Media-icmal 28.09.18

Azərbaycan-Rusiya münasibətləri, ölkədə valyutadəyişmə məntəqələrinin fəaliyyətə başlaya bilməməsi səbəbləri, onkoloji xəstələrin sayı və s. məsələlər bugünkü (28 sentyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Azərbaycan üçün Rusiyanın əhəmiyyəti

"Azərbaycan" qəzeti "Rusiya Azərbaycan üçün çox mühüm, dəyərli tərəfdaş, dost və qonşu ölkədir" sərlövhəli məqalədə Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini dəyərləndirir.

Müəllif dəyərləndirməni Rusiya prezidenti Vladimir Putinin sentyabrın 27-də Azərbaycana baş tutmuş qısamüddətli səfəri fonunda aparır.

Müəllif deyir ki, iki prezident arasındakı görüşdə münasibətlərə nəzər salınıb, əməkdaşlıq perspektivləri müzakirə edilib: "Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin son 3 ayda dördüncü, sentyabrda isə ikinci dəfə keçirilən görüşü, ilk növbədə, iki ölkə arasındakı yüksək və sıx siyasi dialoqun olduğunu göstərdi".

Müəllif hesab edir ki, iki ölkə arasında qarşılıqlı anlaşama mühiti mövcuddur, əlaqələr yüksələn xətlə inkişaf edir, qarşılıqlı səfərlər əməkdşalığın güclənməsinə təkan verib: "Prezidentlər arasında bu cür intensiv görüşlərin keçirilməsi həm də Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin strateji mahiyyət daşımasının təsdiqidir".

Müəllifin deməsinə görə, belə görüşlərin nəticələri özünü siyasi sfera ilə yanaşı iqtisadi, hərbi sahələrədək geniş spektrdə göstərir.

Müəllif bundan irəli gələrək iqtisadi sahədə ikitərəfli fəaliyyətlə bağlı deyir ki, son 5 il ərzində 50-yə yaxın biznes-forum və işgüzar görüşlər olub, Azərbaycan Rusiya iqtisadiyyatına 1 milyard dollardan çox, Rusiya isə Azərbaycan iqtisadiyyatına 4 milyard dollardan artıq investisiya yatırıb: "Təkcə 2017-ci ildə iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 2,627 milyard dollar olub. Bu ilin birinci yarısında isə ticarət dövriyyəsi 1,4 milyard dollar təşkil edib. Azərbaycan bazarında təxminən 760 birgə müəssisə fəaliyyət göstərir. Rusiya-Azərbaycan İşgüzar Şurası təkcə ötən il ümumi dəyəri 450 milyon dollar olan 42 birgə layihəyə dəstək göstərib".

Müəllif vurğulayır ki, iki dövlət arasında regionlararası əməkdaşlıq da getdikcə dərinləşir, hazırda Rusiyanın 78 subyekti Azərbaycanla iqtisadi əlaqələr saxlayır, onlardan 17-si ticari-iqtisadi və elmi-texniki əməkdaşlıq barədə çərçivə sazişləri bağlayıb.

Müəllif mədəni və humanitar sahələrdə də fəaliyyətin normal oldğunu bildirir, hərbi əməkdaşlığa gəlincə, deyir ki, artıq Azərbaycanın Rusiyadan aldığı hərbi təyinatlı məhsulların dəyəri 5 milyard dolları ötüb.

Müəllifə görə bu baxımdan Bakıda aparılan danışıqların artıq strateji səviyyəyə yüksələrək iki ölkə arasında münasibətlərin inkişafına təkan verəcəyi şübhəsizdir.

Valyutadəyişmə məntəqələrinin fəaliyyətsizliyinin səbəbləri

"Marja.az"da isə "İqtisadçıdan Palataya tövsiyə: "Girov və rüsumlar çox yüksəkdir" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Sayt bütün hüquqi mexanizmlərin olmasına baxmayaraq, valyutadəyişmə məntəqələrinin hələ də fəaliyyət göstərməməsi barədə iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovun düşüncələrinə yer verib.

Müəllif deyir ki, 2016-ci ilin əvvəllərində qapadılan valyutadəyişmə məntəqələrinin fəaliyyətə başlaması üçün qanunverici aktın qəbul edilməsindən 1 il və eləcə də bu məntəqələrin işləmə mexanizmlərinin müəyyənləşdirilməsindən yarım ildən çox zaman keçsə də hələ də valyuta satışı ilə yalnız banklar məşğul olur.

İqtisadçı Vüqar Bayramov isə deyir ki, 2016-cı ildə bütün valyuta dəyişmə məntəqələrinin bağlanması düzgün addım deyildi, bu məntəqələrin o zaman bağlanması ilə 6 min iş yeri itirildi.

Ekspertə görə, bütün hüquqi mexanizmlər olsa da məntəqələrin indiyə kimi fəaliyyət göstərməmələrinin bir çox səbəbləri var.

Bu səbəblərdən biri məntəqələrin yenidən formalaşması üçün tələb olunan depozit məbləğinin yüksək olmasıdır: "Belə ki, valyuta dəyişmə məntəqəsi yaratmaq üçün girova ehtiyac var. Lisenziya almaq üçün girov vəsaitinin məbləği məntəqənin yerləşdiyi yerdən asılı olaraq dəyişir".

V.Bayramlı deyir ki, məntəqə Bakıda fəaliyyət göstərəcəksə, girov formasında 50 min manat və 50 min dollar, Abşeron rayonunda, Sumqayıt və Gəncədə şəhərlərində olacaqsa 25 min manat və 25 min dollar, digər bölgələrdə isə 10 min manat və 10 min dollar ödəməlidirlər.

Ekspert hesab edir ki, belə yüksək depozit rəqəmin necə hesablandığı aydın deyil və eyni zamanda valyuta dəyişmə məntəqəsinin açılması üçün 500 manat dövlət rüsumu da tələb olunur.

V.Bayaramova görə, daha bir səbəb valyutadəyişmə məntəqələrinin fəaliyyəti üçün təklif edilən yerlərin sahibkarlar üçün heç də münasib olmamasıdır, tələblər kifayət qədər ağır olduğu üçün sahibkarlar belə yerlər tapmaqda çətinlik çəkirlər, bu isə məntəqələrin açılmasını uzadır.

İqtisadçıya görə, daha bir əhəmiyyətli səbəb valyuta bazarında aktivliyin aşağı olması, əvvəlki dövrdən fərqli məzənnənin demək olar ki, dəyişməməsidir :"Lakin bütün hallarda valyutadəyişmə məntəqələrinin fəaliyyətinin bərpasına ehtiyac var, bu məntəqələrin bərpası valyuta bazarında rəqabətin formalaşması üçün vacibdir".

Ekspert hesab edir ki, bu məntəqələrin fəaliyyətə başlamaları üçün yalnız dövlət rüsumu saxlanmalı, depozit məbləği ləğv olunmalı, məntəqələrin formalaşma nexanizmləri yumşaldılmalı, xarici valyutanın alqı-satqısı daha da liberallaşmalıdır.

Ölkədə nə qədər onkoloji xəstə olması "məsələsi"

"Modern.az" saytında isə "Tibb eksperti Azərbaycanın baş onkoloquna etiraz etdi" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllifin deməsinə görə, Milli Onkologiya Mərkəzinin baş həkimi, Azərbaycanın baş onkoloqu Azad Kərimli "Modern.az"-a 2017-ci ilin rəsmi statistikasına əsasən ölkədə 45756 nəfər onkoloji xəstənin rəsmi qeydiyyata alındığını, onların 17 527 nəfərinin isə 5 il və daha çox yaşayan xəstələr olduğunu bildirib.

Müəllif ölkədə onkoloji xəstələrin göstərilən sayının nə dərəcədə gerçəkliyə uyğun olması barədə tibb elmləri doktoru, professor Adil Qeybulla ilə söhbətləşir.

A.Qeybulla isə öz növbəsində "modern.az"a açqlamasında hesab edir ki, baş onkoloqun açıqladığı rəqəmlər Azərbaycan reallığı ilə tamamilə uzlaşmır, belə ki, onkoloji xəstə olub, müalicə götürməyən, müvafiq mərkəzlərdə qeydiyyatda olmayan şəxslər də var: "Onkoloji xəstələrə yanaşmada fərqli məqamlar mövcuddur. Çox zaman xəstəyə onkoloji xəstəlik diaqnozu qoyulduqda, o, müalicə olunmaq istəmir. Onkologiya Mərkəzində qeydiyyatda da olmurlar, yaxud başqa xəstəliklərlə qeydiyyata götürülürlər".

A.Qeybullanın deməsinə görə, elə xəstələr var, onkoloji xəstəliyin bir fəsadı olan bağırsaq keçməzliyi kimi diaqnozlarla əməliyyat edilirlər və həmin xəstələr də tam olaraq, onkoloji xəstə kimi qeydiyyatda deyillər.

"Bütün bunları nəzərə aldıqda, səsləndirilən rəqəmlər Azərbaycan reallığı ilə tam uzlaşmır. Lakin Milli Onkologiya Mərkəzinə, Tibb Universitetinin Onkologiya klinikasına, poliklinikaya müraciət edən onkoloji xəstələrin müraciəti əsasında açıqlanan bu rəqəm tam olmasa da müəyyən qədər həqiqətə uyğundur".

Professora görə, statistik göstəricilərin üstündə manipulyasiya etmək mümkündür və adambaşına düşən onkoloji xəstəliklərin faiz göstəricisini dünya ilə müqayisə etmək, ümumi mənzərəyə rəy vermək üçün yetərlidir.

A.Qeybulla deyib ki, onkoloji xəsəliklərlə bağlı ölkədəki tam real statistikanı əldə etmək üçün bütün onkoloji xəstələrin qeydiyyatı bir mərkəzdə həyata keçirilməlidir və xəstənin harada əməliyyat edilməsindən asılı olmadan onların qeydiyyata alınması mərkəzləşdirilməlidir.