Media-icmal 28.02.19

Ölkədə sosial müdafiənin gücləndirilməsi, yerli malların ticarət dövriyyəsinin azalması, maşın bazarında satışın olmaması və s. məsələlər bugünki (28 fevral, 2019-cu iı) medianın aparıcı mövzularındandır...

Ölkədə soisal müdafiəni gücləndirmə tədbirləri

"Azərbaycan" qəzeti Prezidentin sosial tədbirləri əhalinin bütün təbəqələrini əhatə edir" sərlövhəli məqalədə əhalinin sosial müdafiəsinin vəziyyətini dəyərləndirir.

Müəllif fevralın 25-də dövlət başçısı İlham Əliyevin iştirakı ilə keçirilmiş iqtisadi və sosial məsələlərlə bağlı müşavirədə aparılan iqtisadi islahatların büdcə daxilolmalarına müsbət təsir etməsini, vergi və gömrük orqanlarının plandan əlavə xeyli vəsait toplamalarını və bu vəsaitlərin vətəndaşların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə imkan verməsini xüsusi olaraq ön plana çıxarır.

Bu addımın əhəmiyyətini dövlət başçısının müşavirədəki çıxışından sitat gətirməklə gücləndirir: "Biz əlavə gəlirləri, ilk növbədə, vətəndaşların sosial müdafiəsinə yönəltməliyik. Çünki bu, bizim üçün prioritet məsələdir, vətəndaşların sosial rifahının yaxşılaşdırılması ən başlıca vəzifəmizdir. Bu istiqamətdə artıq bir çox ciddi addımlar atılıb və atılacaq".

Müəllif bildirir ki, dövlət 600 min vətəndaşı əhatə edən minimum əməkhaqqını 130 manatdan 180 manata, minimum pensiyaları 116 manatdan 160 manata qaldırıb, amma bu, son hədd deyil. Əməkhaqqı və pensiyaların artırılması daim gündəmdə saxlanan məsələdir və gələcəkdə minimum əməkhaqqı və pensiyaların ardıcıl olaraq artırılacağı gözlənilir.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, məcburi köçkünlərin, şəhid ailələrinin, müharibə əlillərinin qayğı və problemləri də daim dövlətin diqqət mərkəzindədir, 2018-ci ildə 5900 məcburi köçkün ailəsi mənzil, yaxud evlə təmin edilib.

Hazırda 12 min 200-dən çox şəhid ailəsinə dövlət tərəfindən 11 min manat ödəniş edilir və bu proqram ilin sonuna qədər tam icra olunacaq, 2019-cu ildə şəhid ailələrinə eləcə də 800 mənzil veriləcək.

Müəllif bu il fevralın 25-də 580 min nəfərə yaxın vətəndaşı əhatə edəcək sosial müavinətlərin və prezidentin aylıq təqaüdlərinin artırılmasını da sosial müdafiənin gücləndirilməsi kimi dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu sərəncamla Prezident təqaüdü ilə təmin edilənlərin əhatə dairəsi də genişlənəcək, dövlət başçısının sosial islahatlar paketi əhalinin bütün təbəqələrini əhatə edəcək və bu təqaüdlərin artımla ödənişi bu il aprelin 1-dən icra ediləcək.

Məqalənin sonunda isə oxuyuruq: "Bütün bunlar göstərir ki, 2019-cu il sosial inkişaf, əhalinin sosial inkişafı baxımından xüsusilə fərqlənən il olacaq.

Bunlar həm də vətəndaşların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlərin ardıcıl xarakter daşıdığının göstəricisidir".

Yerli malların ticarəti azalır

"Azadlıqinfo.az"da isə "Yerli malların ticarəti 46 faiz azalıb" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt bəhs edilən mövzuda iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyevin düşüncələrinə yer verib.

İqtisadçı iddia edir ki, yerli malların ticarəti son 4 ildə 8,7 milyard dollar və ya 46% azalıb, bu azalmanın 1,4 milyard dolları və ya 16%-i 2018-ci ilin payına düşür.

Bundan irəli gələrək, müəllif hökumətə təcili tədbirlər görmək çağırışı edir:

"Təcili tədbirlər görülməlidir, Yerli mallar daxili bazarlardan sıxışdırılıb çıxarılır.

Belə bir şəraitdə istehsalda inkişafdan deyil, tənəzzüldən danışılmalıdır".

Müəllifin sözlərinə görə, problem təkcə bununla yuvarlaqlaşmır, belə ki, daxili bazarlarda yerli malların ticarət dövriyyəsi 2017-ci ilə nisbətən 2018-ci ildə 1,4 milyard dollar və ya 12%-ə yaxın azalaraq 11,7 milyarddan 10,3 milyarda düşüb.

Müəllif Dövlət Gömrük Komitəsi və Dövlət Statistika Komitəsinin açıqladığı məlumatlara əsasən deyir ki, 2017-ci ildə yerli malların daxili ticarətində müəyyən müsbət nəticələr əldə olunmuşdusa da, 2018-ci ildə həmin nəticələrin, demək olar, hamısı itirilib.

Yazı müəllifi həm də deyir ki, əvvəlki illərə baxdıqda isə bu sahədə vəziyyətin fəlakətli həddə olması üzə çıxır: "Əgər 2014-cü ildə yerli malların ticarət dövriyyəsi 19 milyard dollar olmuşdursa, bu göstərici 2015-ci ildə 15,7 milyard dollar, 2018-ci ildə isə 10,4 milyard dollar olub. 2015-ci ildə 3,3 milyard (17%) azalan dövriyyə, sonrakı illərdə daha 5,4 milyard və ya 34% azalıb. Bu hesabla, ötən 4 ildə yerli malların daxili ticarətindən itkilərimiz 8,7 milyard dollar və ya 46% olub (qeyd: bu dövrdə qeyri-neft mallarının ixracı da azalıb)".

Müəllifin sözlərinə gör, bu azalma təkcə mal dövriyyəsinin azalması deyil, həm əhali və dövlət büdcəsinin, yerli istehsalla məşğul olan fiziki və hüquqi şəxslərin yüz milyonlardan məhrum olması, həm də minlərlə iş yerlərinin itirilməsi anlamına gəlir: "Dinamika üzrə aparılan hesablamalar göstərir ki, yerli malların daxili bazarlarda ticarət payı son 4 ildə 67%-dən 47%-ə düşüb. Bu tendensiya əcnəbi malların bazar payının, mütənasib qaydada, 33%-dən 53%-ə qədər artması ilə müşayiət olunub".

Bu göstəricidən irəli gələrək, müəlif mövcud durumu yerli malların yerli bazarlardan da sıxışdırılıb çıxarılması və boşalmış yerlərin əcnəbi mallar hesabına dolması, belə şəraitdə istehsalın inkişafından danışmağın əsla mümkün olmaması kimi dəyərləndirir.

Müəllif hesab edir ki, yerli malların daxili ticarətində əmələ gələn bu itkilər istehsala ciddi zərbədir, çünki mübadilə mərhələsində ilişib qalan istehsalçı inkişaf edə, perspektivli sayıla bilməz.

Müəllifə görə, belə bir vəziyyətə düşmüş istehsalçıdan istehsalın genişləndirilməsi, yeni iş yerlərinin açılması yönündə olan bütün gözləntilər bumeranq effekti verərək geri qayıdar.

Sonda isə məqalə müəllifi vəziyyəti müsbətə dəyişə bilmək üçün təkliflərini səsləndirir.

"Alver ölüb" - maşın bazarında

"Oxu.az"da isə "Avtomobil bazarında "alver ölüb" - cədvəl" sərlövəhli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif ölkənin maşın bazarında satışın vəziyyətini maşın alverçiləri ilə müzakirə edir.

"Gürcüstandan 12 avtomobil gətirmişəm, hamısı əlimdə qalıb, sata bilmirəm", - deyə Azərbaycanda maşın alveri ilə məşğul olan şəxslərdən biri müəllifə maşın bazarında durğunluq yarandığından şikayətlənir.

Müəllifin sözlərinə görə, maşın alverçiləri bazarda belə durum yaranmasının səbəbini bir neçə ildir ki, ard-arda avtomobillərin aksiz vergisinin bahalaşması və nəticədə, ölkəyə avtomobil idxalının azalması ilə izah edirlər.

Müəllif deyir ki, avtomobil bazarında yaranan durğunluğu elə Dövlət Gömrük Komitəsinin yaydığı göstəricilər də təsdiqləyir: "Məlumata görə, 2019-cu ilin yanvar ayında xarici ölkələrdən Azərbaycana idxal edilən maşın, mexanizm, elektrik aparatları, avadanlıqlar və onların hissələrinin dəyəri 221 milyon 671 min ABŞ dolları olub, halbuki, 2018-ci ilin yanvar ayında bu göstərici 2 milyard 588 milyon 935,3 min dollar (12 dəfə azalma) idi".

Yazı müəllifi vurğulayır ki, nəqliyyat vasitələri və onların hissələrinin dəyəri 2019-cu ilin yanvarında 88 milyon 452,3 min ABŞ dolları olub, halbuki, ötən ilin eyni dövründə bu göstərici 103 milyon 594,8 min dollar (5,8% azalma!) idi.

Müəllif bu göstəricilərin aksiz markasının 50% baha alınması hesabına formalaşmasını, yəni gömrük haqqı üzrə rəqəmlərin ikiqat artırılmasını xüsusi vurğulayır və bunu, avtomobil ticarəti ilə məşğul olanların dediyi kimi, "alverin ölməsi" adlandırır.

Müəllif bazar iştirakçılarından əldə etdiyi məlumatlara əsasən deyir ki, hazırda əlində 10-12 min manatı olan normal maşın tapa bilmir, çünki bahalaşmadan sonra normal maşın anlamı üzrə qiymətlər 20 mindən başlayır, üstəlik, avtomobilin ehtiyat hissələri ilə bağlı Gürcüstan bazarından asılılıq hələ də yüksəkdir.

"Bizdə maşın gələn kimi avtomatik gömrük rüsumu qoyulur, fərqi yoxdur, "ölüxana"ya gəlir, yoxsa istismar üçün. Amma orada gül kimi qayda-qanun var. Sökülmək üçün gələn avtomobil, doğrudan da, söküntüyə gedir, nəticədə, gömrük rüsumu beş dəfə az olur. Bu isə o deməkdir ki, Gürcüstanda ehtiyat hissələri dəfələrlə ucuzdur və avtomobil təmiri üzrə əldə edilən gəlirlər də paralel olaraq daha çoxdur", - deyə maşın bazarı alverçilərindən biri bazardakı durumun səbəblərini müəllifə anladır.

Sonda isə müəllif nəqliyyat sahəsində aksiz vergisi hesablanması barədə mövcud qayda və qiymətləri nəzərə çatdırır.