Media-icmal 24.12.2016

Dövlət başçısı İlham Əliyevin xidmətləri, hakimiyyətin verdiyi vədlərin əsassızlığı, ölkə banklarında depozit həcminin kəskin azalması, xarici şirkətlərin ölkədən axını bugünki medianın aparıcı mövzusudur…

İlk milli lider-İlham Əliyev

“Azərbaycan” qəzetində “İlham Əliyev missiyası” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=112734) dövlət baçısı İlham Əliyevin Azəbaycan dövləti önündə xidmətləri dəyərləndirilir.

Müəllif İ.Əliyevi lider kimi dəyərləndirir və bu müstəvidə liderliyin keyfiyyətləri barədə danışır.

Müəllifin fikrincə, bütün liderləri birləşdirən keyfiyyət onların insanların qəlb və ruhlarını aydınlatmaları, keçmişdən gələcəyə doğru yol göstərmələridir.

Məqalədə Azərbaycan tarixində çox liderlər olduğu deyilsə də, bu sırada prezident İlham Əliyev qurucu lider kimi dəyərləndirilir: “İlham Əliyev sırf Azərbaycanın müstəqillik tarixində formalaşan bu miqyasda ilk milli liderimizdir. Fəal siyasətə Azərbaycanın müstəqilliyi dövründə qədəm qoymuş İlham Əliyev xalqın müstəqillik ruhunun, yeni siyasi-iqtisadi, sosial-mədəni sistemə əsaslanan tamam fərqli reallıqlar dövrünün yetirdiyi milli liderdir”.

 Müəllifə görə, İlham Əliyevin liderlik məharəti bundadır ki, atdığı bütün addımlarda hər cür gözlənilməzlikləri nəzərə alır, dəyişikliklərə çevik reaksiya verə və öz qərarlarını reallıqla uzlaşdıra bilir.

Məqalədə deyilir ki, İlham Əliyevin timsalında bu ölkəyə qarşıya qoyulmuş məqsədləri və bu məqsədlərə doğru yolları irəlicədən görməyi bacaran, hər şeyin yerini, vaxtını vədəsini yaxşı bilən, bu yolda yerinə yetiriləsi vəzifələrin icraçılarını düzgün müəyyənləşdirən, onları ortaya qoyduqları işin nəticələrinə görə qiymətləndirən uğurlu bir menecer rəhbərlik edir.

Müəllif hesab edir ki, İlham Əliyev cəmiyyət həyatında yeni mənəvi dəyərlər yaradan, xalqın milli dünyagörüşündə özünəməxsus yer tutan mərhəmət, tolerantlıq, fərqli mədəniyyətlərə hörmət kimi ali dəyərlərə yeni siyasi məzmun qazandıran dövlət adamıdır.

Son olaraq, müəllif  dövlət başçısı İlham Əliyevi ad günü münasibətilə təbrik edərək deyir: “Bəli, İlham Əliyevin öz ömür yolu ilə yaratdığı tarix indikindən də işıqlı gələcəyə doğru davam edir. Bu gün - dekabrın 24-də isə bu böyük insanın ömründə iki 5 rəqəmi qoşalaşdı.Azərbaycan Prezidenti 55 yaşına gəlib çatdı!”

İqtidarın təhlükəli sıçrayışı     

“Azadlıqinfo” saytı “Hökumət Azərbaycanı haraya sıçradacaq?” sərlövhəli (https://www.azadliq.info/171759.html) məqalədə hakimiyyətin sözü ilə əməli arasında antoqonist ziddiyyət olduğunu şərh edir.

Müəllif Azərbaycanın yeni sıçrayışa və ölkənin əzəmətli dəyişikliklərin yeni dalğasına hazırlaşması barədə baş nazirin müavini Əli Əhmədovun açıqlamasını ironiya iə qarşılayır: “Bu fantastik fikirləri Əli Əhmədov səsləndirib, amma bizlər 23 ildir bunların özfəaliyyətinin nədən ibarət olduğuna şahidlik edirik. 140 milyard neft pulu daxil olan ölkəni iflic hala salan, milli valyutanı 124 faiz ucuzlaşdıran, ölkəni xarici borcla yükləyən, hətta kartof-soğana olan tələbatı da yerli istehsal hesabına ödəyə bilməyən komanda, böhran vəziyyətində haraya sıçraya bilər?”.

Müəllif bu düşüncədədir ki, yükü korrupsiya, inhisar, hüquqsuzluqdan ibarət olan bu komanda ilə harasa sıçramaq mümkün deyil.

Məqalədə deyilir ki, böyük sıçrayışlar üçün əlverişli fürsətlər olub, amma bu iqtidarla bu fürsətlər irəli sıçramağa yox, geriyə addımlamağa xidmət edib.

Müəllifə görə, mövcud iqtidar ölkənin böyük sıçrayışla irəli getməsinə imkan verməyib, sıçramağa hazır olan ölkənin qanadları, ayaqları kəsilib.

Digər tərəfdən, müəllif iqtidarın sıçrayışının xalq üçün problem olacağından ehtiyatlandığını deyir: “Reallıq budur ki, hökumətin sıçrayışı xalqın başında çatlayır, sıçrayıb qiymət qaldırırlar, sıçrayıb cərimələri sərtləşdirirlər, sıçrayıb kredit bataqlığı yaradırlar və.s”.

Yazi müəllifi son illər iqtidarın xalqa yaşatdığı problemləri ümumi şəkildə sadalayaraq, bu hökumətin ancaq xalqın başına düşmək üçün sıçraya bildiyini ifadə edir və bu dəfəki sıçrayışın da belə nəticələnəcəyini vurğulayır.

Müəllif ölkəyə həqiqi sıçrayışın lazım olduğunu deyərək, iqtidara daha sıçrayış etməmək tövsiyəsi verir və deyir: “İndiki halda ən yaxşı, ən mütərəqqi sıçrayış, hökuməti təhvil verib, istefaya getmək olardı. Biz çoxdandır ki, məhz bu sıçrayışı gözləyirik”.

Sürətlə azalan bank depozitləri

“Exo” qəzeti “Azərbaycan banklarına depozit qoyuluşu sürətlə azalır” sərlövəhli (http://ru.echo.az/?p=54219) məqalədə durumu ekspertlərlə müzakirə edir.

“Dövlətdə sabit iqtisadi durumun olması əhaliyə əmanətlərini bank hesablarına qoymaqla faiz olaraq divident almağa imkan verir, əksinə, durum sabit olmadıqda əhali əmanətlərini geri götürür, bu da təəccüblü deyil, çünki, ağır iqtisadi durum bank sektorunda da əksini tapır”. Ekspert Samir Əliyev durumu qəzetə belə şərh edir.       

Ekspert bu durumun 2016-cı ildə də davam etdiyini deyir, qarşıdakı ildə də belə olacağını pqonozlaşdırır. S.Əliyev bildirir ki, 2016-cı ilin yanvarında bank sektorunda 10 milyard manata yaxın depozit qeydə alınsa da, bu ilin noyabrında həcm azalaraq 7 milyard 413 milyon manata enib. 

Ekspert hesab edir ki, 22% olmaqla bu, olduqca ciddi azalmadır və ölkənin bank fəaliyyətinə kifayət qədər mənfi təsir edə bilən göstəricidir. Elə buradaca S.Əliyev bu yaranan durumun səbəblərini açıqlayır: “Banklardan pul axınının iki səbəbini göstərmək olar. Birinci səbəb bankların bağlanması səbəbidir, belə ki, 2016-cı ildə 11 bank bağlandı, nəticədə əmanətçilər pullarını götürməyə məcbur oldular, amma əmanətçilər bu pulları başqa banklara yatrımadılar. İkinci səbəb isə ölkənin bank sektoruna etimadın olmaması, dollar əmanətlərinə olduqca aşağı faiz təyin etməsidir”.     

Onun fikrincə, 10-15% həddinə öyrənən əmanətçilər artıq 1-2%-lik dərəcə ilə razılaşmadılar. Bununla yanaşı, S.Əliyev deyir ki, banklar təkcə kapital itirmədilər. Həm də kredit vermək imkanlarını itirdilər, bundan irəli gələrək, banklar müflis oldular, filialları azaltmağa, ixtisarlara başladılar.      Ekspert bunu da xüsusi vurğulayır ki, bankların bağlanması 2017-ci ildə də davam edəcək və ölkədə 30-dan da az bank qalacaq.

Ekspert Vüqar Bayramlı da ölkə əhalisinin banklara münasibətdə etimad problemi yaşadığını deyir və bu problem həllini tapmadıqca bank sektorunun problemlərinin həll olunacağını mümkünsüz adlandırır. Yeri gəlmişkən, V.Bayramlı əhaliyə əmanətlərini dollar, funt, avro hesablarında saxlamağı məsləhət görür.

Ekspert Nəriman Ağayev isə yaxın vaxtlarda manatın məzənnəsinin güclənəcəyini düşünməyi belə yersiz sayır. Onun fikirincə, manat daha da ucuzlşacaq, ölkədə iqtisadi durum daha da pisləşəcək, alıcılıq qabiliyyəti daha da enəcəck. Banklara etimada gəlincə isə, N.Ağayev qeyd edir ki, bütünlükdə sabit iqtisadi proseslər olmadıqca, bu etimad yaranmayacaq.  

Ölkədən gedən şirkətlər çoxalır

“Novoe Vremya” qəzetində “Xarici investorların axını güclənir” sərlövhəli (http://www.novoye-vremya.com/w76431/.../#.WF1i2RuLTIU) məqalə diqqəti çəkir. Müəllif xarici investorların ölkəni tərk etmələrinim səbəbinə aydınlıq gətirməyə çalışır. 

Məqalədə deyilir ki, indiki mürəkkəb şəraitdə hökumət xarici investisiyanın ölkəyə cəlb olunmasına tüğyan edən böhrana qarşı mübarizə vasitəsi kimi baxır, amma əks proseslər baş verir.

Ölkəni tərk edən bir neçə xarici şirkətin adını çəkən müəllif  qeyd edir ki, bu şirkətlər hakimiyyətin priroritet elan etdiyi qeyri-neft sahəsində çalışan şirkətlərdir:

“Müşahidə edilən tendensiya xarici kapitalın Azərbaycanın qeyri-neft sahəsinin inkişat etdirilməsində iştirak etmək nikbinliyi təlqin etmir, hələ onu demirik ki, neft sahəsində çalışan bir neçə şirkət də ölkəni tərk edib”.

Müəllifə görə, kənd təsərrüfatı, maşınqayırma, informasiya-kommunikasiya və sənaye sahələri durğunluqdadırsa, ölkə iqtisaidyyatının inkişaına əminlik yaranmır. Yazı müəllifi hesab edir ki, hökumət bu axının qarşısını almalıdır və prosesi dayandırmaq üçün təkliflərini verir: “Bunun üçün xarici kapitalın ölkədə qalması naminə vergi, korrupsiya və inhisara qarşı mübarizə sahəsində qanunvericilik səviyyəsində dəyişikliklər edilməlidir. Bundan əlavə, ölkənin bank və maliyyə sistemi sabitləşdirilməlidir, indiki dollara nisbətdə manatın aşağı məzənnədə olması, dollar qıtlığı şəraitində, maliyyə bazarında tezliklə sabtilik olacağı haqqında danışmaq yersiz görünür”.

Müəllif hesab edir ki, Mərkəzi Bank (MB) bank sektorunun böhrandan çıxması üçün təşəbbüs belə göstərmir, ölkədən maliyyə axınının qarşısını ala bilmir və MB-nin səmərəsiz fəaliyyəti aktivlərinin azalmasına səbəb olub.

Yazı müəllifi neftin dəyərinin aşağı olduğu indiki şəraitdə Mərkəzi Bankın qızıl ehtiyatının 12%-ni satmasını yolverilməz adlandıraraq, bunu toxunulmaz ehtiyat adlandırır. Onun fikrincə, MB artıq qızıl ehtiyatını itirirsə, bu, durumun ciddi şəkildə ağırlığından xəbər verir və bu halda artıq xarici investorların ölkəyə axın edəcəyi inandırıcı deyil: “Bu mövcud sahədə neqativ proseslərin daha da güclənəcəyi, sosial proqramların icrasının dayandırılacağı, etibarlı sosial təminatın olmayacağı, ölkədə işsizliyin daha da artacağı deməkdir”. 

Nazirlər Kabinetini fəaliyyətsilikdəzlikdə qınayan müəllif hökumətə iqtisadiyyatınliberallaşdıırlması liberallaşdırılması, antiböhran planları, real iqtisadi islahatlar üzərində düşünmək çağırışı edir, əks halda isə ölkə iqtisadiyyatını çökəcəyi, vətəndaşların sosial durumunun daha da pisləşəcəyi xəbərdarlığı edir.