Media-icmal 25.06.19

Sosial sahə ilə bağlı imzalanan son rəsmi sənədlərin beynəlxalq imicə təsiri, elektirk limitinin artırılması ətrafında müzakirələr, abituriyentlərin orta məktəb proqramını mənimsəməsinə baxış və s. məsələlər bugünkü (25 iyun, 2019-cu il)medianın aparıcı mövzularındandır.

Maaş artımlarının beynəlxalq iqtisadi imicə təsiri

"Azərbaycan" qəzeti "Nicat Hacızadə: Minimum əməkhaqqının artımı ölkədə iqtisadi aktivliyə müsbət təsir göstərəcək" sərlövəhli məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin 2091-cu il iyunun 18-də imzaladığı ikinci sosial paketin iqtisadi həyata təsirini dəyərləndirir.

Müəllif bu təsiri İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin təmsilçisi Nicat Hacızadə ilə müzakirə edir.

Yazı müəllifi deyir ki, 2018-ci ildə prezident seçkilərindən sonra islahatlar dərinləşib, iqtisadi blokda institusional və şəffaflaşdırma islahatları aparılıb.

Müəllifə görə, burada "dövlət sahibkarın ən yaxın tərəfdaşıdır" ideyası rəhbər tutularaq fiskal institutların inzibatçılığının müasir tələblərə uyğunlaşdırılması, vergi yoxlamalarının azaldılması, uçotun şəffaflaşdırılması, "kölgə iqtisadiyyatı"nın azaldılması, büdcəyə proqnozlarda nəzərdə tutulandan çox vəsaitin daxil olması və s. istiqamətlərdə tədbirlər görülüb: "Qeyd olunan islahatlar prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi və liderliyi əsasında həyata keçirilib" deyə N.Hacızadə bu islahatların arxasında siyasi iradənin durmasını xüsusi vurğulayır.

N.Hacızadə deyir ki, bu il minimum əməkhaqqı iki dəfə artırılıb, bu artım 950 minədək vətəndaşı əhatə edir, bu məqsədlə illik 780 milyon manat ayrılacaq. "İki dəfəyədək artırılan minimum əməkhaqqı əhalinin alıcılıq qabiliyyətini, o cümlədən iqtisadiyyatda fəallığı və dinamikliyi artıracaq", N.Hacızadə bu artımın iqtisadi həyata təsirini ifadə edir.

Mütəxəssis hesab edir ki, bu artımlar Azərbaycanın beynəlxalq imicinə də müsbət təsir göstərəcək, "İnklüziv İnkişaf İndeksi"ndə Azərbaycanın mövqelərini möhkəmləndirəcək: "Belə ki, əsas indikator sayılan "İnklüzivlik" indikatoru əhali arasında təbəqələşmənin səviyyəsi, yoxsulluğu, fiziki şəxslər və ev təsərrüfatlarının gəlirlərinin bölgüsünü (CİNİ - xalis gəlirlər) təyin edir və hesabata əsasən, bu indikator üzrə ölkənin əldə etdiyi qiymətləndirmə nəticələri digər inkişaf etməkdə olan ölkələrindən daha yaxşıdır".

Mütəxəssis deyir ki, CİNİ əmsalı sub-indikatoru 0-100 bal arasında dəyişir ki, 0 bal olduqda əhali arasında bərabərliyin ən yüksək,100 bal olduqda isə bərabərsizliyin ən yüksək səviyyədə olması kimi qiymətləndirilir.

N.Hacızadə bildirir ki, bu sub-indikatorun hesablanması fiziki şəxslər və ev təsərrüfatlarında çalışan insanlar arasında gəlirlərin (vergi və köçürmədən sonra) bərabər və ədalətli şəkildə bölünməsini özündə ehtiva edir.

Mütəxəssisə görə, digər sub-indikator olan yoxsulluq üzrə də ölkənin mövqeyi yüksəkdir, Azərbaycan hesabatda orta-yüksək gəlirli ölkələr sırasına daxil olaraq bütün MDB ölkələrini qabaqlayır.

N.Hacızadənin deməsinə görə, inklüzivlik göstəricisinin sonuncu sub-indikatoru median gəliri indikatoru adlanır və bu sub-göstəricisinin hesablanmasında əsas məqsəd ölkədə əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin hesablanması və müvafiq olaraq qiymətləndirilməsidir.

Abituriyentlərin mənimsəmə faizi niyə aşağıdır?

"Yeni Sabah"da isə "Bu statistika həqiqətən də utancvericidir" - Təhsil Nazirliyinə sərt ittiham" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif abituriyentırin orta məktəb proqramını mənimsəmə göstəriciləri barədə təhsil sahəsi üzrə ekspert Etibar Əliyevlə söhbətləşir.

Ekspert E. Əliyev bu göstəriciləri Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) nəşr etdiyi "Abituriyent" jurnalının 12-ci sayındakı faktlar üzrə təqdim edir.

E.Əliyev mənimsəmə nəticələrinin aşağı olması barədə "Yeni Sabah"a deyir: "Dövlət İmtahan Mərkəzinin aşağıdakı statistikası həqiqətən də utancvericidir".

Ekspert hesab edir ki, ölkənin orta təhsilinin mühüm problemləri Təhsil Nazilriyində bu iş tapşırılan şəxslərdədir, orta statistik abituriyent fənlər üzrə məktəb proqramının 42-67 faizini mənimsəmir.

E.Əliyev jurnalda mənimsəmə ilə bağlı test-tapşırıqların nəticələrinə əsasən deyir ki, Azərbaycan bölməsində orta statistik abituriyent ana dili fənnindən test tapşırıqlarının 51.52, ədəbiyyatdan 44.38, riyaziyyatdan I, II qruplarda 33.39, III, IV qruplarda 36.27, fizikadan 40.05, kimyadan 36.49, biologiyadan 57.61, tarixdən 44.23, Azərbaycan tarixindən 41.45, coğrafiyadan 44.90, ingilis dilindən I qrupda 34.66, II, III qruplarda 40.33 faizinə düzgün cavab verib.

Rus bölməsində isə orta statistik abituriyent isə rus dili fənnindən test tapşırıqlarının 52.49, ədəbiyyatdan 47.55, riyaziyyatdan I, II qruplarda 37.49, III, IV qruplarda 37.09, fizikadan 44.24, kimyadan 41.68, biologiyadan 56.37, tarixdən 35.58, Azərbaycan tarixindən 35.74, coğrafiyadan 42.67, ingilis dilindən I qrupda 51.48, II, III qruplarda 53.23 faizini düzgün cavablandırıb.

Ekspert deyir ki, gösətiriclərə əsasən hər iki bölmədə orta statistik abituriyent fənlər üzrə testlərin yalnız 33-58 faizinə düzgün cavab verib: "Test tapşırıqlarının məktəb proqramını tam əhatə etdiyini və qəbul imtahanında iştirak edənlərin məktəbin seçilən şagirdləri olduğunu nəzərə alsaq, belə qənaətə gəlmək olar ki, orta statistik məzun məktəb proqramının 42-67 %-ni mənimsəmir".

Jurnalda vurğulanır ki, bu isə ümumi təhsil müəssisələrinin böyük qismində tədris prosesinin normal aparılmamasından, tələbkarlığın zəifliyindən, ən başlıcası isə müəllimlərin çoxunun peşəkarlıq səviyyəsinin aşağı olmasından və s. irəli gəlir. Daha sonra isə göstəriciləri yüksəltmək üçün jurnalda tövsiyələr yer alır.

E. Əliyev isə buna görə Təhsil Nazirliyini tənqid edir və deyib ki, bunun günahı bu sahəyə məsul olan şəxslərdədir.

Xəzəryanıda ən baha elektrik Azərbaycanda imiş

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "İşığa qoyulan limit bu yay artırıla bilər" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif qaz və elektrikin əhaliyə limitlə verilməsi və bu limitin artırılmasını deputat Fazil Mustafa və ekspertlərlə müzakirə edir.

Müəllif vurğulayır ki, iki ay öncə dövlət başçısının qərarı ilə əhaliyə verilən qaz limiti 1700 kubmetrdən 2200 kubmetrə qaldırılıb, bunu elektirk limitinin artırılmasında tətbiq etmək lazımdır.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, hazırda əhali qrupu üzrə aylıq elektrik enerjisi istehlakı 300 kilovat-saatadək olan istehlakçılar üçün tarif 7 qəpik, aylıq istehlak həcminin 300 kilovat-saatdan çox olan hissəsi üçün isə 11 qəpik müəyyən edilib.

Deputat F.Mustafa "Yeni Müsavat"a hökumətin bu istiqamətdə müəyyən addım atacağını gözlənilən sayır, hesab edir ki, bu limit ən azı yay aylarına şamil edilə bilər: "Ən azı 3 ay müddətində insanların elektrik enerjisindən rahat istifadəsi üçün limit götürülə bilər. Belə bir addım atılsa vətəndaşın rifahında da öz təsirini göstərəcək".

Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri İlham Şaban "Yeni Müsavat"a deyir ki, Xəzəryanı ölkələr arasında ən bahalı elektrik enerjisi Azərbaycana məxsusdur.

Ekspert xatırladır ki, o zaman limit tətbiq olunanda və tariflər qaldırılanda bunu Avropada 1 kilovatt elektrik enerjisinin qiymətinin 25 sent olması ilə izah edirdilər: "Ancaq heç kim demir ki, avropalı 5 min avro əməkhaqqı alır".

İ.Şaban hesab edir ki, 11 qəpik bahalı bir qiymətdir, bu da insanların əməkhaqqına nisbətdə çox yüksəkdir, doğru yol deyil, enerji bu insanların inkişafı və rifahı üçün əlçatan olmalıdır.

İqtisadçı alim Vüqar Bayramov da əhali üçün elektrik enerjisinə tətbiq edilən limitlərin artırılmasının tərəfdarı olduğunu deyir və Azərbaycan iqtisadiyyatında artım tempinin bərpası, neftin qiymətinin məqbul səviyyədə olması işığın limitini artırmağa imkan verir.

Ekspertə görə, limitin artırılması sosial təminat baxımından da vacibdir və bu, xüsusən aztəminatlı vətəndaşların sosial təminatının gücləndirilməsi baxımından mühüm şərtlərdən biridir.