Media-icmal 29.03.2017

Dövlət başçısı İlham Əliyevin ölkənin ictimai-iqtisadi durumunu dəyərləndirməsi, xalqın dövlət idarəçilyindən kənar saxlanması, elektron ticarətin Azərbaycanda problemləri, ərzaq məhsullarının bahalaşması bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Dünyaya idarəetmə nümunəsi – Azərbaycan

“Azərbacan” qəzeti “Azərbaycan iqtidarı dövlət idarəçiliyinin ən mükəmməl nümunəsini göstərir” http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=118771) sərlövhəli məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin martın 28-də Saatlı rayonuna səfərində etdiyi çıxışından seçmələr dərc etməklə ölkənin ictimai-iqtisadi inkişafını dəyərləndirir.  

Bu çıxışnda İ.Əliyev dünya miqyasında yüksək inkişaf göstəricilərinin Azərbaycana məxsus olduğunu deyib və dayanıqlı tərəqqini uğurlu iqtisadi siyasətin, regionların inkişafının, yeni təşəbbüslər və islahatların təmin etdiyini söyləyib.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı əsas vəzifə kimi infrastruktur layihələrinin icrasını göstərib və bu layihələrin gerçəkləşməsinin iqtisadi və sosial inkişafa təkan verdiyini vurğulayıb.  

Dövlət başçısı deyir ki, infrastruktur layihələri icra olunandan sonra biznes üçün daha da yaxşı şərait yaradılıb: “Azərbaycan dövləti bu istiqamətdə ardıcıl siyasət aparır, sahibkarlığın inkişafı, biznes mühitinin yaxşılaşdırılması, yeni ixrac bazarlarının araşdırılması və o bazarlara çıxmağımız ölkəmizin hərtərəfli inkişafına gətirib çıxarıb”.

Eyni zamanda, dövlət başçısı bu yöndə fəaliyyəti gələcəkdə də uğurla davam etdirəcəyini bildirib.

İ.Əliyev bu gün işsizliklə mübarizədə Azərbaycanın dünya miqyasında nümunəvi ölkə kimi göstərildiyini, ölkədə işsizliyin çox aşağı səviyyədə olduğunu vurğulayıb.

Dövlət başçısı ölkədə sabitliyin təmin edildiyini, bu sabitliyin təminatçısının xalqın özü olduğunu bildirir: “Azərbaycan həm bölgədə, həm dünyada öz siyasəti ilə seçilir. Azərbaycanda təhlükəsizlik tədbirləri təmin edilir, ictimai proseslər müsbət istiqamətdə gedir, vətəndaş həmrəyliyi möhkəmlənir, iqtisadi inkişaf, regionların inkişafı sürətlə gedir”.

İ.Əliyev ölkənin idarə olunması sahəsində Azərbaycanın dünyaya nümunə göstərdiyini deyir: “Bu nümunəni biz göstəririk və əlbəttə ki, bu siyasət xalq tərəfindən də bəyənilir, dəstəklənir. Bizim gələcək planlarımızın reallaşdırılması üçün bu, əsas amildir. Xalq-iqtidar birliyi hər bir ölkənin uğurlu inkişafını şərtləndirən əsas amildir”.

Dövlət başçısı daha bir mühüm nöqtə kimi “Made in Azerbaijan” brendinin artıq dünyaya yayılmasını, ən vacib məsələ kimi isə məhz Azərbaycan məhsullarının ixracı məsələsini göstərir.

Məqalədə dövlət başçısının bir çox başqa məqamlara toxunması da yer alır. 

Xalq “mən varam” deyə bilsə...

“Azadlıq.info” saytı “Xalq “mən varam” deyə bilsə…” sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/182658.html) xalqın ictimai-siyasi proseslərdən kənarda saxlanmasını müzakirəyə çıxarır.

Müəllif ölkədə avtoritar idarəetmə mövcud olduğunu deyərək, bu idarəçiliyin ölkəni məhvə apardığını bildirir: “Zəngin bir ölkədə böhran məskən salıb, insanlar intihar həddinə çatıb, büdcə boşalıb, təhsil məhv edilib, səhiyyə xəstələndirilib, qanunlar işləmir, məhkəmə ədalətsizliyə xidmət edir”.

Müəllif hesab edir ki, elə buna görə də ölkədə günahsız insanlar cəzalandırılır, korrupsiya tüğyan edir, vətəndaş bir qrup adamın girovuna çevrilib.

Məqalədə deyilir ki, bu durumdan xilas olmağın bir düsturu olduğunu zaman sübut edib: “Xalq “mən varam” deyə bilməlidir, xalq “mən varam” deyə bilməyəndə, hökumət “xalq yoxdur” deyib, ölkəni şəxsi mülkə çevirir”.

Müəllifə görə, ölkənin bu duruma düşməsində vətəndaşların da günahı var və ölkəni bu günə salanlar elə xalqın susqunluğundan ilhamlanıblar.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanın yaxın ətrafında olan ölkələr sürətlə irəli gedir, Azərbaycan isə sürətlə keçmişə addımlayır və bu irəli gedişin səbəbi xalqın iradə göstərməsidir: “Bu gün demokratiya məkanı kimi tanınan ölkələr də ağır dönəmlərdən keçərək xalqın iradəsi nəticəsində xilas olublar. Bu gün dünyada avtoritar rejimlər barmaqla sayılacaq qədər azdır və növbəti mərhələdə belə rejimlər “sinifdə qalacaq””.

Yazı müəllifi deyir ki, xalq özünə qapananda, eybəcərliklərlə barışanda, inamsızlığa bürünəndə, sabaha ümidini itirəndə avtoritarizm tonqalına odun atmış olur və bu tonqal ilk növbədə xalqı yandırır, xilas yolu isə “biz varıq” deməkdən keçir: “Müxtəsər, xalqın varlığı meydanlarda ifadə olunur və bu, Konstitusiyanın verdiyi hüquqdur. Bahalaşmaya, korrupsiyaya, monopoliyaya, ədalətsizliyə, repressiyaya “yox” deməyi bacarmalıyıq. Susduqca, sevdiklərimizi də hədəfə gətirmiş oluruq, eybəcərliklərdən hər kəs nəsibini alır. Xalq “mən varam” dediyi gün, bütün pisliklər yox olacaq”.

Elektron ticarətin Azərbaycan problemləri

“Exo” qəzetində “Bitcoin-un Azərbaycanda meydana gəlməsi qaçılmazdır” sərlövhəli məqalədə  (http://ru.echo.az/?p=57991) elektron ticarətin Azərbaycanda perspektivi ekspert Əkrəm Həsənovla müzakirəyə çıxarılır.

“Dünyada bitcoin-ə tələbat artır, buna görə də kriptovalyutanın qiyməti bahalaşır. 2017-ci ildə bitcoin-in məzənnəsinin əhəmiyyətli dərəcədə artacağı müşahidə ediləcək”. Bunu qəzetə ekspert Əkrəm Həsənov şərh edir.

Ə.Həsənovun sözlərinə görə, on-layn mağazalarda alış-veriş, müştəri və əməkdaşlarla haqq-hesablar, investisiya əməliyyatları və ya sadə spekulyativ oyunlar bitcoin-lə baş verir və onun aparıcı dünya valyutalarına münasibətdə aktual məzənnəsi əvvəlki kimi bütün cəmiyyət üçün böyük əhəmiyyətə malikdir: 

“Aparıcı maliyyə orqanları dollar, avro və s. kimi valyutaları qeyri-məhdud sayda dövriyyəyə buraxdığı halda, elektron pulların həcmi məhdud olaraq qalır, ona görə də dollar ekvivalentində bitcoin-in dəyəri artır. Bitcoin-in köməyilə tədiyyə əməliyyatlarının həcmi praktiki baxımdan bütün dünyada artır və bitcoin-in qiyməti bundan sonra da artmaqda davam edəcək”.

Ə.Həsənov hesab edir ki, kriptovalyuta yaxın zamanlarda Azərbaycanda fəaliyyət göstərə bilməyəcək, amma buna nail ola bilmək üçün bir sıra işlər yerinə yetirilməlidir: “Başlanğıc üçün bank sektoru möhkəmləndirilməlidir, yalnız bundan sonra müasir ödəniş sistemi barədə düşünmək olar. Amma gələcəkdə ölkədə kriptovalyutanın üzə çıxması qaçılmaz olacaq”.

Ekspert deyir ki, milli hökumətlərin reaksiyasından asılı olmayaraq, kriptovalyutalar gələcəyin tədiyyə vasitəsi hesab edilir. Amma Azərbaycanda iqtsadiyyatın və valyuta rejiminin qeyri-liberallığından irəli gələrək, bu proses çox, daha doğrusu, 15 ilə qədər vaxt aparacaq: “Azərbaycan kriptovalyutanın tətbiqinə hazır deyil, belə ki, milli valyuta hökumət tərəfindən sərt şəkildə tənzimlənir. Bundan əlavə, bizdə informasiya texnologiyaları, xüsusilə müəllif hüquqlarının müdafiəsi sahəsində bir sıra problemlər var”.

Müəllif kriptovalyutadan istifadə və onun Azərbaycanda inkişafı məsələsinin çoxdan gündəmdə olduğunu, hətta “kriptomanat” milli rəqəmsal valyutanın buraxılması düşüncəsinə kimi gəlib çıxıldığını bildirir.

Müəllif ekspertlərə istinadən bildirir ki, indi kriptovalyutanın tətbiqi xaosa səbəb ola bilər, çünki bu virtual valyuta gələcək iqtisadiyyatın valyutasıdır, ölkənin pul-kredit və maliyyə sahəsinin önündə onun tətbiqinə hazırlıq məsələsi durur.

Məqalədə deyilir ki, bitcoin 2009-cu ildə yaradılan rəqəmsal valyutadır, hazırda ən populyar virtual valyutadır, o heç bir maddi dəyərlə təmin edilmir, bütün əməliyyatlar tənzimləyicinin iştirakı olmadan, birbaşa istifadəçilər tərəfindən aparılır.    

Ərzaqlar bahalaşır: səbəb?

“Novoe Vremya” qəzetində “Ərzağın qiyməti rekord vurur” sərlövhəli məqalə oxumaq (http://www.novoye-vremya.com/w86559/.../#.WNrD4TuLTIU) olar.

Müəllif ölkədə ərzaq mallarının durmadan bahalaşdığını və orta statistik gəlirə malik vətəndaşların ərzaq dalınca mağazaya getməsinin “stressə dayanıqlıq” imtahanına bərabər olduğunu bildirir.

Müəllif deyir ki, əvvəllər bazarda piştaxtaların önündə ərzaq almaq üçün növbə olardı, indi isə, demək olar ki, bu piştaxtaların yanından keçən belə yoxdur və bazarlarda boşluqdur.

Məqalədə ayrı-ayrı ərzaq mallarının artımında iki manata qədər bahalıq yarandığı vurğulanır və iqtisadçılara  istinadən bir sıra ərzaq mallarının qiymətlərinin kəskin bahalaşmasına heç bir iqtisadi əsas olmadığı deyilir.

“Son bir ayda manatın məzənnəsi sabit qalıb, bəzi meyvələrin ölkəyə idxalı əlavə dəyər vergisinə cəlb edilmir, odur ki, qiymət bahalaşmamalı idi. Yağ, qaymaq, kəsmik artıq çoxlarının cibinə uyğun deyil. Digər tərəfdən, qiymətlər bahalaşıb, əhalinin xərcləri çoxalıb, amma gəlirlər əvvəlki kimi manat ekvivalentində qalıb. Odur ki, vətəndaşın bu gün özünə meyvə almağa belə maliyyəsi yoxdur”. Bunu isə qəzetə ekspert Vüqar Bayramov bildirir.

Müəllif deyir ki, ərzağın çoxu xaricdən valyuta ilə gətirilir, devalvasiyalar isə manatı “öldürüb”, buradan da irəli gələrək qiymətlər qalxıb, amma əvvəlki illərdə olduğu kimi nə alıcı, nə də satıcı üçün xoş deyil, o zaman xalqın maddi durumu yaxşı idi, indi isə alıcılıq qabiliyyətinin aşağı enməsi hər iki tərəf üçün problem yaradıb və bu problem özünü qiymətlərdə göstərir.

Müəllifə görə, problem bununla bitmir, devalvasiya iş yerlərinin ixtisar olunması, əmək haqlarının gecikməsi və azaldılması kimi fəsadlar törədib: “Təbii ki, bütün bunlar əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin kəskin aşağı düşməsinə, ticarət dövriyyəsinin azalmasına səbəb olub”. 

Müəllif deyir ki, hökumət buna qarşı mübarizə aparmalıdır, amma hökumət də neft-qaz gəlirlərinin azalması ilə ağır duruma düşüb.

Müəllif hesab edir ki, hökumət ixracyönlü məhsullar istehsalı vəd etsə də, əksinə, yerli məhsulların xarici xammaldan hazırlandığı aşkar olunub. 

Müəllif mal və qoyun ətinin bahalaşdığını yada salaraq, bundan sonra da qiymət artımı olacağını və ölkədə ərzaq problemi yarandığını bildirir: “Nəticə belədir, əhalidə pul getdikcə azalır, yemək isə həmişə lazımdır, biz ən çox ərzağa pul xərcləyirik və gəlirin 50%-i qidaya yönəldilir”.