Media-icmal 21.06.18

Ölkədə milli azlıqların təhsil hüquqlarının gerçəkləşdirilməsi, büdcəyə dəyişikliklərin mahiyyəti, xaricdə təhsil alan tələblərin ölkəyə qayıtmamaları bugünkü (21 iyun, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Milli azlıqların müdafiəsi siyasəti

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan milli azlıqların müdafiəsi ilə bağlı bütün öhdəliklərini yerinə yetirir" sərlövhəli məqalədə ölkənin milli azlıqlarla bağlı öhdəliklərini yerinə yetirməsini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, "Milli azlıqların müdafiəsi haqqında" Çərçivə Konvensiyası və "Regional dillər və ya azsaylı xalqların dilləri üzrə Avropa Xartiyası"nın qüvvəyə minməsinin 20-ci ildönümü münasibətilə Avropa Şurasında yüksək səviyyəli konfrans keçirilib.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, konfransda Avropa Şurasına üzv ölkələrdə milli azlıqların müasir dövrdə üzləşdiyi məsələlər müzakirə edilib.

Məqalə müəllifi deyir ki, bu tədbirdə Azərbaycanı Prezident Administrasiyası millətlərarası münasibətlər, multikulturalizm və dini məsələlər şöbəsinin müdiri Etibar Nəcəfov təmsil edib və "Multilinqual cəmiyyətdə milli azlıqların dilləri və təhsili" adlı sessiyada "Azərbaycan Respublikasında azsaylı xalqların dilləri və təhsili" mövzusunda çıxış edib.

Müəllif deyir ki, E. Nəcəfov Azərbaycanın 2000-ci ildə qanunla ratifikasiya etdiyi "Milli azlıqların müdafiəsi haqqında" Çərçivə Konvensiyasının milli azlıqların dillərində təhsil sahəsinə aid öhdəliklərin həyata keçirilməsi barədə məlumat verib.

Müəllif vurğulayır ki, E.Nəcəfov Azərbaycanda multikulturalizm siyasəti çərçivəsində ölkədə yaşayan azsaylı xalqların sosial, iqtisadi və mədəni məsələlərinin həll olunduğunu deib.

O həmçinin milli azlıqların etnik-mədəni dəyərlərinin qorunması istiqamətində dövlət tərəfindən görülmüş mühüm işlər barədə məlumat verib.

"Azərbaycanda milli azlıqların dillərində 377 ibtidai və ümumtəhsil məktəbi fəaliyyət göstərir. Ölkədə 18 ümumtəhsil məktəbində tədris sırf rus dilində aparılır, 326 ümumtəhsil məktəbinin rus bölməsində isə 90 min şagirdin bu dildə təhsil alır".

E.Nəcəfov Azərbaycanda yəhudi, ləzgi, talış, avar, saxur, udi, kürd, xınalıq və digər azsaylı xalqların dillərində məktəblərin fəaliyyət göstərdiyini, milli azlıqların cəmiyyətdə inteqrasiyası proseslərindən danışıb.

Müəllif deyir ki, E.Nəcəfov rəsmi Bakının milli azlıqlar üçün təhsil sahəsində siyasətinin AŞ-nın "Milli azlıqların müdafiəsi haqqında" Çərçivə Konvensiyasının və BMT-nin "Milli və ya etnik, dini və dil azlıqlarına mənsub olan şəxslərin hüquqları haqqında Bəyannamə"sinin müvafiq maddələrinə uyğun olduğunu bildirib.

Xaricdə təhsil və qayıtmayanlar

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Qayıtmayanlar-diqqət mərkəzində" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif xaricdə təhsil və təhsildən sonra gənclərin bir qisminin ölkəyə qayıtmaması məsələsini gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Müəllifə görə, Azərbaycanda təhsil haqları yüksək, təhsilin səviyyəsi aşağıdır, buna görə də xaricdə təhsil, xüsusilə dövlət hesabına xaricdə təhsil almaq mövzusu daim aktualdır: "Bu mövzu həmişə qızğın müzakirələr doğurub. Bu da aydındır, xaricdə təhsil təkcə Azərbaycanda yox, təhsil aldıqları ölkələrdə də gənclərə yeni uğurlu karyera imkanı deməkdir. Buna görə də dövlət hesabına xaricdə təhsil almaq istəyənlərin sayı ilbəil artır".

Yazı müəllifi deyir ki, Təhsil Nazirliyi isə çoxdandır ki, bu istiqamətdə kvotanı artırmır və 2007-2015-ci illərdə gənclərin xaricdə təhsil almaq proqramını Dövlət Neft Fondunun maliyyələşdirdiyini xatırladır.

Müəllif vurğulayır ki, son vaxtlar bu sahədə yeni Dövlət Proqramının qəbulundan çox danışılsa da heç bir addım atılmayıb.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycandakı iqtisadi böhran, manatın iki dəfə devalvasiyası bu proqrama da mənfi təsirini göstərib və keçən il ilə müqayisədə bu il stipendiyaçıların sayı azalıb: "2015-ci ildə onların sayı 350 nəfər idi. Amma Azərbaycan gənclərinin xaricdə təhsil almalarını təhlükəyə salan bu deyil. "Xaricdən qayıtmayan tələbələr" problemi Təhsil Nazrilyinin də, Milli Məclisin də bir saylı müzakirə mövzusuna dönüb".

Müəllif deyir ki, bəzi deputatlar dövlət xəttilə təhsil alanların ölkəyə qayıtmamalarını pisləyir, dövlət puluna təhsil alanların ölkəyə qayıtmalarını zəruri sayırlar.

Yazı müəllifi isə hesab edir ki, bəzi parlamentarilər baş verənlərin mahiyyətinə varmadan problemi "hay-küy"lə həll etmək istəyirlər.

Müəllif deyir ki, burada məsələnin həlli kardinal tədbirlərdən yox, təhsildən sonra vətənə qayıdanlara şərait yaratmaqdan keçir.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, Azərbaycanda maaşların azlığı bu məsələdə ilk yerdə dayanır, eyni zamanda Təhsil Nazirliyinin bir çox diplomları tanımayacağı barədə diskussiyaları da gənclərin xaricdə iş axtarmalarını daha da "qızışdırır".

Yazı müəllifi hesab edir ki, Azərbaycan gəncləri arasında işsizlik də bu məsələdə az rol oynamır, çünki hələ xaricdə təhsil almaq ölkədə işlə təmin olunmaq zəmanəti demək deyil.

Müəllifə görə, burada əsas məsələ ölkəyə qayıdan gənclərə şərait yaratmaqdan və ləyaqətli yaşamaq üçün yetərli gəlir əldə etməkdən keçir.

Bu dəyişikliklər o zaman səmərəli olardı ki...

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Büdcə dəyişiklikləri mövcud iqtisadi kursa ziddir " sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 2018-ci ilin büdcəsinə nəzərdə tutulan dəyişikliklərlə bağlı paketin Milli Məclisə təqdim olunmasını iqtisadşı ekspert Qubad İbadoğlu ilə müzakirə edir.

Yazı müəllifi də deyir ki, paket tam olaraq ictimaiyyətə təqdim olunmasa da açıqlanan parametrləri dəyərləndirən müstəqil iqtisadçılar bu dəyişiklikləri tənqid edirlər.

Q.İbadoğlu deyir ki, büdcə dəyişiklikləri prosedur baxımından pozuntularla həyata keçirilir, belə ki, layihə rəsmi qəzetlərə və saytlara yerləşdirilməyib.

Ekspert deyir: "Dəyişikliklərin özünə gəlincə, onlar korporativ maraqlara xidmət edir. Çünki büdcə xərclərindən pay götürən şirkətlər büdcənin formalaşmasına əhəmiyyətli töhfə verən qurumlardır. Məsələn, Dövlət Neft Şirkəti büdcənin ən iri təminatçılarından biridir. Bu şirkətə, "Azərenerji"yə iri məbləğdə pul ayrılması korporativ maraqlardan irəli gəlir. Bu halda büdcə dəyişikliyinin sosial əhəmiyyətinin, ictimai yükünün olacağını söyləmək çox çətindir".

Q.İbadoğluna görə, büdcə artımının bir qismi xaricdə təhsil proqramının maliyyəlşdirilməsinə, vətəndaşların sağlamlığının qorunması üçün icbari tibbi sığortanın daha geniş ərazidə tətbiqinə və ya gənclərin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün sosial mənzil tikintisinə yönəldilsəydi o zaman səmərəli olardı: "Bu baxımdan hesab edirəm ki, dəyişikliklər büdcə gəlir-xərclərinə səmərəli yanaşmanı nümayiş etdirmir".

Ekspert vurğulayır ki, dəyişikliklər büdcənin neft gəlirlərindən asılılığını daha da gücləndirir.

Q.İbadoğluna görə, bu artımdan sonra Neft Fondunun büdcə transferti 2017-ci il ilə müqayisədə 70 faizədək çoxalmış olur, bu isə 2015-ci ilə qədərki büdcə-vergi siyasətinə qayıdış deməkdir.: "Mən çox sevinmişdim ki, 2016-cı ildə hakimiyyət bundan imtina edərək, büdcə mədaxilini daha çox qeyri-neft mənbələri üzrə təmin etmək xətti götürmüşdü. Bu, büdcənin neftdən, ölkə iqtisadiyyatının xarici şoklardan asılılığını azaltmağa xidmət edirdi".

Ekspert təəssüflə hesab edir ki, dünya bazarında neftin qiymətinin artmasından sonra 2018-ci il büdcəsində neftdən asılılıq yenidən gücləndirilir.

Q.İbadoğlu vurğulayır ki, bu addım isə əslində ölkənin indiki iqtisadi kursunun əleyhinədir və 2016-cı ildən başlanmış siyasətin ləğvi deməkdir.