Media-icmal 28.08.18

Almaniya kansleri Angela Merkelin Cənubi Qafqaz səfərinin Azərbaycan üçün yekunları, neft pullarının səmərəsiz xərclənməsi, avtomobillərə qaz avadanlığı quraşdıranların çoxalması və s. məsələlər bugünkü medianın (28 avqust, 2018-ci il) aparıcı mövzularındandır.

Almaniyanın Cənubi Qafqazda əsas sisyasi-iqtisadi tərəfdaşı

"Azərbaycan" qəzeti Almaniya Cənubi Qafqazda əsas siyasi-iqtisadi tərəfdaş kimi Azərbaycanı seçdi" sərlövhəli məqalədə Almaniya kansleri xanım Angela Merkelin avqustun 25-də başa çatmış Azərbaycan səfərinin nəticələrini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan və Avropa dövlətləri münasibətləri kontekstində Azərbaycan-Almaniya əlaqələri xüsusi yer tutur və Avropa dövlətləri arasinda Azərbaycanın ilk səfirliyinin bu ölkədə açılması təsadüfi deyil.

Müəllifə görə, Almaniya da Azərbaycanı Cənubi Qafqazda əsas tərəfdaşı hesab edir və rəsmi Bakının tam müstəqil siyasət yürütməsi, Avropanın yeni enerji təhlükəsizliyi arxitekturasında mühüm rol oynaması baxımından Almaniya üçün xüsusi önəm daşıyır:

Müəllifin deməsinə görə, A.Merkelin Azərbaycana ilk səfərinin yekunları belə bir qənaətə gəlməyə imkan verir ki, iki ölkə arasında siyasi dialoq fəal şəkildə aparılır və bu xüsusda dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətirməklə fikrini qüvvətləndirir: "Bu, Almaniya kanslerinin Azərbaycana ilk səfəridir, bu, tarixi bir səfərdir. Biz bu səfərə çox böyük əhəmiyyət veririk. Əminəm ki, bu səfər nəticəsində Almaniya-Azərbaycan əlaqələri sürətlə inkişaf edəcək, bu səfər əlaqələrimizə yeni təkan verəcəkdir".

Müəllif iqtisadiyyatının həcminə görə Almaniyanın Avropada birinci, dünyada isə dördüncü, 1,4 trilyon dollarlıq ixracla isə dünyada ücüncü dövlət və Avropa İttifaqının da əsas söz sahibi olmasını xüsusi olaraq ön plana çıxarır.

Almaniya-Azərbaycan ticari münasibətlərinə gəlincə isə müəllif deyir ki, Cənubi Qafqaz ölkələri ilə ticarətinin 70 faizə yaxını Azərbaycanın payına düşür. və kanslerin çıxışından sitat gətirir: "Bizim ikitərəfli münasibətlərimiz onunla xarakterizə olunur ki, bu regionda Azərbaycanın simasında ən böyük, ən vacib ticarət tərəfdaşımız var. Azərbaycanda Xarici Ticarət Palatamız var, burada 150 alman müəssisəsi fəaliyyət göstərir".

Məqalə müəllifi iddia edir ki, bu gün beynəlxalq münasibətlərdə neft-qaz amili mühüm yer tutur, enerji təhlükəsizliyinin dünyada qlobal problemə çevrildiyi bir vaxtda Almaniyanın milli maraqları baxımından alternativ enerji mənbələrinə maraq göstərməsi başa düşüləndir.

Müəllifə görə, kanslerin "Cənub" qaz dəhlizinin Avropanın enerji təminatında böyük rol oynayacağını, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun açılmasını dəyərləndirməsi bu kontekstdən irəi gəlib.

Almaniya tərəfin Azərbaycanın demokratikləşməsi mövqeyinə gəlincə, müəllif hesab edir ki, ölkənin siyasi və iqtisadi islahatları bir-birini tamamlayaraq Azərbaycanı daha da yüksək səviyyəyə çıxaracaq.

Bu müstəvidə müəllif insan hüquqlarına dəyər verən Almaniya dövlətini Ermənistanın işğalı nəticəsində məcburi köçkünə çevrilmiş azərbaycanlıların hüquqlarının bərpasında, işğala son qoyulmasında səmimi və prinsipial olmaqdan çəkinməməyə çağırır.

10 il sonra xərclənməli olan pullar bu gün...

"Azadlıq.info"da isə "Hər ailəyə 80 min manat neft pulu xərclənib" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt ölkəyə daxil olan neft pulları və onun xərclənməsi sahəsində iqtisadçı-ekspert Qubad İbadoğlunun düşüncələrinə yer verib.

İqtisadçı deyir ki, hakimiyyət hazırda 2028-ci ildə xərclənməli olan vəsaiti bölüşdürür, yəni, 10 il bundan sonra məsrəf olunmalı neft pulları da artıq xərclənib.

Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun 2017-ci il üçün illik hesabatını açıqladığını deyən Q.İbadoğlu sənədə əsasən bildirir ki, hesabata görə, 2001-2017-ci illər ərzində ARDNF-in daxilolmaları 137,87 milyard ABŞ dolları səviyyəsində olub, bu vəsaitin təxminən 35,8 milyard ABŞ dolları (26%) yığıma yönəldilib.

"Bu isə o deməkdir ki, ötən 16 il ərzində ADRNF-ə yığılan neft gəlirlərinin 74 faizi və ya 102 milyard dolları xərclənib. Xərclənmiş vəsait manatın hazırkı məzənnəsi ilə 173,4 milyard manat edir. Bunu da insafla adambaşına böləndə hər nəfər 17 min 694 manat, orta statistik ailəyə isə 80 min manata yaxın vəsait düşür", - ekspert rəqəmlərin arxasında duran sosial-iqtisadi vəziyyətə aydınlıq gətirir.

Q.İbadoğlu həm də bununla diqqəti 3 məqama cəmləmək istədiyini bildirir.

Ekspertə görə, Dövlət Neft Fonduna yönələn neft pullarının bu ilə qədər 74 faizinin xərclənməsi, onun nəsillər arasında ədalətsiz bölüşdürüldüyünü, eyni zamanda xalqın sərvətinin dörddə üçünün yalnız bir hakimiyyət dövründə xərcləndiyini deməyə əsas verir.

Q.İbadoğlunun deməsinə görə, bu hesabla mövcud hakimiyyət hazırda 2028-ci ildə xərclənməli olan vəsaiti bölüşdürür, yəni, 10 il bundan sonra məsrəf olunmalı neft pulları da artıq xərclənib.

İqtisadçının diqqət cəmlədiyi ikinci məqam budur ki, xərclənən neft pulları yalnız ARDNF-dən ayrılan pullarla bitmir.

Ekspert neft pullarının bir hissəsinin Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinə daxil olduğunu qeyd edir, ondan qazanılan mənfəətdən xarici şirkətlər dövlət büdcəsinə vergi və digər ödəmələr ediblər.

Q.İbadoğluna görə, hesablamalar göstərir ki, hər iki mənbədən xərclənən vəsaitlərin birlikdə məbləği 40 milyard ABŞ dollarını ötür və beləliklə də ötən 16 ildə Azərbaycanın əldə etdiyi neft gəlirlərinin cəmi məbləği 175 milyard dollardan çox olub.

Ekspertin bu mövzuda diqqət cəmləmək istədiyi məqam xərclənmiş neft pullarının hesabatlılığı və şəffaflığının təmin olunmaması, onun əsasən büdcəyə transfer (82,2 milyard manat) olunaraq şişirdilmiş infrastruktur layihələrinə yönəldilməsi və bu pulların xeyli hissəsinin mənimsənilməsinə gətirib çıxarmasıdır.

Q.İbadoğlu akademik tədqiqatlara (resursların lənəti, renta hakimiyyəti, holland xəstəliyi və s.) istinadən deyir ki, sürətlə xərclənərək mənimsənilən neft pulları nə hakimiyyətə, nə də təəssüflər ki, millətlərə xoşbəxtlik gətirməyib.

Benzindənsə propan qazı yaxşıdır?...

"Modern.az"da isə "Benzin bahalaşdı - Maşınlara qaz avadanlığı quraşdıranların müraciəti artdı sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif "Premium avro-95", "Super avro-98" markalı benzinlərin müvafiq olaraq 1 manat 25 qəpikdən 1manat 50 qəpiyə və 1manat 50 qəpikdən 1manat 60 qəpiyə qalxmasının avtomobil sahiblərinin daha çox vəsait xərcləməsinə səbəb olduğunu deyir: "Bahalaşma dalğasının davam edəcəyindən əndişələnən avtomobil sahibləri alternativ yollar haqda düşünürlər, məsələn, maşına qaz avadanlığı quraşdırmaq kimi".

Müəllif deyir ki, propan qazının bir litri 40 qəpik təşkil edir, bu da qənaət etmək istəyən sürücülər üçün fürsətdir, amma avtomobillərə qaz avadanlığı quraşdırmaqla bağlı fikirlər ikiyə ayrılır və kimi bu avadanlığın sərf etdiyini, kimi də təhlükəli olduğunu düşünür.

Müəllif isə bu məsələni aydınlaşdırmaq üçün avtomobillərə qaz avadanlığı quraşdıran "Evroqaz" şirkətinin müdiri Emin Alışırov ilə söhbətləşir və şirkət rəhbəri ən son nəsil avadanlıqlardan istifadə etdiklərini deyərək bunun təhlükə törətmədiyini iddia edir: "Biz avtomobillərə quraşdırdığımız qaz avadanlıqlarına 3 il zəmanət veririk. Müasir avadanlıqlar avtomobilin mühərrikinə heç bir zərər vermir. Bu günə qədər heç bir problemlə qarşılaşmamışıq".

E.Alışırov Azərbaycanda problemin quraşdırılacaq qaz avadanlığında yox, propan qazının çirkli olmasında gördüyünü deyir, amma həmin problemi də aradan qaldırdıqlarını söyləyir.

Şirkət rəhbəri müştərilərinə tövsiyə edir ki, qazı daha çox tanınan yanacaqdoldurma məntəqələrindən doldursunlar.

E.Alışırov deyir ki, quraşdırdıqları avadanlıqlarda iki təhlükəsizlik klapanı olur. Qazın oktan sayı benzinlə müqayisədə daha yüksək olduğu üçün motorun daha düzgün işləməsini təmin edir. Sıxıntıların və detonasiyanın olmaması daha rahat sürməyə kömək edir, fərdi hissələrin aşınmasını azaldır və mühərrikin ömrünü artırır. Yağ istehlakı azalır, qaz mühərrikin karterindəki yağı yumur.

Şirkət rəhbəri deyir ki, zamanla benzinin pis keyfiyyəti mühərrik yanma kamerasının məhv olmasına səbəb ola bilir, benzində mənfi təsir edən aşqarlar tez-tez əlavə edilir.

E.Alışırov bildirir ki, Aİ-95 və Aİ-98 markalı benzinin qiyməti qalxandan sonra avtomobillərə qaz avadanlıqları quraşdırmaq istəyənlərin sayı artıb: "Benzinin qiyməti qalxandan sonra avtomobillərinə qaz avadanlığı quraşdırmaq üçün müraciət edənlər çoxalıb. Propan qazının bir litri 40 qəpikdir, Aİ-95 markalı benzin isə 1 manat 50 qəpikdir, bu da hər il 2000 manata qənaət etmək üçün real imkandır".

E.Alışırov bildirib ki, "Euroqaz"ın quraşdırdığı avadanlıqlar İtaliya istehsalıdır, avadanlıqların qiyməti silindr sayına görə dəyişir, 4 silindr üçün 1550 manat, 6 silindr üçün 1800 manat, 8 silindr üçün 2200 manatdır.