Media-icmal 21.02.19

"Cənub" qaz dəhlizi layihəsinin əhəmiyyəti, istismara verilməmiş binaların sayı, "kölgə iqtisadiyyatı"na qarşı mübarizəyə baxış və s. məsələlər bugünkü (21 fevral, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Yekunlaşmaqda olan layihə: "Cənub" qaz dəhlizi

"Azərbaycan" qəzeti "Enerji təhlükəsizliyi və geniş beynəlxalq əməkdaşlıq layihəsi" sərlövhəli məqalədə "Cənub" qaz dəhlizinin regional və qlobal əhəmiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif fevralın 20-də Bakıda "Cənub" qaz dəhlizi" Məşvərət Şurasının sayca beşinci toplantısının keçirildiyini və son beş ildə bu toplantıların layihənin irəliləməsində mühüm rol oynadığını vurğulayır.

Məqalədə deyilir ki, layihənin ehtiyat mənbəyi olan "Şahdəniz" yatağının ikinci mərhələsi çərçivəsində qaz hasil edilməsi, Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin (CQBK) genişləndirilməsi, "Cənub" qaz dəhlizinin "onurğa sütunu" olan TANAP-ın istismara verilməsi kimi üç seqmenti fəaliyyətdədir.

Müəllif "Cənub" qaz dəhlizini Azərbaycanın yaratdığı mükəmməl beynəlxalq əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq sayəsində gerçəkləşən layihə adlandırır, 7 dövlətin bu layihədə iştirakçı oldğunu, daha üç ölkə ilə əməkdaşlığın genişləndirilməsi üçün anlaşma memorandumu imzalandığını bildirir.

Məqalə müəllifi daha bir neçə dövlətin, sadəcə, toplantıya qatılmasını layihəyə maraq göstərən dövlətlərin sayının artması kimi dəyərləndirir.

Müəllif bu tədbirdə prezident İlham Əliyevin "Cənub" qaz dəhlizinin enerji təhlükəsizliyi və beynəlxalq əməkdaşlıq layihəsi olduğunu, enerjinin şaxələndirilməsində mühüm rol oynadığını qeyd etdiyini xüsusi vurğulayır: "Enerji resurslarının şaxələndirilməsi istehsalçı, istehlakçı və tranzit ölkələr üçün çox vacibdir. Hesab edirəm ki, biz burada yaxşı balans tapa bilmişik - yəni, istehsalçı olan Azərbaycan və istehlakçı və tranzit dövlətlər arasında. Maraqların balansı bu layihənin uğurunu şərtləndirir. Çünki biz bir-birimizin ehtiyac və narahatlıqlarını anlamağa çalışırıq. Çalışmışıq ki, bir-birimizi dəstəkləyək, zənnimcə, bu işdə uğurlu olmuşuq və belə toplantıların əhəmiyyəti olduqca böyükdür".

Müəllifə görə, "Cənub" qaz dəhlizi enerjinin şaxələndirilməsi layihəsi olsa da nəqliyyat marşrutlarının və mənbələrin diversifikasiyası rolunu da oynayır, Azərbaycan Avropaya enerji resurslarının nəqli baxımından yeni mənbədir və təbii ki, yeni kəmərlər inşa etməklə enerji marşrutlarını da şaxələndirir.

Müəllif layihə çərçivəsində işlərin 87 faizinin başa çatmasını "Cənub" qaz dəhlizinin yekunlaşmağa yaxınlaşması, layihənin sonuncu, dördüncü seqmenti olan TAP-ın (Transadriatik Qaz Boru Kəməri) çəkilişinin uğurla davam etdiyini bildirir.

Müəllifə görə, beşinci toplantı layihənin müvəffəqiyyətlə yekunlaşacağını, bunun isə layihədə iştirak edən bütün ölkə və şirkətlərin, maliyyə qurumlarının uğurlu olacağını nümayiş etdirib.

İstismara verilməmiş bina sayı: 800, yoxsa 400...

"Marja".az"da isə "Ekspert "800-ə", komitə sədri "400-ə yaxın" deyir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif dövlət başçısının bu günlərdə çoxmənzilli binaların istismara verilməsinin sadələşdirilməsi barədə fərmanından irəli gələn vəzifələri Əmlak Ekspert Mərkəzinin rəhbəri Ramil Osmanlı və Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyinin rəis müavini Elxan Əsədovla müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, bu binaların say məsələsində rəqəmlər üst-üstə düşmür, belə ki, ekspert belə binaların sayının 800-dən çox, rəsmilər isə 400-ə yaxın olduğunu bildirirlər.

"Bakıda təqribən qeydiyyatsız 800-dən artıq istismara qəbul olunmayan çoxmənzilli bina var". Bunu "marja.az"a Əmlak Ekspert Mərkəzinin direktoru Ramil Osmanlı bildirib.

Ekspert fikrini davam etdirərək deyir: "Bütövlükdə nəinki paytaxt Bakıda, həmçinin digər regionlarda da belə binalar var. Bu fərman çoxmənzilli binalar üzrə uzun illərdən qalan qeydiyyat probleminin həllinə birbaşa təkan verəcək. Bilirsiniz ki, bir mənzilin bir neçə nəfərə satılması halları müqavilə ilə satılan mənzillərdə baş verirdi".

Ekspert hesab edir ki, çıxarış olduqdan sonra Əmlak Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi yanında Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətində həmin mənzillərin reyestri aparılacaq, bütün əməliyyatlar notarial qaydada icra ediləcək, hətta alqı-satqı əməliyyatları zamanı qısa zamanda elektron çıxarışın alınması da mümkün olacaq".

Məqalə müəllifi deyir ki, Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyinin rəis müavini Elxan Əsədov da istismara qəbul edilməmiş 400 binanın olduğunu, bunun təxminən 270-inə müsbət rəy verildiyini bildirir.

E.Əsədovun deməsinə görə, yalnız torpaqdan istifadə və memarlıq tələblərinin pozulması halları olan binalar istismara qəbul ediləcək, bu təhlükəsizlik tələbləri pozulmuş binlara aid edilməyəcək: "İnsan həyatı üçün təhlükənin olduğu binalar istismara qəbul edilməyəcək.Tikinti sahəsinə dair təhlükəsizlik tələblərinin, yanğın təhlükəsizliyi sahəsində norma, standartların və qaydaların tələblərinin pozulduğu binalar istismara qəbul edilməyə bilər".

E.Əsədovun deməsinə görə, bu fərmanla yalnız memarlıq və torpaqdan istifadə nöqteyi nəzərindən tələblərin pozulmasına amnistiya verilir, təhlükəsizlik tələblərinin pozulması bağışlanmır.

Ədalətli biznesin formulu; "Ya biznes, ya vəzifə"

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Kölgə iqtisadiyyatı"na qarşı mübarizə: "Ya biznesi seç, ya da vəzifəni.." sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif ölkə miqyasında "kölgə iqtisadiyyatı"nın həcmi və ona qarşı mübarizə və bu istiqamətdə atılan addımların real nəticələrə səbəb ola bilməsi bardə ekspert Rəşad Həsənovla müzakirə açıb.

Müəllif deyir ki, bu günlərdə vergilər naziri Mikayıl Cabbarov ölkədə "kölgə iqtisadiyyatı"nın azaldılmasını prioritet sayaraq buna qarşı mübarizəni əsas məqsəd adlandırıb.

Yazı müəllifi nazirin vergi sistemində şəffaflığa dair konfransda 2018-ci ildə aparılan vergi nəzarəti tədbirləri nəticəsində iri topdansatış obyektlərində 930 milyon manat, market şəbəkələrində 122 milyon manat, özəl tibb müəssisələrində isə 230 milyon manat vəsaitin vergidən gizlədilməsi aşkar edilməsini vurğuladığını bildirir.

İqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov isə "Yeni Müsavat"a bildirir ki, "kölgə iqtisadiyyatı" ilə bağlı ölkədə ciddi problem var: "İqtisadiyyatın, xüsusilə real sektorun əhəmiyyətli bir hissəsi illeqal fəaliyyət göstərir. Hətta Dünya Bankı bildirir ki, bu göstərici 60 faizin üzərindədir. Müşahidələr göstərir ki, həqiqətən bəzi sahələrdə "kölgə iqtisadiyyatı"nın səviyyəsi hətta 70 faizdən yuxarıdır".

Ekspertin iddiasına görə, biznesin əhəmiyyətli bir hissəsi qeyri-qanuni fəaliyyət göstərir, dövriyyəni uçotdan gizlədir, bu isə bütün bazar sisteminə mənfi təsir göstərir.

R.Həsənov bunu xüsusi vurğulayır ki, sahibkar qeyri-qanuni fəaliyyət göstərməkdə maraqlı deyil, çünki belə fəaliyyət müxtəlif formada təzyiqlərə açıqdır: "Amma sahibkar buna öyrəşdirilib, yəni mövcud infrastruktur bu şəraiti formalaşdırıb" deyə ekspert bunun səbəbini izah edir.

Ekspert qeyd edir ki, son vaxtlar "kölgə iqtisadiyyatı"nın azaldılması üçün vergi qanunvericiliyinə dəyişikliklər, vergi-gömrük əlaqələndirilməsi yolu ilə uçotun izlənilməsi, nağdsız və nağd alış-verişdə ƏDV-nin geri qaytarılması yolu ilə vətəndaşı bu prosesə qoşmaqla ümumi biznesin leqallaşdırılmasına nail olmaq nəzərdə tutulur.

R.Həsənov hesab edir ki, nəticəyə çatmaq üçün ortada səmimiyyət olmalıdır: "Bizdə həqiqətənmi bütün illeqal biznesin leqallaşdırılması məqsədi qoyulub qarşıya? Bu gün müəyyən olunan mexanizmlər siyasi dəstəyini ala biləcəkmi?"

Amma ekspert xəbərdarlıq da edir ki, məmur biznesinin, inhisarçılığın hər hansı formada dəstəklənməsi kimi şərtlər dəyişməzsə, bu zaman leqallaşma bəzi hallarda reallıqda ədalətsiz biznes mühitinin formalaşmasına səbəb olacaq:"Yəni, leqal biznesin vergi və digər fiskal yükü artacaq, amma himayə olunan biznes bu sahədə müəyyən güzəştlər əldə edəcək, xərcləri daha az olacaq. Bu isə leqal biznesin iflası ilə nəticələnə bilər".

R.Həsənov hesab edir ki, ədalətli rəqabət üçün Rəqabət Məcəlləsini qəbul etmək lazımdır, bu sənəd 12 ildir ki, hələ də müzakirə edilir.

Ekspertə görə, bütün bunlara o halda son qoymaq olar ki, məmurla biznes bir-birindən ayrılsın, məmura "ya biznes, ya da hakimiyyətdə vəzifə" formulu tətbiq olunmalıdır.

Sonda isə oxuyuruq: "Bu ayrılmadan sonra biznesin hamısı üçün eyni şərtlər olacaq və tətbiq olunan mexanizmlər işləyəcək".