Xalqa deyirlər: "Zəhərlənin, daha sağlam olun!"

Bu yaxınlarda Səhiyyə Nazirliyinin Respublika Gigiyena Və Epidemiologiya Mərkəzi (RGEM) keçən il Azərbaycanda qeydə alınmış qida zəhərlənməsi  hadisələrinin sayını açıqlayıb. Hesabat dövründə ölkədə 625 qida zəhərlənməsi faktı qeydə alınıb ki, nəticədə 924 nəfər xəstəlik çəkib. Bundan başqa, 36  dəfə  botulizmə məruz qalma hadisəsi qeydə alınıb. Nəticədə 55 nəfər xəsarət alıb, 2 nəfər dünyasını dəyişib.

2015-ci ildə respublikada 912 nəfərin xəsarət almasına səbəb olmuş  659 qida zəhərlənməsi hadisəsi qeydə alınıb. Ötən il botulizmdən 3 nəfər ölüb.

Statistikanın göstərdiyi kimi, qida zəhərlənmələrinin sayı sabit səviyyədə qalır. RGEM-in Qidalanma Gigiyenası Şöbəsinin rəisi İmran Abdullayevin sözlərinə görə, zəhərlənmələrə daha çox ev şəraitində konservləşdirilmiş pomidor və xiyar, bundan başqa, göbələk və dönər, kolbasa məmulatları səbəb olur. Bu məhsullar ya antisanitariya şəraitində,  keyfiyyətsiz xammaldan hazırlanmış olur, ya da meyvə və tərəvəz kimyəvi preparatlar ehtiva edir. Qida məhsullarının bir çox dəfə  zəhərləndiyi şadlıq evlərində verilən salatlar orqanizm üçün böyük risk yaradır. Birinci halda bu, keyfiyyətsiz və ya vaxtı ötmüş məhsullar ola bilər, ikinci halda isə sanitar-gigiyenik normalara riayət edilmədiyindən bakteriya  və mikroblar yeməklərə düşür.

Azərbaycanın Azad Istehlakçılar Birliyinin rəhbəri Eyyub Hüseynovun Turana bildirdiyi kimi, respublikamızda zəhərli maddələr, xüsusilə, müxtəlif mikroorqanizmlər, ağır metallar, nitritlər, nitratlar və pestisidlərin qalıq miqdarı boıdur: məhz onlar ətraf mühiti çirkləndirərək, nəticədə  qida məhsullarına düşür və beləliklə  insan sağlamlığı üçün təhlükə yaradır. Orqanizmə daxil olduqda,  bu maddələr kəskin və xroniki zəhərlənmə yaradır. Respublikanın müxtəlif bölgələrində keçirilmiş monitorinq əsas  ərzaq məhsullarının, xüsusilə də çörək, makaron məmulatları, ərgin pendir, tomat pastası, bəzi tərəvəz və meyvə şirələrinin zəhərli göbələklərlə çirklənmiş olduğunu aşkarlayıb. Tədqiq olunmuş 3731 nümunə  arasında 484 nümunə   (13%) zəhərlənmiş  olub.

"Bəla burasındadır ki, insan qida zəhərlənməsinə məruz  qaldığı halda  nə  ticarət obyekti, nə də istehsalçı məsuliyyətə cəlb olunur. Bir qayda olaraq, günahkar "qida məhsullarını pis saxlayan", "yeməkləri düzgün hazırlamayan" zərər şəkmiş şəxsin özü  çıxır. Əgər bu, restoranda baş veribsə, onda günahı  müəssisə  sahibinin boynuna qoyurlar. Heç bir instansiya istehsalçı firmaya  qarşı iddialar irəli sürmür, halbuki onun Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən verilmiş gigiyenik sertifikatı vardır. Deməli, müəyyən edilmiş şərt və normalara uyğun olmayan məhsullara  görə bu qurum da qismən məsuliyyət daşıyır. Onların günahını sübut etmək problematikdir, ona görə ki, korporativ sövdələşmə vardır, bu və ya digər icazə sənədləri almaq üçün rüşvət verilir", - deyə ekspert anladır.

Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı ilə bağlı vəziyyət həddindən artıq pisdir. Bu problem məhsulun istehsal texnologiyasının pozulması, keyfiyyətsiz xammaldan istifadə edilməsi, supermarketlərdə məhsulların çirklənməsi, şadlıq evlərində sanitariya normalarına etinasızlıq göstərilməsi ilə məhdudlaşmır. Ölkəyə tonlarla gen modifikasiyasına üğramış və aşağı keyfiyyətli məhsullar idxal olunur. Çox vaxt  mağaza piştaxtalarına müxtəlif boyaq maddələri, aromatizator, konservant qatılmış zəhər  qoyulmuş olur.

Çıxdaş edilmiş məhsulun ən çox faizi yerli istehsalçıların payına düşür. Bu, ilk növbədə, müasir avadanlığın olmaması, istehsalın qeyri-sabitliyi, keyfiyyətsiz xammal  və başlıcası, müəssisə laboratoriyaları tərəfindən lazımi nəzarətin olmaması ilə bağlıdır.  Respublikada biznes strukturları üçün elə bir xüsusi şərait yaradılıb ki, ona əsasən, RGEM,  Antiinhisar Siyasət  və Istehlakçilarin Hüquqlarinin Müdafiəsi üzrə Dövlət Xidməti  tərəfindən adi yoxlama reydləri, demək olar ki, heçə endirilib. Başqa sözlə, həmin firmalar dövlət qurumları tərəfindən nəzarətdən azad edilib. Bunun nəticəsi çox acınacaqlıdır -  ölkə bazarında satılan qida məhsullarının təxminən 30%-i norma və standartlara uyğun deyil.

Yeri gəlmişkən, Azərbaycanda qida məhsullarına nəzarəti hətta 5 dövlət xidməti həyata keçirir:  Səhiyyə Nazirliyinin Respublika Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi,  İqtisadiyyat Nazirliyinin Antiinhisar Siyasət və Istehlakçı Hüquqlarının Müdafiəsi üzrə Dövlət Xidməti, Dövlət Baytarlıq Xidməti, gömrük orqanları,  Standartlaşdirma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi. Lakin heç bir qurum  mağazalarda satılan zəhərə görə məsuliyyət daşımır.

"Biznes-strukturların nəzarətdən azad edilməsi, fikrimcə, hökumətin yanlış qərar idi. Təəssüf ki, bu gün müstəqil ekspertiza institutunun,  yeyinti məhsullarının keyfiyyəti və təhlükəsizliyinə cavabdeh olan vahid orqanın olmadığı,  xaricdə keçirilmiş ekspertizaların hüquqi sənəd kimi tanınmadığı, rüşvət, inhisarçılıq və məsuliyyətsizliyin mövcud olduğu bir şəraitdə  əhalinin sağlam təhlükəsiz qida ilə təminatıyla bağlı vəziyyətin uğurlu olduğundan danışmaq olmaz", - deyə  Hüseynov qeyd edib.