Media-icmal 21.05.20

Ölkədə koronavirus pandemiyası ilə bağlı vəziyyət, maaş sistemində şəfafflıq qayğıları, toy qadağalarının yaratdığı problemlər, “Eurohome” tikinti materialları bazarının bağlanması və s. məsələlər bugünki medianın aparıcı mövzuları sırasındadır...

Rəsmi “Azərbaycan” qəzeti  “Azərbaycanda koronavirusla bağlı vəziyyət tam nəzarətdədir” sərlövhəli məqalədə koronavirus pandemiyası ilə bağlı ölkədəki vəziyyəti dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, planetin hər yerində COVID-19-un yayılmasının qarşısının alınması üçün aylardır mübarizə aparılır, bir sıra ölkələrdə isə virusun törətdiyi fəsadların minimuma endirildiyi nəzərə alınaraq karantin tədbirləri mərhələli olaraq yumşaldılır.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan hökumətinin bu məsələ ilə bağlı sosial siyasəti məlumdur, dövlət koronavirus pandemiyasına qarşı qəti tədbirlər həyata keçirir.

Yazıda vurğulanır ki, görülən müvafiq tədbirlər nəticəsində ölkədə pandemiya vəziyyəti nəzarət altına alındı, insanların COVID-19 virusuna kütləvi yoluxma hallarının azaldılmasına nail olundu: “Koronavirus Azərbaycanda genişmiqyaslı pandemiya şəklində yayılmadı. Virusa yoluxanların, dünyasını dəyişənlərin və sağalanların ümumi nisbətini götürsək, ölkədə pozitiv rəqəmlər mövcuddur”.

Məqalədə hesab edilir ki, Azərbaycanda itkilər minimaldır, bu, ölkənin qlobal pandemiyanın öhdəsindən bacarıqla gəldiyini aydın şəkildə göstərir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) da Azərbaycanda bu sahədə görülən işləri yüksək qiymətləndirir və burada koronavirusla bağlı vəziyyət tam nəzarət altındadır.

Amma müəllif xəbərdarlıq da edir ki, karantin rejiminin yumşaldılması insanların məsuliyyətinin azalmasına bəhanə olmamalıdır, əksinə, bundan sonra əsas məsuliyyət məhz vətəndaşın öz üzərinə düşür, artıq sağlamlığını qorumaq hər kəsin öz əlindədir.

Müəllif bu məqamı da xüsusi vurğulayır ki, tətbiq olunan qadağaların ləğvi vətəndaşlarda virusun azaldığı və ya yoxa çıxdığı kimi düşüncə yaradıb, halbuki virus yox olmayıb, var və yoluxmağa, can almağa davam edir.

Müəllif vurğulayır ki, bu mənada qaydalara əməl edilməli, karantin rejiminin yumşaldılması, məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması əhalidə arxayınlıq və məsuliyyətsizlik yaratmamalıdır.

“Bizimyol.info.az”da İqtisadçı: 600 manata qədər maaş alanlar vergidən azad edilsinlər” sərlövhəli məqalədə müəllif maaş verilməsi qaydasını ekspertlərlə araşdırır.

Müəllifin sözlərinə görə, bir işçi şikayət edərək çalışdığı idarədə 700 manat maaşının 280 manatını karta köçürülmə, qalanını nağd yolla aldığını bildirir.

İşçinin sözlərinə görə, koronavirus pandemiyası başlanandan işləmələrinə baxmayaraq, maaşın elə karta köçürülən hissəsi verilib, nağd hissənin adını çəkən yoxdur.

Müəllif əlavə edir ki, onu narahat edən məsələ bir başqadır, belə ki, kartına 280 manat maaş köçürsə, o, pensiyaya çıxanda az miqdarda pensiya almış olacaq, bu məsələ isə Azərbaycanda işləyən əhalinin 90 faizini narahat edir.

İqtisadçı ekspert, “Spektr” Araşdırma və İnkişaf Mərkəzinin rəhbəri Ramil Abbasov qeyd edir ki, dövlət maaşların şəffaf göstərilməsində maraqlıdır.

“Xeyr, vətəndaşın düşündüyünün əksinə, dövlət istəyər ki, maaşlar tam rəsmi olsun. Buna görə də müəyyən işlər görülür. Misal üçün, indiki böhran şəraitində yardım göstərildiyi üçün əmək müqavilələrinin sayı xeyli artdı”.

İqtisadçı Qaşqay İsmayıl isə hesab edir ki, bu məsələdə dövlətin günahı sağlam iqtisadiyyat qura bilməməsidir: “Stimullaşmanı düzgün aparmır.

İnzibati yolla belə probləmləri həll etmək mümkün deyil, stimullaşma olmalıdır”.

Ekspertə görə, muzdlu işdə çalışanların uçota alınmaması, işçilərin kölgə iqtisadiyyatında çalışması kimi problemləri yalnız qanunvericiliyi dəyişmək yolu ilə tənzimləmək mümkündür. İqtisadçı təklif edir ki, dövlət və ya özəl sahədə çalışmasından asılı olmadan, muzdlu işdə 600 manata qədər olan əmək haqqından vergi ödəməkdən azad edilsinlər.

“Modern.az”da yer alan “Toy qadağasının gətirdiyi problemlər” sərlövhəli məqalədə  müəllif toylara qoyulan qadağaların yaratdığı problemləri gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərliyə görə, Azərbaycanda toy biznesi özü ilə bərabər yan sahələrə də təsir edən və onları inkişaf etdirən sahədir, odur ki, bu sahəyə təsir edən törəmə problemlər onunla bağlı sahələrə təsir göstərir.

Ekspertə görə, bu sahədə qeydiyyatla, leqal əməliyyatlarla, köçürmələrlə bağlı problemlər var idi: “Heç vaxt toy sahibləri restoran sahiblərilə müqavilə bağlamırdı, müqavilə mədəniyyəti yox idi. Bu da vergidən yayınmalara, həmçinin bir sıra problemlərə yol açırdı.Toyda iştirak edən müğənnilər, tamadalar vergi vermirdi”.

N.Cəfərliyə görə, icazə veriləcəyi halda, Azərbaycanda toylarla bağlı yeni qaydaların tətbiqi gözlənilir: “Nəzərə almaq lazımdır ki, bu, Azərbaycanın tətbiq etdiyi qadağa deyil. Bütün dünyada kütləvi tədbilər, şadlıqlarla bağlı qadağalar qüvvəyə minib. Hazırda tibbi təhlükəsizlik məsələləri öndə olduğu üçün digər məsələlər arxa plana keçib. Amma bu, uzun müddət davam edə bilməz”.

Ekspert əlavə edir ki, bir müddətdən sonra pandemiyanın gətirdiyi problemlərin artımı hiss olunacaq, ona görə də növbəti mərhələlərdə bəzi qadağaların da yumşaldılması istisna deyil.

İqtisadçı Rza Abasbəyli toy mərasiminə qadağaların bərbərxana və gözəllik salonlarında tələbatın aşağı olmasına, ət və ət məhsullarının, mebel, məişət cihazlarının satışında azalmaya, qızıla və s. tələbatı ciddi azalmasına səbəb olduğunu qeyd edib.

“Oxu.az”da dərc edilən “Eurohome” bağlanır: Bizə deyirlər, gedin, başınıza çarə tapın” sərlövhəli məqalədə isə müəllif “Eurohome” ticarət mərkəzinin gələcək taleyi barədə sahibkarlarla söhbətləşir.

Belə ki, bu bazarda bu il mayın 11-də baş verən yanğından sonra sahibkarlara bazarın nə vaxt fəaliyyətə başlayacağının bəlli olmadığı deyilib və buna görə də mayın 20-də 50-yə yaxın sahibkar bazarın ərazisində toplaşaraq, etiraz ediblər.

Müəllif sahibkarlara istinadən deyir ki, onlara artıq işləməyəcəkləri deyilib:

“Bazarın sahibi Azər Möhlətov gəlib dedi ki, istintaq gedir deyə bazar işləməməlidir. Amma nə vaxta qədər işləməyəcəyini demirlər. Bizim dükanlara aidiyyəti olmayan yerdə 4-5 mağaza yanıb. İstintaq orada işini görsün, imkan versinlər, biz də işləyib çörəyimizi qazanaq”.

Müəllif əlavə edir ki, bəzi sahibkarlar belə yanaşma ilə razılaşmırlar, “Sədərək” Ticarət Mərkəzində bir neçə dəfə yanğın olsa da bu ticarət məkanının bağlanmadığını nümunə göstərirlər.

Müəllifin sözlərinə görə, bəzi sahibkarlara mallarını mağazalardan çıxarmaq tapşırılıb və onların fikrincə, bu bazarın bağlanması, “başlarına çarə qılmaları anlamına gəlir.

Sahibkarlar bəyan edirlər ki, toplanmaqda məqsədləri istintaq və istintaqa nəzarət edən şəxslərdən işləməyə icazə almaq istəkləridir.