Ölkə mətbuatı nədən yazır? –media-icmal 16.12.20

COVİD-19 pandemiyasına qarşı vaksinasiya hazırlıqları, Rusiya sülhməramlılarının xəritə “dəyişkənliyi”, səhiyyə sisteminin dəyərləndirilməsi, Azərbaycanın hərb sahəsinin kinolaşdırılması və s. məsələlər ölkə mətbuatının aparıcı mövzuları sırasındadır.

“Azərbaycan” qəzeti  “Ramin Bayramlı: Vaksinlərin effektivliyi və təhlükəsizliyi haqqında hələ tam fikir söyləmək mümkün deyil” sərlövhəli məqalədə koronavirusa qarşı mübarizədə vaksinləşmənin əhəmiyyəti dəyərləndirilir.

Müəllif deyir ki, əlavə təsirlərin və əks göstərişlərin minimum, zərərsiz, təsirinin təhlükəsiz olması, COVID-19 əleyhinə vaksinlərə qoyulan ilk tələblər sırasındadır.

Məqalədə vurğulanır ki, hazırda klinik sınaqlar fazasına daxil olan 30 vaksindən cəmi 7-i üçüncü klinik fazada sınaqdan keçirilir

Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinin (TƏBİB) İdarə Heyətinin sədri Ramin Bayramlı deyir ki, müxtəlif şirkətlərin təklif  etdikləri vaksinlərin seçimi zamanı saxlanma şəraiti, qoruyuculuq, effektivlik, təhlükəsizlik parametrləri önə çıxır.

Onun deməsinə görə, Almaniya və ABŞ şirkətləri - "BioNTech” və "Pfizer” şirkətlərinin birgə hazırladığı vaksinin saxlanılması şəraiti daha çətindir, əksər ölkələrin səhiyyəsi buna hazır deyil. Həmin vaksin -70° C-də saxlanılır və müxtəlif məqalələrdə onun effektivliyinin 95 faiz olduğu barədə məlumatlar yer alıb.

TƏBİB rəhbəri deyir ki, Rusiyanın "Sputnik” vaksini də - 20° C-də saxlanılmalıdır və effektivliyi 92 faizdir, ABŞ istehsalı olan "Moderna” vaksininin saxlanılma şəraiti -20° C, effektivliyi 95%-dir.

O deyir ki, Çin istehsalı olan “CoronaVac” vaksininin saxlanma temperaturu daha sadədir, yəni onu 2-8° C-də 3 ilə qədər saxlamaq mümkündür. İlkin nəticələrə görə, effektivlik 95-97 faizdir.

“Yenisabah.az” saytı isə  “Əvvəl və sonra: Azərbaycanın dirənişi…” sərlövhəli məqalədə Rusiya sülhməramlılarının Qarabağda nəzarət etdikləri ərazilərin hüdudlarını aşan xəritə yaymasının qalmaqala səbəb olmasını dəyərləndirir. 

Söhbət ondan gedir ki, dekabrın 13-də Rusiya sülhməramlıları Azərbaycan, Rusiya prezidentləri və Ermənistanın baş nazirinin 2020-ci il 10 noyabr birgə bəyanatında nəzərdə tutulmuş hüdudları aşan xəritə yaymışdı. Həmin xəritədə faktiki Azərbaycan Ordusunun nəzarətində olan bəzi ərazilər sülhməramlıların nəzarətində olan ərazilər kimi göstərilirdi.

Buna etiraz edən Bakı Rusiya sülhməramlılarının üçtərəfli sazişin müddəalarını pozduğunu, Qarabağda yaranan gərginliyin arxasında Rusiyanın dayandığı şübhələrinin olduğunu söylədi.

Məqalədə deyilir ki, Azərbaycanın dirənişi həqiqəti əks etdirməyən xəritənin yenisi ilə əvəzlənməsinə səbəb oldu, Rusiya sülhməramlıları əvvəlki xəritədə “nəzarətə” aldıqları əraziləri geri qaytardılar.

Məqaləyə görə, Bakı bu addımı ilə bir daha göstərdi ki, müvafiq razılaşmadan kənara çıxmağa, birtərəfli qaydada xəritələr tətbiq edərək ilkin razılaşmanın şərtlərini pozmağa heç kimə imkan verilməyəcək.

“Bizimyol.info.az”  saytı isə “Səhiyyə sistemi kökündən dəyişməlidir, monopoliyaya son qoyulmalıdır - həkimdən açıqlama” sərlövhəli məqalədə  həkim-farmakoloq Müşfiq Hüseynov səhiyyə sahəsində köklü islahatların vaxtının çatmasından bəhs edir.

Müəllif deyir ki, son zamanlar koronovirus qurbanlarının sürətlə artması sosial mediada müzakirələrə səbəb olub.

Müəllifin deməsinə görə, sosial şəbəkələrdə aparılan müzakirələrin nəticəsi olaraq belə vəziyyətin yaranmasına səbəb isə son 20 ildə normal səhiyyə və tibbi sığorta sisteminin qurulmaması, ölkənin dərman təhlükəsizliyinin təmin edilməməsi, yerli dərman istehsalı sənayesinin yaradılmaması göstərilir.

Həkim yada salır ki, ölkədə xəstəxanalara milyonlarla vəsait ayrılıb, rayonlarda müasir tipli xəstəxanalar tikilib, təmir olunub, ən müasir texnika ilə təchiz edilib, amma hər kəs Bakıya gəlir, çünki kadr yoxdur.

Bundan irəli gələrək həkim vurğulayır ki, Azərbaycan Tibb Universitetində hər şey kökündən dəyişməlidir: “Dünya nano-texnologiyanı tibbdə tətbiq edib. Bizdə hələ də 70-ci illərin dərsliklərinin müasirləşdirilmiş variantından dərs keçilir. Bu günün alim və müəllim heyəti 70-80-ci illərin tələbələridir.

Həkim qeyd edib ki, ölkənin dərman təhlükəsizliyi 30 ilin problemidir: “Bu gün apteklərdə keyfiyyətli dərman tapmaq problemə dönüb, əksər dünya miqyaslı istehsalçılar Bakıdakı nümayəndəliklərini bağlayıblar. Səbəbi isə normal iş üçün şəraitin olmamasıdır”.

Onun fikrincə, elelmentar parasetomol dərmanının istehsal edilməməsi regionun lider ölkəsi üçün utanc faktıdır.  

“Moderator.az” saytı isə “Xalaoğludur, əmiqızıdır deyə kimisə kinoya çəkməklə yaxşı film ərsəyə gətirmək olmaz” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın hərb sahəsinin kinolaşdırılması vəziyyətini aktyor, xalq artisti Valeh Kərimovla  dəyərləndirir.  

Müəllif vurğulayır ki, Ermənistan uzun illər işğalda saxladığı Azərbaycan torpaqlarında böyük talanlar, dağıntılar törədərək Azərbaycana qarşı ağır cinayətlər törədib. Bu cinayətlərin beynəlxalq aləmdə ifşası, tarixi yaddaşda qorunub  saxlanması baxımından filmlərin çəkilməsi zərurəti nə dərəcədədir?

Aktyor hesab edir ki, bu sahədə ciddi addımlar atmağa zərurət var, İkinci Qarabağ Müharibəsi, bu müharibə zamanı göstərilən qəhrəmanlıqlar filmlərdə əksini tapmalıdır, çünki bu, xalqın qəhrəmanlıq tarixidir.

Aktyorun deməsinə görə, hərb mövzusunda filmlərin çəkilməsinə böyük tələbat var, amma bu mövzu ilə bağlı əsl filmlər çəkilməlidir, Elə-belə, yalançı filmlərin çəkilməsinə ehtiyac yoxdur: “Yaxşı film çəkməyi öyrənmək lazımdır. Xalam oğludur, əmim qızıdır deyə kimisə kinoya çəkmək, kiməsə bu yolla pul qazandırmaqla yaxşı film ərsəyə gətirmək olmaz” deyə bu sahədə nəzərdə tutulan nəticənin alınmaması səbəbini vurğulayır.

Aktyora görə, bu mövzu təkcə filmlərlə çərçivələnə bilməz, ədəbiyyatda və s. sahələrdə də bu mövzu geniş işıqlandırılmalıdır.