Media-icmal 23.01.20

İqtisadiyyatın inkişafında investisiyanın rolu, sosial və kirayə mənzillər layihəsinin sosial məzmununu itirməsi ətrafında müzakirələr, ətin satış qiymətinin bahalaşa bilməsi ehtimalı və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

İqtisadiyyatin şah damarı- investisiya qoyuluşu

“Azərbaycan” qəzeti “İqtisadi inkişafın sürəti investisiya qoyuluşundan asılıdır” sərlövhəli məqalədə iqtisadiyyatın inkişafında investisiya qoyuluşu amilinin rolunu dəyərləndirir.

Müəllifə görə, investisiya qoyuluşu iqtisadiyyatın şah damarıdır, qazanılan uğurlarda iqtisadiyyata fasiləsiz investisiya qoyuluşu mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Yazı müəllifi 2019-cu ilin yekunlarına dair müşavirədə prezident İlham Əliyevin də bu məsələ barəsində danışdığını bildirir: “İkinci vəzifə ondan ibarətdir ki, investisiya proqramımız infrastruktur layihələrinin icrası ilə paralel olaraq iqtisadiyyatın real sektoruna dəstək verməkdir”.

Müəllifin deməsinə görə, ötən il əsas kapitala investisiyaların ümumi daxildəki payı 23,2 faiz təşkil edib, əsas hədəf isə bu rəqəmin 25 faiz və ya ondan da yüksək olmasıdır.

Yazi müəllifinin fikrincə, iri infrastruktur və digər nəhəng iqtisadi layihələrin icrasında dövlət vəsaitindən kapital qoyuluşu kimi istifadə edilib,

dövlət tərəfindən investisiyaların yatırılmasında əsas tələb səmərəlilik amillərinin sərtləşdirilməsi və bu investisiyaların prioritet sektorların inkişafı ilə sıx uzlaşdırılmasıdır.

Məqalədə vurğulanır ki, qeyri-neft iqtisadiyyatı, qeyri-neft ixracı, eləcə də iqtisadi artımın sürətləndirilməsi sayəsində kənd təsərrüfatı və aqro klaster, neft-kimya sənayesi və bu sahəyə qoyulan irihəcmli investisiyalar səmərə verir, hazırda bu sahələr üzrə böyük, kiçik və orta biznes klasterinin yaradılması nəzərdən keçirilir.

Müəllifə görə, dünya təcrübəsi də göstərir ki, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı hər bir ölkədə iqtisadi dayanıqlığın təminatında mühüm faktordur və dövlət dəstəyi sayəsində son 16 ildə Azərbaycanda bu kateqoriyadan olan müəssisələrin sayı və istehsalda payı xeyli artıb.

Müəllif deyir ki, real sektora investisiya qoyuluşu ötən ilin iqtisadi göstəricilərində də özünü göstərir, belə ki, ümumi daxili məhsul 2,2 faiz artıb, qeyri-neft sektorunda bu artım 3,5 faizdir, sənaye istehsalı 1,5 faiz artıb, qeyri-neft sektorunda isə sənaye istehsalı 14 faizə çatıb.

Varlıların əmlak yatırımına çevrilən evlər

“Bizimyol-info”da isə “Kirayə evlər” və “Sosial evlər” varlıların əmlak yatırımına çevrilir” sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Dəfələrlə Mənzil İnşaat Dövlət Agentliyinin (MİDA) “sosial ev”lərindən mənzil almaq istəyən Azərbaycan Elmlər Akademiyasının elmi işçisi Əpoş Vəliyev “Bizimyol.info”-ya bildirib ki, “kirayə evlər” layihəsi də ümidləri doğrultmadı.

“İki il əvvəl mənzil sahibi olmaq üçün MİDA-ya müraciət etdim. Həmin mənzillər aztəminatlı və imkansız ailələrin büdcəsinə uyğun formada təqdim edilsə də sonradan şərtlərə əlavələr edildi. Müraciət edən şəxslərə həmin mənzillərin kvadratı maya dəyərindən bir neçə dəfə baha təqdim edildi və bununla da “güzəştli ev” sözündən əsər-əlamət qalmadı. Üstəlik də satış zamanı hakerlərin və proqramçıların müdaxiləsinin qarşısı alına bilmədi. “Güzəştli mənzil”lər mənzilə ehtiyacı olmayanların əmlak yatırımına çevrildi”.

Ə.Vəliyev deyir ki, MİDA-dan ümidini kəsəndən sonra “kirayə evlər”i gözləyib, amma bu evlərin şərtləri də elə ağırdır ki, aztəminatlı, imkansız ailələr çıxılmaz duruma düşüb: “Əslində həmin evlərin kirayə qiymətləri kirayədə yaşayanları cəlb etmək üçün mənzil bazarından aşağı olmalı idi. Amma “kirayə evlər”in şərti və qiyməti elə bahadır ki, imkansız və aztəminatlı ailələr üçün bu evlər də əlçatmazdır. Kirayə mənzilin aylıq ödənişi 300 manatdan baha olmamalıdır. Çünki 300 manatdan baha olan halda aztəminatlı, imkansız ailələr bu imkandan yararlana bilməyəcək. Bir sözlə, bu gedişlə imkansız, aztəminatlı ailələr kirayədə sürünməkdə davam edəcəklər”,- Ə.Vəliyev bildirib.

Elmi işçi vurğulayıb ki, “kirayə evlər”in qiymətlərinin real kirayə mənzil bazarındakı qiymətlərə uyğun olacağı deyilmişdi: “Amma mətbuatda səsləndirilən rəqəmlər real kirayə mənzil bazarındakı qiymətlərdən az qala iki dəfə çoxdur. Bu rəqəm hazırda kirayə mənzildə yaşayanların büdcəsinə uyğun deyil”.

Ət idxalı artır: səbəblər

“Müsavat.com”da isə “Azərbaycana ət idxalı azala bilər - səbəb” sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir

Müəllif bir çox ölkələrin, o cümlədən Qazaxıstanın ət ixracını, eləcə də heyvan ixracını azaltmasını vurğulayraq bunun Azərbaycanda ət istehlakına təsirinin nə ola biləcəyi barədə iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə söhbətləşir.   

Müəllif deyir ki, Azərbaycan son illərdə xaricdən ət idxalını artırıb, belə ki,  2019-cu il ərzində Azərbaycana xarici ölkələrdən 79 milyon 448 min dollar dəyərində 51 min 546 ton ət idxal edilib. 2018-ci ildə bu rəqəm 70 milyon 75 min dollar dəyərində 47 min 399 ton ət demək idi.

Ekspert deyir ki, Qazaxıstanın ət ixracını dayandırması Azərbaycandakı qiymətlərə təsir edə bilər: “Son 3 ildə iri və xırda buynuzlu mal-qaranın ölkəyə idxalı artır. Bu artım kifayət qədər sürətlidir və səbəbləri də müxtəlifdir. Söhbət həm də yerli idarəetmənin problemlərindən qaynaqlanan səbəblərdən gedir”.

N.Cəfərli hesab edir ki, 4 il öncə texniki bitkilərin əkilməsinə üstünlük verilməsi yem bazasına təsir etdi, yem az olduğu üçün bahalaşdı və xaricdən idxalın artmasına səbəb oldu.

Ekspertə görə, eyni zamanda əhali artımı və turistlərin çoxalması da ət çatışmazlığına təsir edir: “Kənd təsərrüfatının maldarlıq sahəsi bütün bunlara hazır olmadığı üçün ölkədə həm ətin qiymətləri artdı, həm də idxal çoxaldı. İdxal etdiyimiz əsas ölkələrdən biri də Gürcüstandır. Orada da mal-qaranın ixracına müəyyən məhdudiyyətlər qoyulub. Qazaxıstanın da bəhs etdiyimiz addımı Azərbaycan bazarına mənfi təsir edə bilər”.

N.Cəfəri deyir ki, ƏDV-dən azad edilməsi müəyyən qədər qiymətlərin sabitləşməsinə təsir göstərə bilər, amma Azərbaycanın özünün daxili istehsalı artmasa və paralel olaraq da istehlak bu templə çoxalsa, qiymətlər mütləq bahalaşacaq: “Xaricdən gətirilən məhsulların həcminin azalması Azərbaycanda bahalaşmaya aparan haldır. Ona görə də yeni dövlət proqramlarının qəbul olunmasına ehtiyac var. İdxal edilən ətin böyük bir qismi dövlət ehtiyacları üçün gətirilir”.

Ekspert özünüməşğulluq proqramı çərçivəsində paylanan mal-qaradan da danışıb: “Həmin mal-qara planlı şəkildə paylanılmır. Bunun da ciddi təsirini görmürük. Hər halda, ciddi təsiri olsaydı idxalda azalma baş verərdi. Bu, onu göstərir ki, proqram ciddi şəkildə test olunmur və ona görə də effekt vermir.

Çox təəssüf ki, bu da ayrılan vəsaitin doğru-düzgün xərclənməməsinə dəlalət edir”.