Media icmalı 13.04.18

ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun (DTİHB) aprelin 11-də Azərbaycanda keçirilmiş prezident seçilərinə dair ilk hesabatına fərqli baxış, ölkəyə daxil olan idxal mallarının həcminin artması bugünki (13 aprel, 2018-ci il) mediann aparıcı mövzularındandır...

Bu hesabat Azərbaycana qərəzin nəticəsidir

"Azərbaycan" qəzeti "ATƏT-in qərəzli hesabatına böyük etiraz" sərlövhəli məqalədə aprelin 11-də keçirilmiş növbədənkənar prezident seçkilərinə dair ATƏT-in hesabatını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun (DTİHB) 28 uzunmüddətli müşahidəçisi seçkiqabağı prosesləri izləmək üçün martın 9-dan Azərbaycana gəlib.

Müəllif vurğulayır ki, ölkənin bütün bölgələrini maksimum əhatə etmək üçün seçkiləri bu qurumdan olan 350 beynəlxalq müşahidəçi izləyib.
Yazı müəllifi deyir ki, bu hesabat ilkin hesabatdır, missiya rəhbəri Corien Jonker yekun hesabatın iki aya hazır olacağını bildirib.

Müəllif hesabatda seçkiyə münasibətdə tənqidi məqamların yer almasını ATƏT/ DTİHB-nin hər zaman Azərbaycana qarşı qərəzli mövqe ilə seçilməsi və yenə də öz ampluasında qalması kimi dəyərləndirir: "Təəssüf ki, bu qurum Azərbaycanda keçirilən seçkilərlə bağlı əksər hallarda ya qərəzli, obyektivlikdən uzaq, ya da ikili yanaşmaları ilə yadda qalıb. Qurumun bu mövqeyinin əvvəlki aralıq hesabatı ilə üst-üstə düşməməsi məsələnin əsl mahiyyətini ortaya qoyur".

Müəllif deyir ki, aralıq hesabatda hər hansı tənqidi məqam yer almayıb, yalnız bir sıra partiyaların seçkilərə qatılmayacağı, buna səbəb kimi isə hazırlıq üçün kifayət qədər vaxtın olmadığı bəhanə gətirilir.

Müəllif isə hesab edir ki, Azərbaycanda "aqressiv müxalifət"in seçkiyə qatılmamasının əsl səbəbi hər kəsə bəllidir: "Xalqın etimadını tamamilə itirmiş bu "qüvvələr" seçkilərdə məğlub olacaqlarını bildikləri üçün boykot qərarı ilə əvvəlcədən özlərini sığortalamağa çalışdılar, beynəlxalq qurumlara tamamilə yalnış məlumatlar, donoslar ötürdülər. Onların xaricdəki havadarları isə Azərbaycana qarşı çirkin kampaniya aparmağa başladılar. Antiazərbaycançı şəbəkə bunu ATƏT/ DTİHB-nin müşahidə missiyası vasitəsi ilə həyata keçirmək istədi".
Müəllifə görə, ATƏT DTİHB-nin aprelin 12-də keçirdiyi mətbuat konfransı da bu məkrli kampaniyanın tərkib hissəsi və ATƏT/ DTHİB-nin Azərbaycana münasibətdə qərəzli mövqedə olmasının bir daha təsdiqi idi.

Yazı müəllifi deyir ki, ATƏT/DTİHB-nin mövqeyi digər beynəlxalq təşkilatların təmsilçilərinin rəyləri ilə təzad təkil edir, belə ki, çoxsaylı beynəlxalq müşahidəçilər və təşkilatlar Azərbaycanda seçkilərin ədalətli, şəffaf, demokratik şəraitdə keçirildiyini bəyan ediblər.

Müəllif deyir ki, mətbuat konfransında KİV və ictimaiyyət nümayəndələrinin etirazına səbəb məhz ATƏT/DTİHB-nin Azərbaycanda keçirilən prezident seçkiləri ilə bağlı qərəzli mövqeyi olub.

Müəllif hesab edir ki, bu hesabat bəzi antiazərbaycançı dairələrin ölkənin bütün uğurlarına kölgə salmaqla məşğul olması, iki ay müddətində hazırlanacaq hesabatın qərəzliliyinə görə əvvəlkilərdən fərqlənməyəcəyi deməkdir.

Məqalə müəllifi digər beynəlxalq müşahidə missiyalarının seçkini tərifləyən bəyanatlarını ATƏT/DTİHB-nin hesabatına ən yaxşı cavab adlandırır.

Müəllif ATƏT seçki missiyasının bu tənqidi mövqeyini seçkilərə tənqidi yanaşmayan beynəlxalq qurumların fəaliyyətinin şəffaflığına kölgə salmaq cəhdi kimi dəyərləndirir, bu qərəzli mövqeyi ölkə ictimaiyyətinin pislədiyini bildirir.

Bu, tənqidə dözümsüzlük idi

"Azadlıq.info" da isə "Hökumətin analoqsuz "tolerantlığı"" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif aprelin 11-də Azərbaycanda keçirilmiş prezident seçkilərinə dair ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun (DTİHB) ilkin hesabatına dair mətbuat konfransında qurum təmsilçilərinə təzyiqləri müzakirəyə çıxarır.

Müəllif iddia edir ki, Azərbaycanda daha bir rüsvayçı seçki keçirilib, hətta alternativsiz keçən seçkidə belə hökumət saxtakarlıqdan imtina etməyib.

Yazı müəllifi iddia edir ki, xalq seçkini birmənalı boykot edib, buna görə də hökumət "karusel" əməliyytalarına, topa bülleten yarışına daha qabarıq şəkildə əl atıb: "Təbii ki, bu seçki tamaşası heç kimin gözündən yayınmadı, sosial şəbəkələrdə yüzlərlə foto-video faktlar yayıldı. Bütün bunlara baxmayaraq, hökumət rüsvayçılığı qələbə kimi təqdim etdi, bayram tədbiri keçirdi, ənənəvi namizədə 86 faiz səs yazıldı".

Yazı müəllifi iddia edir ki, bu qədər pozuntulardan sonra hökumət beynəlxalq aləmdən "siz məsumsunuz" mesajı almaq istəyirdi.

Müəllif hesab edir ki, daha böyük rüsvayçılıq da elə bu gözləntidən doğub, başqa vaxt tənqidə dözümdən, tolerantlıqdan danışan hökumət növbəti dəfə özünü ifşa edib: "Belə ki, ATƏT-in müşahidə missiyası seçkiyə mənfi rəy verdi və bunun ardınca hökumətin sözçüləri analoqsuz bir addıma imza atdılar. Beynəlxalq müşahidəçilər təhqir olundu, ermənipərəst adlandırıldı və mətbuat konfransından qovuldu".

Müəllifə görə, bu məqam iki mahiyyəti açıq-aşkar ortaya qoyub, bunlardan birincisi hökuməti müdafiə edəcək normal simanın qalmaması, cəmiyyətdə nüfuzu sıfırın altında olan qəzet redaktorlarının, siyasi ekspertlərin müşahidəçilərin üstünə hücum çəkməklə hökumətin səviyyəsini nümayiş etdirməsidir.

Müəllif vurğulayır ki, ikinci məqam isə hakimiyyətin ən yumşaq tənqidə belə duruş gətirə bilməməsini bütün dünyanın bir daha görməsidir: "Deməli, bu ölkədə 160 siyasi məhbusun olması, söz azadlığının məhv edilməsi, müstəqil mətbuatın sıradan çıxarılması rəsmən təsdiqləndi. Yəni, xarici müşahidəçiyə belə münasibət sərgilənirsə, daxildəki tənqidçilərin işgəncəyə məruz qalması, şərlənərək həbs olunması mütləqdir".

Müəllif iddia edir ki, bu münasibət həm də hökumətin "tolerantlıq" anlayışını fərqli mənada qəbul etməsinin dünyaya etirafıdır: "Bu ölkədə yalnız korrupsiyaya, talançılığa, hüquqsuzluğa tolerantlıq var, bəşəri dəyərlər isə bu ölkədə "qara siyahı"dadır".

Müəllif hesab edir ki, bu bəzi hökumət yanlılarının əli ilə elə hökumətin maskasının növbəti dəfə cırılması, daha doğrusu, seçkiyə ən rüsvayçı rəyi hökumətin özünün verməsidir.

İdxalın artması səbəbləri

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycan idxalı əvəzləmək siyasətini davam etdirir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ekspert Elşad Məmmədovla ölkəyə idxal mallarının həcminin artmasının səbəblərini və bunu aradan qaldırmaq yollarını araşdırır.

Müəllif deyir ki, ölkəyə idxal mallarının həcminin əhəmiyyətli şəkildə artması manatın uzun müddət eyni səviyyədə qalması, iqtisadiyyatdakı sabitlik və əhalinin gəlirlərinin artması ilə bağlıdır.

Yazı müəllifi Gömrük Komitəsinin bu ilin yanvar-fevral aylarına aid göstəricilərinə istinadən bildirir ki, ölkəyə 1,451 milyard dollar dəyərində məhsul daxil olub, bu isə bir il əvvəl ilə müqayisədə 479,6 milyon dollar və ya 49,3% çox idxal məhsulu deməkdir.

"Azərbaycana çox həcmdə idxal mallarının daxil olması həm də idxalı əvəzləmək prosesinin uzun müddətli və iri həcmli iş olması ilə bağlıdır. Ölkədə iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi ilə bağlı aparılan islahatlara qədər ölkənin əmtəə bazarında idxal məhsullarının xüsusi çəkisi daha yüksək idi. Ona görə də yaxın iki-üç il ərzində bu sahədə idxalı əvəzləməklə bağlı əhəmiyyətli nəticələr əldə ediləcəyini gözləmək sadəlövhlük olardı". Bunu isə qəzetə ekspert E.Məmmədov bildirir.

Ekspert hesab edir ki, daxili bazarı yerli məhsullarla təmin etmək siyasəti uzünmüddətli texnoloji həlqələrlə bağlı olduğu üçün kifayət qədər əhatəli bir prosesdir, buna görə də yaxın müddətli perspektivdə yerli məhsulların daxili bazarda əhəmiyyətli dərəcədə arta bilməsi olduqca mürəkkəb məsələdir.

E.Məmmədov müəyyən parametrlər üzrə idxalın xüsusi çəkisinin artmasına da münasibət bildirir: "Əgər bəzi parametrlər üzrə idxalın xüsusi çəkisinin artmasını araşdırsaq, bunun təbii proses olması üzə çıxacaq. Belə ki, enerji sektorunun hesabına ixrac artıb, ölkəyə böyük həcmdə valyutalar daxil olur. Bu şəraitdə idxalı əvəz etmək siyasəti əhəmiyyətli nəticə verənə qədər artacaq".

Ekspert hesab edir ki, neftin qiyməti nisbətən sabitləşdikdən sonra ölkə iqtisadiyyatı bərpa istiqaməti götürüb.

E.Məmmədov idxalın xüsusi çəkisinin artmasına daha bir səbəb kimi istehlak səviyyəsinin artmasını göstərir.

Ekspertə görə, idxalı əvəzləmək sahəsində ciddi və keyfiyyətli nəticələrə nail olmaq üçün pul-kredit siyasəti yumşaldılmalı, qeyri-neft sektoruna investisiya resurlarının həcmi artırılmalıdır.