoruna bu ilin yanvar-mart dövründə cəmi 1,7 milyard manat sərmayə yatirilib (faktiki bazar qiymətləri ilə). Halbuki, bu göstərici 2018-ci ildə 2,2 milyard, 2017-ci ildə isə 2,7 milyard olub. Odur ki, istehsala yatırımlar son 2 ildə 1 milyard manat və ya 37 faiz azalıb".

N.Əliyevin deməsinə görə, azalmanın 50 faizi 2018-ci ilin hesabınadırsa, 50 faizi də 2019-cu ilin hesabınadır, yəni, 2018-ci ildə investisiya cəlbediciliyini itirən istehsal sektorunun imici 2019-cu ildə daha da korlanıb, itkilər 2 dəfə artıb.

Ekspert vurğulayır ki, əgər 2017-ci ildə ümumi sərmayələrin 86 faizi real sektora yönəlmişdisə, 2018-ci ildə 76 faizi, 2019-cu ildə 64 faizi yönəlib.

"Deməli, hökumətin investisiya siyasəti mövcud imkanların real sektora yönəldilməsini təşviq edə bilməyib. Hökumətin bu yöndə təşviqedici siyasəti olmuşdursa da, dişsiz olub, nəinki dişsiz olub, hətta əks təsir göstərib".

İqtisadçı-ekspert Dövlət Statistika Komitəsinin rəsmi məlumatlarına istinadən deyir ki, bu ilin yanvar-mart dövründə ölkənin iqtisadi və sosial həyatına ümumi sərmayə qoyuluşu müqayisəli qiymətlərlə 9 faiz azalıb.

Ekspert bunu da vurğulayır ki, bu göstərici üzrə ötən il də 14,3 faiz azalma qeydə alınmışdı. "Belə məlum olur ki, son iki ildə investorlar öz maliyyə vəsaitlərini hələ də ölkədən çıxarmaqda davam edirlər" deyə N.Əliyev bu sahədə sərmayə azalmasının səbəblərini göstərir.

N.Əliyev hesab edir ki, makroiqtisadi tarazlığın təmin olunmasında və məşğulluq səviyyəsinin artırılmasında əhəmiyyətli rolu olan investisiyaların ölkədən çıxarılmaqda davam eləməsi yaxşı gələcək vəd eləmir.

Ekspertə görə, bu davamiyyətin sonu tənəzzüldür, odur ki, ölkədaxili şəraitin sağlamlaşdırılması istiqamətində əməli, kompleks islahatlar həyata keçirilməlidir.

Sosial şəbəkələrə məhdudiyyət mənasızlığı

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Yenə sosial şəbəkələrə nəzarəti gücləndirməyə çağırırlar" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif deyir ki, bu günlərdə keçirilən "Dini-ideoloji təhlükəsizlik və KİV" adlı konfransda rəsmi şəxslərdən biri deyib ki, sosial şəbəkələr şüura hücum edən güclü alətdir, ona görə də Azərbaycanda sosial şəbəkələr üzərində nəzarətin gücləndirilməsinə, hətta bağlanmasına tərəfdar olan vəzifəli şəxslərin sayı artmaqdadır.

"Yəni, bunu başa düşmək bu qədər çətindir ki, İnternetə qarşı mübarizə, külək dəyirmanına qarşı mübarizə kimidir. Hətta qonşu İran kimi teokratik bir dövlətdə İnternetə qarşı mübarizə mümkün deyil".

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycanda bəzi məmurların və qanunvericilərin problemin kökünü düzgün diaqnozlaşdıra bilməməsi, XXI əsrdə qadağan tətbiqindən danışmaları insanı məyus edir.

"Sosial şəbəkələri qadağan etməyə çağırış, insan tələfatları olduğuna görə avtomobildən istifadəyə son qoymaq çağırışı kimidir.

Müəllif sosial şəbəkələri insanlar və onların təşkilatlarının fəaliyyəti barədə kütləvi ünsiyyət yaratmaq fürsəti kimi dəyərləndirərək deyir ki, hətta qlobal korporasiyalar reklamlarının əksəriyyətini bu platformalar üzərindən yayır.

Dünyanın bir çox ölkələrində tanınmış siyasətçilər. dövlət xadimləri bu şəbəkələr vasitəsilə xalqla ünsiyyətə çıxırlar, bir sözlə, bu platformanın müsbət üstünlükləri kifayət qədərdir.

Müəllif deyir ki, heç kəs terrora, radikal dinçiliyə qarşı müabrizəni inkar etmir, bunun üçün ölkə daxilində qanunverici mexanizm kifayət qədərdir, amma bundan ötrü bütün sosial şəbəkəni yox, radikallığı təbliğ edən akkauntları bağlamaq lazımdır.

Müəllifə görə, bu xüsusda daha bir gərəkli addım kimi ənənəvi dini cərəyanlara etimadı artırmaq olar və bu sahədə telekanallar təbliğat aparmalıdırlar.

Müəllif hesab edir ki, məmurlar sosial şəbəkələri bağlamaq çağırışları yerinə bu sahədə müstəqil ekspertlərlə, ictimai fəallarla dinləmələr keçirsəydi daha yaxşı olardı və ölkə telekanallarının tamaşaçı etimadını belə sürətlə itirməsinin, sosial şəbəkələrə isə etimadın səbəbləri üzə çıxardı.

Müəllifə görə, bir çoxları hələ də başa düşə bilmir ki, belə çağırışlar ölkənin imicinə hansı ziyanı vurur, üstəlik, bu, Azərbaycanda İnternetin tam sərbəst olması barədə dövlət başçısının bəyanatları ilə ziddiyyət təşkil edir.