Təqaüdçülərə az yeyib çox yaşamağı təklif edirlər

Vətəndaşlara az yeməyi təklif edən deputatlar pensiya yaşını qaldırmaq qərarı qəbul ediblər. Ötən ayın sonlarında Azərbaycan Milli Məclisinin sosial siyasət komitəsi "Əmək pensiyaları haqqında" qanuna düzəlişlər layihəsini təqdir edib və parlamentin plenar iclasında baxılmasını tövsiyə edib. Təşəbbüsü parlament komitəsinə aid olan qanun layihəsi ümumilikdə 98 düzəlişdən ibarətdir. Təklif olunan ən prinsipial yenilik pensiya yaşının kişilər üçün 63 yaşdan 65 yaşa, qadınlar üçün 60 yaşdan 65 yaşa qaldırılmasıdır.

Müavinətin sonuncu dəfə artırılmasından sonra Fəridə Əliyeva 200 manat pensiya alır. Gənclik illərini və sağlamlığını itirdiyi məktəbdə 40 illik pedaqoq işinin əvəzini dövlət bu cüzi müavinətlə ödəyir. Pensiya qidaya güclə çatır. Gündən-günə bahalaşan dərmanların alınmasına və kommunal xidmət haqlarının ödənilməsinə qohumlar kömək edir. "Bu pensiya ilə yaşamaq mümkün deyil, - deyə qadın Azadlıq Radiosu ilə söhbətində gileylənir. - Uşaqlar kömək etməsə, bilmirəm nə edərdim. Amma, axı doğmaları olmayan və heç yerdən maddi dəstək gözləyə bilməyən təqaüdçülər də var. Onlar nə etsin?".

Azərbaycan təqaüdçülərinin cüz pensiyasının qidalanma üçün belə kifayət etməməsi deputatları narahat etmir. Parlament pensiya yaşına onun qaldırılması istiqamətində baxmaqla məşğuldur. Milli Məclisin sosial siyasət komitəsinin sədri Hadı Rəcəblinin bu qərarla bağlı arqumentləri belədir: "İnsanların ömrü uzanıb, sağlamlıqları buna imkan verir. Müəllimlər, həkimlər bizlə qırğın edirlər ki, "gümrahıq, işləyə bilərik, siz isə bizi pensiyaya çıxarırsınız"". Pensiya yaşının qaldırılması prosesi mərhələli şəkildə həyata keçiriləcək. Pensiya yaşı hər il altı ay qaldırılacaq və kişilər üçün 2021-ci ildə, qadınlar üçün 2027-ci ildə 65 yaşa çatacaq.

Azərbaycanlıların ömrünün uzandığını deyən H.Rəcəblinin arqumentlərinin nəyə əsaslandığı aydın deyil, ən azından ona görə ki, ətraflı statistika mövcud deyil. Bundan başqa, bu göstəricinin yaxşılaşmasına, bir qayda olaraq, tibb səviyyəsinin, əhalinin maddi rifahının artması təsir edir, amma bu istiqamətlərdə müsbət irəliləyişlər əldə olunmayıb. Ölkənin səhiyyə sistemi genişmiqyaslı çoxsəviyyəli korrupsiya və qeyri-peşəkarlıq üzrə rekord vurur. Azərbaycanda dövlət səhiyyəsinin acınacaqlı vəziyyətinin əsas səbəbi total korrupsiyadır, Respublikaçı Alternativ (ReAl) hərəkatının üzvü, həkim Xədicə Hacılı belə hesab edir.

"Bizdə pulsuz tibb müəssisələri yoxdur", deyə astma xəstəsi olan 78 yaşlı Nəsib Hüseynov redaksiya ilə söhbətində bildirib. Doğmaları yaşlı adama əllərimdən gələn köməyi edir, amma ən dəhşətlisi həyati əhəmiyyət kəsb edən dərmanların yerli apteklərdən yoxa çıxması ilə başlayıb. "Doğmalarım Berodual inqalyatoru üçün Rusiyaya getmək məcburiyyətində qaldı, əks halda mən yaşamazdım", deyə Hüseynov qeyd edib. Devalvasiya, dərmanların bahalaşması, saxta dərmanların axını və "pulsuz" tibb müəssisələrində rüşvət məbləğinin artması, habelə bir çox həyati əhəmiyyətli preparatların apteklərdən yoxa çıxması keyfiyyətli tibbi xidməti əksər vətəndaşlar üçün gerçəkləşməyən arzuya çevirir. Təəssüf ki, Azadlıq Radiosunun redaksiyasında bunun nəticəsində həyatını itirən yaşlıların statistikası yoxdur.

Ömrü qısaldan digər bir amil yoxsulluq səviyyəsinin artmasıdır. Milli valyutanın ucuzlaşması həyat səviyyəsini aşağı salıb, alıcılıq qabiliyyətini azaldıb. Ölkədə ərzağın orta hesabla 50% bahalaşdığını, pensiyaların isə 7% artırıldığını qeyd etmək kifayətdir. Beləliklə, ölkədə ömrün uzanması üçün real zəmin müşahidə olunmur.

Millət vəkilləri pensiya yaşını qaldırarkən beynəlxalq təcrübəyə istinad edir. Pensiya yaşı orta yaş həddi əsasında müəyyən olunur. Beynəlxalq standartlara əsasən, insan pensiyaya çıxdıqdan sonra ən az 12 il pensiya almaq imkanına malik olmalıdır, deyə iqtisadçı Rövşən Ağayev Azadlıq Radiosuna bildirib. Bununla belə, inkişaf etmiş ölkələrdə orta yaş həddi 80-83 yaş təşkil edir, buna görə də 65-67 pensiya yaşı norma hesab olunur. "Rəsmi statistikaya əsasən, bizdə kişilərin orta yaş həddi 72, qadınların isə 75 yaşdır. BMT-nin hesablamalarına əsasən, Azərbaycanda orta yaş həddi ondan da az - 70 ildir. Buna görə Azərbaycanda ən az 12 il pensiya alınması standartına riayət olunmayacaq", deyə ekspert qeyd edib.

İqtisadçı Zöhrab İsmayılovun redaksiyaya verdiyi məlumatlara əsasən, Azərbaycanda pensiya yaşı postsovet məkanında bir çox ölkələrdə - Özbəkistan, Ukrayna, Moldova, Latviya, Tacikistan, Qırğızıstan, Qazaxıstan, Ermənistanda olduğundan yüksəkdir. Bu göstəriciyə görə bizim ölkəmiz qonşu Türkiyəni də ötüb keçib və yalnız Gürcüstandan geridədir.

Qeyd edək ki, Azərbaycanda pensiya yaşının qaldırılması ilə yanaşı, əmək pensiyalarının baza hissəsinin ləğv olunması da gözlənilir. Hazırda əmək pensiyası iki hissədən ibarətdir - baza və sığorta hissəsi. Onun yerinə minimal pensiya tətbiq olunacaq, 2017-ci il iyulun 1-də düzəlişlər qüvvəyə minəcəyi zaman o, 110 manat (63 dollar) təşkil edəcək.