Media-icmal 29.11.2016

Xırdalana şəhər statusu verilməsinin 10 ili, Tarif Şurasının təbii qaz və elektrikin qiymətlərini artırması qərarını dəyərləndirmələr, ərzaq məhsullarındakı bahalaşmalar, manatın ucuzlaşmasının fəsadları bugünkü medianın aparıcı mövzusudur. 

10 yaşlı şəhər, amma qədim Xırdalan

“Azərbaycan” qəzeti “Abad, müasir və modern şəhər” sərlövhəli məqalədə

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=110850) 10 il öncə şəhər statusu alan Xırdalanda quruculuq işlərindən bəhs edir.

Müəllif respublikada aparılan uğurlu sosial-iqtisadi siyasət nəticəsində son illərdə ölkənin bütün bölgələri kimi, Abşeron rayonunun da hərtərəfli inkişafı üçün böyük işlər görüldüyünü və bu işlərin hazırda da yüksək əzmlə davam etdirildiyini bildirir.

Məqalədə 10 il bundan öncə rayonun inzibati mərkəzi olan Xırdalan qəsəbəsinə şəhər statusunun verildiyi xatırladılır və dövlət başçısı İlham Əliyevin şəhər əhalisi ilə keçirdiyi görüşdəki çıxışından sitat da gətirir: “Xırdalana şəhər statusu veriləndən sonra burada inkişaf daha da sürətli olmuşdur. İndi Xırdalan gözəl, abad şəhərdir və burada binalar tikilir, bərpa edilir, eyni zamanda yollar salınır, sosial obyektlər inşa olunur, artıq Bayraq meydanı yaradılıb. Bir sözlə, son illərdə Xırdalanın inkişafı çox sürətli olmuşdur və rayonda çox böyük işlər görülmüşdür. Yollar çəkilir, məktəblər, xəstəxanalar tikilir. Bir daha demək istəyirəm ki, bütün bunlar məni çox sevindirir”. 

Müəllif deyir ki, Xırdalan sakinləri rayonda bərqərar olmuş geniş quruculuq tendensiyasını, sürətli sosial-iqtisadi inkişafı məhz prezident İlham Əliyevin uğurlu fəaliyyəti ilə birmənalı əlaqələndirir və dövlət başçısının qərarı ilə Xırdalana şəhər statusunun verilməsini daim məmnunluq hissi ilə qarşılayırlar.

Məqalədə ötən 10 ildə şəhərdə onun müasir mənzərəsinə əzəmətli görkəm verən bir-birindən yaraşıqlı binaların inşa edildiyi deyilir. “Abşeron gənclər şəhərciyi, “Abşeron Siti”, “Kristal Abşeron”, “AAAF Park” adlanan yaşayış komplekslərinin Xırdalanın müasir görkəminə xüsusi zənginlik verdiyi vurğulanır.

Yazıda Xırdalanın hazırda şəhər adı almasının 10 ilini qeyd etdiyi vurğulanır. Müəllif ölkə rəhbərliyinin diqqət və qayğısı ilə bütün digər şəhərlər kimi Xırdalanın  bundan sonra da inkişaf edəcəyini, öz tarixi və şərəfli adını layiqincə yaşadacağını diqqətə çatdırır.

Antixalq mahiyyətli qərar

“Azadlıqinfo saytı” “Korrupsioner hakimiyyətin növbəti antixalq qərarı” sərlövhəli ( https://www.azadliq.info/167755.html) məqalədə gündəmin əsas məsələsi olan Tarif Şurasinin təbii qazın və elektrikin qiymətini artırması ilə bağlı Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əli Kərimlinin düşüncələrinə yer verib.

Ə.Kərimli  hesab edir ki, Tarif Şurasının bu qərarı antixalq mahiyyətlidir: “ Bəzi istisnalarla, qazın qiymətini 100 faiz, elektrik enerjisinin qiymətini 57 faiz qaldırdılar. Hökumətlə hər şey aydındır”.

Partiya sədrinə görə, hökumət üçün nəinki xalqın həyat səviyyəsini yüksəltmək, əksinə milyardları mənasız və tüfeyli layihələrə xərcləmək, korrupsiya yolu onu mənimsəmək daha vacib prioritetdir.

Bununla bərabər Ə.Kərimli bu məsələdə cəmiyyətin də məsuliyyətli olduğunu xatırladır və bundan irəli gələrək cəmiyyətə:“Bəs, biz özümüz necə, əziz həmvətənlər, hökumətin bu qədər məsuliyyətsiz olmasına, xalqı saymamasına görə məsuliyyət daşımırıqmı?” sualını ünvanlayır.

Əli Kərimli bəyan edir ki, əgər “Monarxiyaya yox! Talana son!” tələbi hamılıqla müdafiə olunsaydı hökumət qazın, elektrikin qiymətini qaldıraraq oradan topladığı pulla “Formula 1” yarışları keçirməyə, Burkino Fasoya investisiya qoymağa və bu qəbildən olan digər mənasız işlərə milyardlar xərcləməyə cəsarət etməzdi.

Ekspert: “Bahalaşma davamlı olacaq”

“Strateq.az” saytı “Kommunal xidmətlərin qiyməti hələ artırılacaq” sərlövhəli məqalədə Tarif Şurasının təbii qazın və elektrik enerjisinin qiymətinin artırılmasını ekspert (http://strateq.az/gundem/117897/kommunal-xidm%C9%99tl%C9%99rin-qiym%C9%99ti-h%C9%99l%C9%99-artirilacaq.html) Samir Əliyevlə müzakirə edir.

“Qazın və işığın qiymətinin artırılması gözlənilən idi. Qısaca onu bildirim ki, artım prosesi bununla yekunlaşmayacaq, dövri olaraq kommunal xidmətlərin qiyməti artırılacaq. Səbəb isə kommunal xidmətlərin düzgün idarə edilməməsi üzündən maya dəyərinin daim şişməsidir”. Ekpsert qiymət artımını belə dəyərləndirir.

S.Əliyev hesab edir ki, ölkəni qaz və elektriklə təmin edən qurumların fəaliyyəti şəffaf deyil və bütün vəsaitlər səmərəsiz xərclənib. Onun fikrincə, bu qurumlara dövlət büdcəsinin dəstəyi azaldıqca da qiymətlər artacaq.

Amma ekspertin açıqlamalarından aydın olan budur ki, proses bununla yekunlaşana oxşamır: “Bir müddətdən sonra artım olmuş qurumlar maya dəyərinin yüksək olmasını və buna görə də satış qiymətinin artmasının vacibliyini bildirəcəklər”.

S.Əliyevə görə, burada çıxış yolu kommunal sektorda islahatlar aparılmasındadr və həm də özəl sektorun bu sahəyə cəlb olunmasına ciddi diqqət verilməlidir: “İlk olaraq qaz paylaması işi SOCAR-dan geri alınmalı, yeni paylayıcı şirkət yaradılmalıdır". 

Ekspert daha bir bədbin proqnoz verərək növbəti bahalaşmanın nəqliyyat sektorunda olacağını söyləyib: “İndi növbə nəqliyyat sektorunundur. Bu sektorda qiymət artımı zaman məsələsidir. Görək, hökumətin əhaliyə "yeni il hədiyyəsi" nə vaxt olacaq?".

Xatırladaq ki, Tarif Şurasının noyabrın 28-də verdiyi qərara əsasən ayda 125 kubdan (12,5 manatdan) artıq qaz işlədənlər 20 qəpik, eləcə də, ayda 250 kilovat saatdan (17 manat 50 qəpikdən) çox işıq işlədənlər hər kilovata görə 11 qəpik ödəyəcəklər.

Bundan az sərfiyyatı olan abonentlər isə köhnə qiymətlərlə ödəniş edəcəklər.

Ucuzlaşan manat, yoxsullaşan əhali  

“Novaya Vremya” qəzetində isə “Manat ucuzlaşır, əhali yoxsullaşır” sərlövhəli

http://www.novoye-vremya.com/w74044/.../#.WDxhEOZ97IU) məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif dollara nisbətdə manatın 1,72-dən də aşağı düşməsini Mərkəzi Bankın milli valyutanın dayanıqlığını təmin edə bilməməsi kimi dəyərləndirir. Məqalədə digər tərəfdən, ölkədə dollar qıtlığının yarandığı vurğulanır: “Mərkəzi Bankda keçirilən valyuta hərracında tələb həmişə təklifi üstələyir, sadəcə, dollar çatmır və əksər kommersiya bankları artıq neçə vaxtdır ki, xarici valyuta satmırlar”.

Yazıda bütün bu proseslərin “qara bazar”” fəallaşdırdığı, əhalini buradan valyuta almağa məcbur etdiyi, qara bazarda valyuta alqı-satqısının 1,805-1,815 manat arasında olduğu vurğulanır.  Müəllif  bu düşüncədədir ki, baş verənlər gözlənilməz deyildi: “Müstəqil ekspertlər xəbərdarlıq edirdilər ki, ilin sonuna dollara nisbətdə manatın məzənnəsi daha da enəcək, hələlik bu neqativ proqnozlar təsdiqini tapır. Buradan da istehlak bazarında qaçılmaz olan qiymət artımı baş verir və bu proses də davam edəcək”.

Müəllif deyir ki, ölkədən valyuta axını baş verir, bu da aydındır ki, az qala ixracın 90%-i neft- qazın payına düşür, ölkə iqtisadiyyatı manatın kursunu sabit saxlamaq gücündə deyil.

Məqalədə Mərkəzi Bankın və Dövlət Neft Fondunun valyuta  ehtiyatlarının azalması hesabına manatın məzənnəsini sabit saxlamaq mümkünsüz sayılır, belə ki, ölkənin tədiyyə balansı mənfidir: “Tədiyyə balansı müsbət olana qədər ölkənin nə qədər valyuta itirəcəyini hesablamaq mümkün deyil. Amma bütün qeydə alınanlar onu göstərir ki, manat ucuzlaşmaqda davam edəcək, inflyasiya sürətlənəcək, əhalisi isə buna uyğun yoxsullaşacaq”.  

Ət və süd yenə bahalaşacaq

“Bizim Yol” qəzetində dərc edilən “Ət, süd yenə bahalaşacaq “sərlövhəli məqalədə (http://www.bizimyol.info/news/88267.html) son vaxtlar ət və süd məhsullarının bahalaşması prosesi ekspert Vahid Məhərrəmli ilə müzakirə edilir.

V.Məhərrəmli deyir ki, hazırda baş verən problemlərlə bağlı hələ iki il öncə həyəcan təbili çalıb: “Hələ o zaman bildirmişdik ki, yem tədarükünün kifayət qədər olmaması, örüş sahələri və təbii biçənəklərin əkin üçün dövriyyəyə verilməsi, buna paralel mal-qaranın sayının artırılması, xüsusilə də xaricdən gətirilməsi ciddi problemlər yaradacaq”. 

Ekspert bildirir ki, mal-qaranın baş sayı artdığı halda yem bazası artmadı, bu faktın ciddi problemlərə gətirəcəyi aydın idi. Nəticədə heyvanlar zəiflədi,  xəstəliklər geniş yayıldı, məhsuldarlıq kəskin azaldı. V.Məhərrəmliyə görə,  bu faktlar çox ciddi problemlər yaradıb: “İndi ət istehsalında ciddi azalma var, bu ilin 10 ayı ərzində ölkəyə idxal edilən ətin həcmi isə iki dəfə artıb”.

Ekspert hesab edir ki, süd və süd məhsullarının qiymətində də kəskin bahalaşma olacaq: “Bu ilin 10 ayı ərzində süd və süd məhsullarının idxalı 60 faiz artıb. Onu da bildirim ki, bu yaxınlarda sahibkarlarla görüş zamanı südün alış qiymətinin 2 dəfə artdığını dedilər. Bu isə çox yaxın vaxtlarda südün qiymətinin ciddi şəkildə artacağını göstərir”.

V.Məhərrəmov bu qənaətdədir ki, ət istehsalının azalmasının əsas səbəbi yem bazasının qıtlığındadır: “Ölkədə mövcud olan mal-qaranın sayına uyğun təbii biçənək yoxdur. Digər tərəfdən, 400 min hektar əkin sahəsində yem bitkisi istehsalı ilə məşğul olunur ki, orada da məhsuldarlıq çox aşağıdır. Əkilən hər hektardan 4 tona yaxın yem götürülür. Bu isə ölkədə mövcud olan naxırın yalnız fiziki durumunu təmin edəcək qədər belə deyil”. Bu faktdan irəli gələrək ekspert mal-qara arasında xəstəlik və tələfatların sayının artmasını yem bazası sahəsində durumun kritik olması ilə əlaqələndirir: “Bütün bunlar ona görə baş verir ki, bu sahədə aparılan siyasət düzgün deyil”. 

V.Məhərrəmov yaxın zamanlarda ətin qiymətinin bir daha artacağı kimi bədbin proqnoz da verib. Ekspert deyir ki, hazırda alıcılıq qabiliyyəti kəskin şəkildə aşağı düşüb, belə olan halda mal və qoyun ətinin qiyməti də aşağı düşməli idi: “Əgər bu məhsulların idxalı və qiyməti kəskin şəkildə artırılırsa bu, istehsalın azaldığının göstəricisidir”.

V.Məhərrəmov “bir neçə il əvvəl mal ətinin qiymətinin 6,50-7 manat olması anormal hal idi” fikirlərinə belə cavab verir:“ Bir müddət əvvəl qiymətlər ona görə düşmüşdü ki, fermerlər mal-qaranı saxlaya bilmirdilər, məcburi kəsimə verirdilər.

İndi biz nəyə görə ət çatışmazlığı ilə qarşılaşırıq? Ona görə ki, kifayət qədər mal-qara yoxdur”.