Media-icmal 30.05.18

1918-20-ci illər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət rəmzlərinin taleyi, ölkədə özəl təhsil müəssisələrindəki qiymətlər, daşınmaz əmlak sığortası ilə bağlı cərimə yolunun axtarılması bugünkü (30 may, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Cümhuriyyət dəyərləri- dövlət atributları

"Azərbaycan" qəzeti "Cümhuriyyətin dövlət rəmzləri" sərlövhəli məqalədə 1918-20-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) dövlət atributlarından bəhs edir.

Müəllif deyir ki, AXC elan edildiyi gündən dövlət rəmzlərinin yaradılmasına xüsusi diqqət yetirilib, ən mühüm rəmzlərdən biri kimi dövlət bayrağının qəbul edilməsi daha tez həyata keçirilib.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, dövlət bayrağı haqda qərarı Cümhuriyyət hökuməti 1918-ci il iyunun 21-də hələ Gəncədə fəaliyyət göstərərkən qəbul edib.

Müəllif deyir ki, bu qırmızı rəngli bayrağın üzərində ağ rəngli aypara və səkkizguşəli ulduz təsviri var idi, cüzi fərqlə Osmanlı imperiya bayrağına bənzəyirdi: "Lakin AXC hökuməti noyabrın 9-da dövlət bayrağının təsvirini dəyişməyi qərara aldı. Yeni qərarla mavi, qırmızı və yaşıl rənglərdən, ağ aypara və səkkizguşəli ulduzdan ibarət olan milli bayraq qəbul edildi. 1918-ci il dekabrın 7-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti parlamentinin açılışı günü Azərbaycan bayrağı artıq parlament binası üzərində qaldırılmışdı".

Məqalə müəllifi daha sonra bu bayraq barədə böyük mütəfəkkir Üzeyir bəy Hacıbəylinin düşüncələrinə yer verir: "Azərbaycan Respublikası o zaman bütün Şərqdə (və Avropada) ən demokratik parlament modelinə malik idi və sağlam bir milliyyət fikri və türklük şüuru üzərində qurulmuşdu... Eyni zamanda Azərbaycan çağdaş bir cəmiyyət qurmağa, Avropa zehniyyəti ilə çalışmağa əzm etmişdir. Bayrağımızın üç rəngi bu ümdənin timsalıdır".

Üzeyir bəy "Azərbaycan" qəzetinin 1919-cu il 190-cı sayında cümhuriyyətin bir illiyinə həsr olunmuş "Bir yaş" adlı məqaləsində milli bayraqdakı rənglərin mənasına da toxunmuşdu. "Mavi rəngi türklüyə, yaşıl rəngi islamlığa və al rəngi mədəniyyətə işarə olan bayrağımızın mənayi-mənəviyyəsi də budur" - demişdir.

Müəllif deyir ki, AXC hökuməti dövlət gerb və möhür təsvirinin hazırlanması ilə bağlı iki dəfə qərar müsabiqə qərarı qəbul etsə də baş tutmadı, buna görə də bu müsabiqə uğurla nəticələnməyib və gerb layihəsi qəbul edilməyib.

Müəllif deyir ki, ikinci dəfə müsabiqə elan olunsa da sovet istilası bu müsabiqəni reallaşdırmağa imkan verməyib.

Müəllif vurğulayır ki, o zaman dövlət himni də qəbul edilməmişdi, amma populyar olduğuna görə Əhməd Cavadın "Azərbaycan marşı" himn kimi tanınırdı, 1992-ci il mayın 27-də isə Azərbaycan parlamenti bu əsəri Azərbaycanın dövlət himni kimi qəbul etdi.

Məqalə müəllifi 1919-20-ci illərdə AXC-nin dövriyyəyə ümumilikdə 2 milyard 345 milyon manat buraxdığını, bunların 25, 50, 100, 250 və 500 manatlıq əskinaslar olduğunu bildirir.

Daşınmaz sığorta ilə bağlı cəza yolu axtaranlar

"Marja.az"da isə "Mənzilinə icbari sığortanı almayanların məsuliyyətə cəlb edilməsi yolu axtarılır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar. (http://marja.az/news/25375).

"Təəssüf ki, daşınmaz əmlakın icbari sığortası üzrə sığortalanma aşağıdır. Bizim hesablamalara görə, təkcə bu növ üzrə təxminən 300 milyon manat sığorta haqları toplana bilər. Amma hazırda bu məbləğin 7-8%-i toplanır". Azərbaycan Sığortaçılar Assosiasiyasının (ASA) sədri Mustafa Abbasbəyli "marya"ya durumu belə şərh edir.

Müəllif deyir ki, nəzərdə tutulan daha bir neçə tədbir daşınmaz əmlakın icbari sığortası üzrə yığımların artırılmasına hesablanır.

M.Abbasbəyliyə görə, Baş Dövlət Yol Polisinin bazası ilə İcbari Sığorta Bürosunun bazası əlaqələndirilir, buna görə də avtomobil sahibləri mülki məsuliyyətinin icbari sığortası haqlarının toplanması maksimuma yaxındır.

"Biz çalışırıq ki, Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestr Xidmətinin bazası İcbari Sığorta Bürosunun bazası ilə əlaqələndirilsin. İnteqrasiya olduqdan sonra yığımların 5-10% artacağını gözləyirik", - assosiasiya rəhbəri bildirib.

Assosiasiya rəhbəri elektron müqavilələrə keçidi problemlərdən biri adlandırır və bununla bağlı İcbari Sığorta Bürosu tərəfindən qanunvericiliyə dəyişikliklər hazırlanıb".

M.Abbasbəyli deyir ki, daşınmaz əmlakın icbari sığortasında yüksək nəticələrə nail olmaq çətindir, çünki avtomobillərdə olduğu kimi, əmlak sahiblərinin cərimələnməsi mexanizmi yoxdur: "Bununla bağlı müəyyən araşdırmalar aparırıq. Qanunvericilikdə nəzərdə tutulub ki, daşınmaz əmlakın icbari sığortasına yerli icra nümayəndəlikləri nəzarət etməlidirlər. Amma bunun işləmə mexanizmi yoxdur. Biz çalışırıq ki, bu istiqamətdə də təkliflərimizi hazırlayaq".

M.Abbasbəyli vurğulayır ki, Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətinə istənilən əməliyyat üçün müraciət edilən zaman daşınmaz əmlaka dair sığorta bağlanmasını təklif edirik.

Assosiasiya rəhbəri bunu çıxış yolu saymasa da hər halda toplanan sığorta haqlarının 5-10% artmasına səbəb olacağını bildirir.

M.Abbasbəyli deyir ki, sığorta daşınmaz əmlakı müdafiə xarakteri daşıyır və buna görə də daşınmaz əmlakın icbari sığortası məcburidir.

Assosiasiya rəhbəri deyir ki, bu mənada Bakı şəhərində yerləşən daşınmaz əmlak üzrə sığorta haqqı 50 manat, təminat məbləği 25.000 manat, azadolma məbləği 250 manatdır. Gəncə, Sumqayıt və Naxçıvan şəhərlərində yerləşən daşınmaz əmlak üzrə sığorta haqqı 40 manat, təminat məbləği 20.000 manat, azadolma məbləği 200 manatdır, digər yaşayış məntəqələrində yerləşən daşınmaz əmlak üzrə sığorta haqqı 30 manat, təminat məbləği 15.000 manat, azadolma məbləği 150 manat təşkil edir.

Yaxşı təhsil "vəsait qurbanı" istəyir?...

"Bizimyol.info"da isə "Azərbaycanda biznesmen və məmur övladlarının təhsil aldıqları özəl məktəblər-dəhşətli qiymətlər" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif bəzi özəl məktəblərdə tədris qiymətlərini müzakirə müstəvisinə çıxarır.

Yaxşı təhsili gələcək üçün yandırılan "yaşıl işıq" kimi dəyərləndirilən müəllif hər bir valideynin də övladlarının yaxşı təhsil almasına çalışdığını vurğulayır.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda orta təhsil pulsuz olsa da müasir dövrdə özəl təhsil ocaqları trendə dönüb, Qərbdə özəl təhsilin qədim ənənəsi olduğu Azərbaycanda isə bu təhsil növü XX əsrin 90-ci illərindən start götürüb.

Yazı müəlllifi bunu da vurğulayır ki, paytaxtdakı özəl təhsil müəssisələrinin illik qiyməti hətta ali təhsil ocaqlarının illik təhsil haqqından qat-qat bahadır: "İlk özəl təhsil müəssisəsi kimi ad çıxaran TİSA (The İnternational School of Azerbaijan) həmin illərdə paytaxtın ən prestijli, bahalı təhsil ocağı hesab olunurdu.

Hazırda burada təhsil almaq üçün 24 mini gözdən çıxarmaq lazımdır. Elə indi də burada təhsil alan uşaqların böyük əksəriyyəti xarici ölkə vətəndaşlarıdır".

Müəllif deyir ki, "The International School of Azerbaijan" məktəbində təhsil bağça yaşından başlayır, burada valideynlər məktəbə hazırlıq üçün 11 min ABŞ dolları ödəməlidir. 1-ci sinifdən 9-cu sinfədək isə təhsil haqqı illik olaraq 34 min ABŞ dolları təşkil edir. 9-cu sinifdən yuxarı isə təhsil haqqı təxminən 40 min ABŞ dollarıdır".

Müəllif deyir ki, bu sistemdə bahalı məktəblərdən biri "Bakı Oksford"dur. 1998-ci ildən fəaliyyət göstərən məktəb "Kembric" Universitetinin imtahan mərkəzi və BMT yanında QHT-nin üzvüdür, burada təhsil ingilis dilindədir və təhsil müddəti 12 ildir. Qiymətə gəlincə isə birillik təhsil haqqı 1-9-cu siniflər üçün 14 min 500 manat, 10-12-ci siniflər üçün 16 min 500 manatdır.

Müəllifin deməsinə görə, digər belə bahalı məktəb "Bakı Avropa məktəbi"dir: "Burada da qiymətlər dodaq çatladacaq cinsdəndir. Belə ki, 1-4-cü siniflər üçün 9800 AZN, 5-9cu siniflər üçün 12000 AZN, 10-11-ci siniflər üçün 14000 AZN nəzərdə tutulub".

Müəllif Azərbaycanda ən populyar məktəblər sırasında özəl türk liseylərinin birincilik etdklərini, amma burada da təhsil haqlarının baha oldğunu bildirir.

Belə ki, "Qafqaz İbtidai Gimnaziyası"nda 1-ci sinifdən 6 -cı sinfə qədər illik təhsil haqqı 7350, "Bakı Türk Liseyi"ndə 8000, "Dədə Qorqud" liseyində isə 5550 manatdır.

Müəllif vurğulayır ki, paytaxtda türk liseyləri arasında qiymətinə görə ən münasibi "Atatürk liseyi"dir ki, onun da illik təhsil haqqı 1500 manatdır.