Media-icmal 28.10.2016

Ölkədə aparılan islahatların beynəlxalq dəyəri, rəsmi medianın ABŞ-ı hədəf seçməsi, işə qəbul agentliklərinin qanunsuz əməlləri, Hesablama Palatasının nöqsanları bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.  

İslahatların beynəlxalq qiyməti

“Azərbaycan” qəzeti “Səmərəli islahatlar uğurlu nəticələr verir”  sərlövhəli  (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=108590)  məqalədə ölkədə aparılan islahatların beynəlxalq miqyasda dəyərləndirilməsinə yer verib.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycanda dünya ölkələrinin heç birinə bənzəməyən inkişaf modeli formalaşıb: “İqtisadi-siyasi liberallaşmaya və demokratikləşməyə xidmət edən islahatların dərinləşdirilməsi, hər bir vətəndaşın layiqli həyat tərzinin təmin edilməsi yeni mərhələdə milli ideyanın mahiyyətində qərarlaşmış praktik məqsədlərdir”.

Müəllifə görə, dünya ölkələri 2008-ci ildən başlayan böhranın nəticələrini aradan qaldıra bilmədiyi halda Azərbaycan qeyri-neft sektorunu və kənd təsərrüfatı sahələrini inkişaf etdirə bilib.  Müəllif deyir ki, dünyada neftin qiymətinin kəskin aşağı düşməsi müəyyən çətinliklər yaratsa da iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində həyata keçirilən islahatlar ölkənin dayanıqlı inkişafını təmin edərək real büdcə öhdəliklərinin tam həcmdə yerinə yetirilməsinə imkan verib.

Müəllif ölkə iqtisadiyyatının bir çox istiqamətlərdə uğurlar qazandığını deyir, bunun nəticəsini “Doing Business” hesabatında tapdığını bildirir: “Dünya Bankı isə bu günlərdə 190 ölkənin biznes mühitini qiymətləndirən “Doing Business 2017” hesabatını açıqlayıb. Builki hesabatda Azərbaycan 65-ci pillədə qərarlaşıb. Hesabata əsasən Azərbaycan dünyada üç və daha çox islahat aparan 29 ölkədən biridir”.

Müəllif düşünür ki, ölkə prezidentinin rəhbərliyi ilə ötən il ərzində həyata keçirilən uğurlu islahatlar nəticəsində ölkə hesabatda bir sıra göstəricilər üzrə mövqeyini daha da yaxşılaşdırıb. Daha sonra müəllif adı çəkilən hesabatda biznes mühitinin ayrı-ayrı istiqamətləri üzrə ölkənin uğurları barədə danışır.

Müəllif bu düşüncədədir ki, ölkə iqtisadiyyatının, xüsusilə də özəl sektorun inkişafında keyfiyyətcə yeni mərhələ başlanıb: “Bu mərhələdə sahibkarların fəaliyyətinə əsassız və qanunsuz müdaxilələrin, bürokratik yoxlamaların aradan qaldırılması, liberal biznes mühitinin formalaşdırılması xüsusi diqqət mərkəzindədir”.  Müəllif sahibkarların müdafiəsinə yönələn bir sıra fərman və sərəncamları misal göstərərək bunu dövlət rəhbərliyinin iş adamlarına qayğısı kimi dəyərləndirir.

Müəllif hesab edir ki, ölkənin qazandığı uğurların dünyanın ən nəhəng reytinq qurumları və maliyyə institutlarının hesabatlarında əksini tapması ölkədə aparılan islahatların uğurlarının göstəricisidir.

Bakının qəzəbinin səbəbi

“Azadlıqinfo” saytı isə “Hakimiyyət niyə yenidən ABŞ-a hücuma keçdi?”

(http://www.azadliq.info/162527.html) sərlövhəli məqalədə rəsmi medianın ABŞ-a hədəf seçməsinin səbəblərini araşdırır.   

Müəllif deyir ki, hakimiyyətin nəzarətində olan media yenidən ABŞ-ı hədəf götürüb və iş o yerə çatıb ki, ABŞ-da seçkilərin qeyri-demokratik keçiriləcəyi və cəmiyyətin iradəsini əks etdirməyəcəyi ifadələrinə belə yer verilir. Müəllif düşünür ki, bu, heç də təsadüfi deyil: “Buna səbəb hakimiyyətin beynəlxalq maliyyə almaq şansının bir qədər də azalmasıdır və bu qərarın qəbulunda ABŞ-ın müstəsna rolu var. Mədən Sənayesində Şəffaflıq Koalisiyasının (MSŞK) Azərbaycanla bağlı çıxardığı qərar reallığı əks etdirməklə yanaşı Azərbaycanın beynəlxalq maliyyə reytinqinə ciddi zərbə vurub”.

Durumu şərh edən Milli Şuranın Koordinasiya Mərkəzinin üzvü Gültəkin Hacıbəyli deyir ki, koalisiyanın Astana toplantısında Azərbaycanla bağlı məsələ müzakirə olundu və ölkədə vətəndaş cəmiyyətinin vəziyyəti qeyri-qənaətbəxş qiymətləndirilərək marta qədər ölkəyə növbəti bir şans tanındı. G.Hacıbəyli düşünür ki, bu toplantıda Azərbaycanla bağlı daha pozitiv qərarın qəbul edilməsi və ya qurumda üzvlüyünə xitam verilməsi mümkün idi: “Qəbul edilən qərar ən praqmatik və düzgün idi. Çünki müxalifət düşərgəsi də hesab edir ki, Azərbaycanın koalisiyadan uzaqlaşması vətəndaş cəmiyyətinin problemlərinin həllinə yox, vəziyyətin daha da gərginləşməsinə gətirib çıxara bilər. Amma bu müddət ərzində sərt bir şəkildə qərarların icrasını tələb etmək durumun yaxşılaşması istiqamətində müəyyən addımların atılmasına gətirib çıxara bilər”.

G.Hacıbəyli deyir ki, Azərbaycan mart ayına qədər də bu addımları atmadığı,  həbsdəki vicdan və siyasi məhbusları azadlığa buraxmadığı, QHT-lərin fəaliyyətinə yaradılan maneələr qanunvericiliklə aradan qalxmadığı halda mart ayında daha sərt qərar veriləcək: “Bu baxımdan bu, daha düzgün qərar idi. Bu qərarın qəbul edilməsində ABŞ nümayəndə heyətinin xüsusilə böyük fəaliyyəti olub. Bundan başqa Astanadakı mühüm görüşdən öncə insan hüquqlarının qorunması sahəsində on səkkiz mötəbər beynəlxalq təşkilatın MSŞK-ya müraciəti çox sərt və birmənalı idi”.

G.Hacıbəyli xatırladır ki, koalisiyasının müsbət rəyi olmadan hakimiyyətin ümid bəslədiyi milyardlarla kreditin iqtisadiyyata ayrılması mümkünsüzdür və bu mənada rəsmi Bakının aqressiyası başa düşüləndir.

Sadəlövhlük üzərində varlananlar

“Exo” qəzetində isə “İşə qəbuletmə agentlikləri Azərbaycanda işsizlərin hesabına varlanır” (http://ru.echo.az/?p=49743) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, iqtisadiyytın tənəzzülünün işsizliyin səviyyəsini artırması fonunda ölkədə işə qəbuletmə agentliklərinin fəaliyyəti “çiçəklənir”. Vətəndaşlar  hansısa bir iş tapmaq ümidilə bu agentliklərə üz tuturlar.

Ekspertlər isə bu qurumlardan real kömək olacağını düşünmürlər və bunu qəzetə belə şərh edirlər: “İşə götürənlər əməkdaşların sayını azaltmaqda davam edir, vətəndaşların işə qəbul edilməsini isə eşitmək belə istəmirlər, amma buna buna baxmayaraq, sadəlövh və həm də məyusluq içində olan vətəndaşlar işə qəbul üzrə agentliklərin kandarlarından əl çəkmirlər. Agentlik əməkdaşları isə bu haldan sui-istifadə edərək vətəndaşların maliyyə problemləri hesabına qanunsuz varlanırlar”. 

Ekspertlər deyirlər ki, yerli bazarda kifayət qədər işəqəbul üzrə agentliklər fəaliyyət göstərir, amma onlardan ancaq bir neçəsi özünü müsbət baxımdan tanıda bilib: “Bu qurumların bəzi bədxah üzvləri hətta qarşı tərəfin ixtisası olmasa belə yüksək maaş tapa biləcəyi vədi verir, adam anket dolduraraq 10-20 manat ödəyir. Təbii ki, hər hansı da iş tapa bilmir”. Bunu ekspertlər qəzetə şərh edirlər. Ekspertlər deyirlər ki, belə sadəlövhlük səbəbindən yüzlərlə insan dələduzların “qarmağı”na keçib. 

Ekspertlərə görə, insanlar hüquq-mühafizə orqanlarına şikayət etmirlər deyə işəqəbul adı ilə belə dələduzlar varlanmağa başlayırlar. 

Ekspertlər vətəndaşları həqiqətən işə düzəldən agentliklərin də işində qanunsuzluqların olduğunu bildirirlər. Onların sözlərinə görə, bu agentliklər vətəndaşın şəxsiyyət vəsiqəsini və s. sənədlərini özlərində saxlayaraq ilk maaşın  50%-ni və ya hamısını onlara verməyincə sənədlərini qaytarmırlar. Ekspertlər deyirlər ki, elə ki, onlar sənədləri sahiblərinə qaytarır, demək olar ki, vətəndaş bir aydan sonra işdən azad edilir: “Bu da belə düşünməyə əsas verir ki, bu agentliklər işəgötürənlərlə əlbirdirlər”.

Hesablama Palatasının nöqsanlariı gizlətmək üsulu

“Bizimyol” qəzeti “Büdcə oğurluğuna “yaşıl işıq” sərlövhəli məqalədə

(http://www.bizimyol.info/news/86754.html) Hesablama Palatasının aşkarladığı pozuntuları gizlətməyə başlamasını araşdırır.

Müəllif hesabata istinadən deyir ki, audit yoxlaması yeddi istiqamət üzrə aparılıb.  İclasda hər bir nəzarət tədbiri üzrə kollegiya qərarlarının layihəsi müzakirə edilərək təsdiq olunub. Həmin qərarların icrasını təmin etmək məqsədilə aidiyyəti dövlət qurumlarına təqdimatların göndərilməsi və audit tədbirlərinin nəticələri barədə məlumatların Milli Məclisə təqdim olunması qərara alınıb.

Müəllif deyir ki, audit nəticəsində hansı maliyyə pozuntuları, hansı nöqsanlar ortaya çıxarılıbsa bu barədə heç bir məlumat verilmir: “Qurumun web-saytında yerləşdirdiyi məlumatın informasiya yükü bundan ibarətdir. Halbuki, HP bu ildən büdcədən maliyyələşən qurumlarda apardığı auditlərin ümumiləşdirilmiş nəticələrini ayrıca dərc edirdi”.

Müəllif deyir ki, saytda “son auditlər” adlı bölüm var, həyata keçirilən ən son auditlərin nəticələri oraya yerləşdirilirdi. Bu nəticələr də əsasən dövlət qurumlarının hamısına xarakterik olan satınalma prosedurlarının pozuntusu, büdcədən ayrılan vəsaitlərin təyinatından kənar istiqamətlərə yönəldilməsi, böyük maliyyə itkisinə dair faktlarla müşaiyət olunurdu: “Ən son audit nəticəsi metropolitenlə bağlı dərc edilmişdi. Kifayət qədər ciddi faktlar vardı. Baxmayaraq ki, Palatada audit nəticələrini çox ehtiyatla açıqlayırdılar, mətbuat məsələyə öz şərhini verməklə problemin ciddiliyini ortaya qoyurdu”.

Müəllif hesab edir ki, bundan öncəki kollegiya iclasının məzmunu nisbətən daha konkret məlumatları əks etdirirdi, amma yenə də audit nəticələri xəsisliklə verilmişdi.

“Bugünkü ictimailəşdirilən audit nəticələrində isə ortaya çıxarılan uyğunsuzluqlar barədə bir kəlmə də yoxdur. Bu da Palatanın işinin şəffaflığını şübhəyə alır. Çünki Palata aşkara çıxartdığı pozuntuları ictimailəşdirməlidir” deyə məqalədə qurumun iş üslubuna irad bildirilir.