Media-icmal 21.10.19

Sahibkarlara olan əsas tələb, ölkə üçün ehtimal edilən risklər, 15 oktyabr müşavirəsindən çıxarılan nəticələr və s. məsələlər bugünki (21 oktyabr 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Sahibkarlara tək tələb: vergiləri ödəyin, aldatmayın

"Azərbaycan" qəzeti "Sahibkarların qarşısında qoyulan tək tələb: verginizi ödəyin, dövlətimizi gücləndirin" sərlövhəli məqalədə dövlət-sahibkar münasibətlərini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu il oktyabrın 15-də keçirilən iqtisadi müşavirədə prezident bütün nailiyyətləri inkişafın təməldaşı kimi qiymətləndirib, islahatların daha dərin mənəvi tutumunu önə çəkərək bütün sahibkarları vergini vaxtında və şəffaf ödəməyə dəvət edib.

Yazıda deyilir ki, dövlət başçısı bu müşavirədə qeyri-neft sektorunda 3%, qeyri-neft sənayesində 15 faiz artım olmasını xüsusi vurğulayıb.

Bununla yanaşı, Prezident dövlət borcunun ÜDM-in 17 faizini təşkil etməsini, inflyasiyanın 2 faizdən bir qədər artıq olmasını, sosial paketin icrasının 4 milyon 200 mindən çox insanın maddi vəziyyətini yaxşılaşdırmasını, əhalinin gəlirlərinin inflyasiyanı üstələməsini vacib faktorlar kimi dəyərləndirib.

Müəllifə görə, dövlət başçısı müşavirədə minimum əmək haqqı və pensiyaların artması və bunun mənbələri anonsunu da verib: "Gələcəkdə də minimum əməkhaqqının, minimum pensiyanın artırılması üçün bizdə iradə var və imkanlar buna uyğun olmalıdır. Buna nail olmaq üçün bütün maliyyə və iqtisadi sahədə tam şəffaflıq təmin edilməlidir".

Müəllifin sözlərinə görə, Prezident 9 ayda büdcəyə plandan əlavə, 700 milyon manatdan çox vəsait daxil edildiyini diqqətə çatdırıb, amma hələ də bir çox şirkətlərin vergini tam ödəmədiyini, qara mühasibatlığın mövcud olduğunu, vergidən yayınanların cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməli olduğunu söyləyib.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, vergidən yayınmalar bütün ölkələrdə eyni dərəcədə ağır fəsadlar gətirir, gəlirlərin gizlədilməsi vergi sisteminə dağıdıcı zərbə vurmaqla yanaşı, islahatları irəli aparmaqdan, vacib dövlət qurumlarını, hakimiyyət strukturlarını və sosial layihələri maliyyələşdirməkdən məhrum edir.

Daha sonra müəllif ayrı-ayrı dünya ölkələrində vergidən yayınma ilə bağlı nəzərdə tutulan cəza tdbirləri barədə məlumat verir, həm də əlavə edir ki, inkişaf etmiş ölkələrdə vergi cinayətləri o qədər də çox deyil, amma bəzilərində buna görə ömürlük həbs, hətta edam kimi yüksək cəzalar nəzərdə tutulduğunu bildirir.

Müəllif deyir ki, dövlət sahibkarlara edilən güzəştlərin müqabilində ancaq "sizə verilən imtiyazların və dəstəyin müqabilində siz də düz olun, dövlətinizi sevin və onu aldatmayın" tələbi qoyub.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Bütün sosial layihələrin inamla yerinə yetirilməsi üçün hər bir sahibkarın, iş adamının ədalətli olması, vergiləri vaxtında ödəməsi zəruridir. Düz işləyən, vergiləri yayınmadan ödəyən sahibkar dövlət üçün ən dəyərli vətəndaşdır".

Ölkə üçün risk mənbələri

"Marja.az"da isə "Azərbaycan üçün əsas risklər açıqlandı - neft 40 dollara enərsə ..." sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt 2020-ci il və ortamüddətli dövr üçün əsas fiskal risklər barədə müəllifin düşüncələrinə yer verib.

Müəllifin iddiasına görə, 2020-ci ilin dövlət və icmal büdcələri üzrə layihələrin Təqdimatında bildirilir ki, 2020-ci il və ortamüddətli dövrdə dövlət maliyyəsi bir sıra daxili və xarici amillərə bağlı fiskal risklərlə qarşılaşa bilər.

Müəllifə görə, əsasən neftin qiyməti, ticarət tərəfdaşlarında iqtisadi aktivliyin azalması, bank-maliyyə sistemindəki çağırışlar, iri dövlət müəssisələrinin maliyyə vəziyyəti və borc öhdəlikləri kimi məsələləri bura aid etmək olar.

Müəllif deyir ki, icmal büdcə gəlirlərinin 52,7%-i neft gəlirləri hesabına formalaşır, odur ki, 2020-ci il üçün icmal büdcə gəlirlərinin hesablanması zamanı 55 dollar nəzərdə tutulan neftin satış qiyməti 40 dollara enərsə, icmal büdcə gəlirləri proqnoz göstərici ilə müqayisədə 16,6% azala bilər.

Amma müəllif bunu da nəzərə çatdırır ki, 2020-ci ildə neftin qiymətlərindəki mümkün azalmanın dövlət büdcəsinə əhəmiyyətli təsiri gözlənilmir, çünki dövlət büdcəsinin neft gəlirlərinin əsas hissəsini Dövlət Neft Fondundan transfert təşkil edir, bu da manat ifadəsində müəyyən olunub.

Yazı müəllifi deyir ki, neftin qiymətlərinin enişi ortamüddətli dövrdə davam edərsə, büdcə gəlirlərinə mənfi təsiri daha çox ola bilər.

Müəllif hesab edir ki, regionda gərginliyin artması, bir sıra əsas ticarət tərəfdaşlarına sanksiyaların tətbiqi də büdcə gəlirlərinə təsir edə biləcək risklərdəndir.

Müəllifə görə, əsas ticarət tərəfdaşı ölkələrin iqtisadiyyatlarında aktivliyin azalması ölkənin qeyri-neft sektorunun inkişafına, eləcə də qeyri-neft ixracına mənfi təsir göstərməklə bu sahədən büdcə daxilolmalarının azalmasına gətirib çıxara bilər.

Müəllif ortamüddətli dövrdə daha bir risk mənbəyi kimi, maliyyə-bank sisteminin ölkə iqtisadiyyatının kreditləşməsində zəif iştirakını göstərir.

İnvestisiya kreditləşməsinin məhdud həcmi ölkənin qeyri-neft sektorunun inkişafına mənfi təsir göstərməklə, bu sektordan olan büdcə daxilolmalarını azalda bilər.

Müəllif iri dövlət şirkətlərinin birbaşa və dövlət təminatlı borclarının ortamüddətli dövrdə büdcə dayanıqlığına təsir edəcək risk amili kimi qaldığını bildirir.

Elita daxilində gedən proseslər

"Azpolitika.info"da isə "Siyasi elita daxilində proseslər gedir...- Qarabağ danışıqlarını bərpa etmək mümkün deyil" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif 2019-cu il oktyabrın 15-də Prezidentin yanında keçirilən iqtisadi müşavirədə çıxışını keçmiş xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarovla müzakirəyə daşıyır.

T.Zülfüqarov hesab edir ki, prezidentin cəmiyyətə verdiyi əsas mesaj hər zamanın öz tələbləri olması, rəhbərliyin bu tələbləri hiss etməsi, cəmiyyətdə gedən proseslərin bu və ya digər addımların atılmasını tələb etməsi mesajıdır.

Keçmiş nazir deyir ki, siyasi elitada qruplaşmaların bir-biri ilə rəqabəti də göstərir ki, daxili siyasətdə proseslər gedir: "Bu, həm elita daxilində, həm ictimaiyyət arasında, həm də iqtidar-müxalifət arasında gedir. Mən də bu səbəbdən qeyd edirəm ki, cəmiyyət aktivdir və proseslər gedir. Boşluq olan yerdə, sözsüz ki, kimsə bu şüarları öz üzərinə götürəcək və iqtidar məcbur olacaq ki, bu məsələdə daha aktiv olsun", deyə bildirir.

İqtidar komandasında kadr dəyişikliklərini T.Zülfüqarov zamanın tələbi adlandırır, 40-60 il əvvəl ali təhsil alan elita nümayəndələrinin biliklərinin indiki şəraitə yetərli olmadığını bildirir: "Gənc nəsil həm idarəçiliyə, həm iqtisadiyyata, həm də digər sahələrə yeni fikirlər gətirməlidir. Bunları normal və təbii hal kimi qarşılamaq lazımdır".

Həmin müşavirədə dövlət başçısının bəzən islahatlara maneə olan qüvvələr barədə fikir söyləməsini də keçmiş nazir təbii qarşılayır, deyir ki, dövlət xidmətində olan insanlar, bu məsələlərə həm də biznes nöqteyi-nəzərindən baxırlar: "Digər ölkələrdə bu, ayrı formadadır. Dövlət xidmətində olan, xalqa xidmət edən insanların sərt çərçivəsi olur. Yəni onların biznes imkanları bağlanır. Bu mənada, ola bilsin ki, islahatlara mane olanların biznes maraqları var".

T.Zülfüqarov hesab edir ki, bu, maddi maraq uğrunda mübarizədir və burada ideoloji bir şey yoxdur, qruplaşmalar var ki, öz maddi imtiyazlarını saxlamaq istəyirlər: "Prezident də bununla bağlı açıq mövqe nümayiş etdirir. Əslində, Prezidentin çıxışında bir ictimai sifariş görürəm. İctimaiyyətdən gələn sifarişi rəhbərlikdə olan insan icra etməlidir", deyə keçmiş nazir bildirir.

Keçmiş nazirin sözlərinə görə, Qarabağ mövzusunun gündəmə gəlməsi də qaçılmazdır: "Əvvəllər deyilirdi ki, danışıqlar gedir, proses var. İndi bunun olmadığı etiraf olunur. Biz, dövlət, cəmiyyət olaraq ordumuzu gücləndirirdik. Vətəndaşlarımızın tapdalanan hüquqlarını bərpa etmək, ərazi bütövlüyünü təmin etmək üçün bunları edirdik. Bu, bizim vəzifə borcumuzdur. Bu borcun yerinə yetirilməsi üçün ictimaiyyət fəallaşacaq. Mən deyərdim ki, artıq fəallaşıb. Bu da siyasi məntiqdən irəli gələn addımlardır və mütləq atılmalıdır".