Tələbə tıxacları

Çox nadir hallarda ola bilər ki, paytaxtda hansısa sakin yollardakı tıxaclarla, sərnişinlə dolub-daşan ictimai nəqliyyatla üzləşməmiş olsun. Əsəblər, vaxtaşırı işə gecikmələr və mühüm görüşlər ötən və indiki əsrin əsas problemlərdən birinə çevrilib. Yollarda tıxaclar əsasən hökumət kortejinə görə yaranmır, çoxsaylı nəqliyyat vasitələrinin olması və yolların buraxılış qabiliyyətinin aşağı olması səbəbindən yaranır. Yeni yol qovşaqları tikilir, yolun özü getdikcə genişlənir, amma problem həll olunmur.

İctimai nəqliyyat pik saatlarda cəhənnəm əzabına dönür. Metro vaqonlarına, avtobuslara minmək mümkün olmur, birtəhər minsən belə düşərkən əzilmiş, yarımcan vəziyyətdə olursan, bəlkə də hava-damcı yolu ilə hansısa xəstəliyə bulaşmış olursan. Bunu yada salmaq belə dəhşətdir. Nəqliyyatda və yollarda əsasən ilin doqquz ayında sıxlıq olur. Yayda paytaxt sakinləri bir az nəfəs alır.

2018-ci il martın 1-nə olan son statistik məlumatlara görə, Bakıda 2 262 560 nəfər yaşayır, üstəgəl 160 mindən çox tələbə. Paytaxt, şübhəsiz ki, həddindən artıq yüklənib və regionlardan Bakıya gələn böyük sayda tələbələr vəziyyətə yaxşı təsir göstərmir. Ekspertlər qeyd edirlər ki, ən çox sıxlığı öz şəxsi avtomobilində və sərnişin kimi gedən ali məktəb tələbələri yaradır. Hələ texnikumlar, peşə məktəbləri, öz şagirdləri olan litseylər var. Üstəlik, təkcə digər sərnişinlər əziyyət çəkmirlər, elə tələbələr özləri də əziyyət çəkirlər. Onlar çox zaman ali məktəbin yaxınlığında mənzil kirayələmək istəyirlər və bu da hər zaman mümkün olmur, icarə haqqının baha olması və yaxınlıqda yetərincə evin olmaması səbəbindən.

Tələbələr üçün yataqxanalardan danışmağa dəyməz: bu mövzu dəfələrlə müzakirə edilib, müxtəlif səviyyələrdə sərəncamlar verilib və hətta tikinti başlayıb, lakin problem indiyədək həllini tapmayıb. Sovet dövründən qalan və böyük universitetlərin yaxınlığında yerləşən tələbə yataqxanaları ötən əsrin 80-ci illərinin sonlarından qaçqınlar tərəfindən tutulub və yararsız hala salınıb. Bildiyimiz kimi, problem öz-özünə həll olunmur, zaman keçdikcə isə xərçəng şişi kimi daha da böyüyür və digər sahələrə metastaz verir, bütün ictimai orqanizmi iflic edir.

Təhsil məsələləri üzrə ekspert Kamran Əsədov hesab edir ki, daim mənzil axtarışında olan və buna paralel olaraq istər-istəməz şəhər nəqliyyatının həddən artıq yüklənməsinə səbəb olan tələbələrin problemini çoxdan həll etmək lazım idi və bundan ötrü dövlətin bütün lazımi vəsaiti var: "Dünyaca məşhur universitetlərin uğurlu fəaliyyətinin əsas şərti odur ki, onlar kampus şəklində fəaliyyət göstərirlər. Yəni, tələbələrin təhsil aldığı və yaşadığı yerlər bir-birinə yaxın olmalıdır. Bu, təhsilin keyfiyyətinin göstəricilərindən biridir. Ali məktəbdən uzaqda yaşayan tələbələr vaxtaşırı dərsə gecikirlər və ali məktəbin həyatında iştirak edə bilmirlər. Hazırda Azərbaycanda əllidən çox ali təhsil müəssisəsi fəaliyyət göstərir, onlarda 164 min tələbə təhsil alır. Ali məktəblərin çox az hissəsi yataqxana ilə təchiz edilib. Bunlar da ya müasir standartlara cavab vermir, ya da məcburi köçkünlər tərəfindən tutulub. Düzdür, dövlət başçısının sərəncamına görə, 2019-cu ilin sonunadək məcburi köçkünlər onlara ayrılan mənzillərə köçməlidir. Lakin onların gedişindən sonra yataqxanalar tələbələr üçün yararsız olacaq. Onlar müasir tələblərə cavab vermir. Yataqxanaların yenidən qurulması çoxlu vaxt və vəsait tələb edir. Ən yaxşısı həmin binaları böyük tikinti şirkətlərinə vermək və bunun əvəzində yeni tikilmiş binalarda bir neçə mərtəbə almaqdır".

K.Əsədov qeyd edib ki, yaranmış vəziyyətdən çıxış çox sadədir: "Bütün ali məktəblər paytaxtda yerləşir və ancaq binalardan ibarətdir. Məhz buna görə hazırda universitetlər yataqxana məsələsini həll edə bilmir. Nəzərə alsaq ki, onların çoxu paytaxtın mərkəzindədir, yataqxana və ya yaxınlıqda tələbə şəhərciyinin inşası mümkün görünmür. Odur ki, yaranmış vəziyyətdən çıxış yolu bütün ali məktəblərin ölkə regionlarına köçürülməsidir. Bundan əlavə, universitetlər paytaxtda yerləşdiyindən yollarda tıxacların yaranmasına və nəqliyyatda sərnişin sıxlığına səbəb olur.

Tələbələr iki növbədə təhsil alır. Onların çoxu ictimai nəqliyyatdan və ya şəxsi avtomobildən istifadə edir. Nəticədə tıxaclar yaranır. Düşünürəm ki, hökumət ölkə regionlarında ali məktəblər açmalıdır. Əgər paytaxt universitetlərini oraya köçürmək mümkün deyilsə, onlar qalsınlar, ancaq əlavə olaraq regionlarda kampusları olan müasir ali məktəblər inşa etmək lazımdır. Paytaxt universitetlərindəki planlı yerlərin çox hissəsini regional universitetlərə vermək lazımdır. Yalnız bu yolla bütün problemləri həll etmək, təhsilin keyfiyyətini artırmaq, mənzil problemini həll etmək, yollarda və ictimai nəqliyyatda sıxlığı aradan qaldırmaq olar".

Bundan əvvəl universitetlərin birləşdirilməsi, onların şəhər ətrafına köçürülməsi məsələsi qaldırılmışdı. Lakin ekspertin fikrincə, bu tədbirlər effektli deyil. Ən effektiv tədbir regionlarda universitetlərin inşasıdır. Vəziyyətdən digər çıxış yolu isə universitetlər tərəfindən yaxınlıqda yerləşən yeni binalardan bir neçə mərtəbəni alıb onu yataqxanaya çevirməkdir. Bununla onlar müəyyən gəlir də əldə etmiş olur. Tələbələr orada yaşadıqlarına görə müəyyən məbləğ ödəyəcəklər. Lakin təəssüf ki, Azərbaycan universitetləri menecerlər tərəfindən idarə olunmur. Heç kim ali məktəblərin inkişafını istəmir. Yəni, hamı universitetlərin idarə olunmasına şəxsi biznes kimi baxır ki, nəticədə də təhsilin səviyyəsi aşağı düşür",- K.Əsədov vurğulayıb.