Azərbaycan və Ermənistan arasındakı sülh geosiyasi tələdə. - Vadim Dubnov Çətin sualda

Zəngəzur Koridoru ətrafındakı ehtiraslar fasiləsiz davam edir. İran hər kəsi və hər şeyi təhdid etməyə davam edir, amma nə istədiyi aydın deyil. Ermənistanda dedikləri kimi, Bakı yeni şərtlər irəli sürür, o isə Yerevan sülh müqaviləsi imzalamağa hazır olduğunu bəyan edir. Amerikalılar və fransızlar sülh müqaviləsinin imzalanmasını çağırırlar.

Bütün bunların nəticələri nə ola bilər? Bu və digər suallara, Radio "Svoboda"nin Qafqaz üzrə ekspert və şərhçisi Vadim Dubnov "Çətin Sual" proqramının yayımlarında cavab verir.

Dubnovun fikrincə, Zəngəzur Koridoru kontekstində İran sadəcə öz mövqelərini qorumaq və ya mühafizə etmək istəyir, bu mövzuda gələcəkdə aparılacaq müzakirələr üçün, hansı ki, strateji və qlobal bir mövzudur və bir neçə nazirlik və ya siyasətçi nəsli tərəfindən inkişaf etdiriləcəkdir. Buna görə "qırmızı xətlər" haqqında danışılır və İran onların pozulmasına dözəcəyini bəyan edən təhdidlər irəli sürür. Lakin hazırda o, heç kəsi real şəkildə təhdid etmək vəziyyətində deyil. Bundan əlavə, İranın bütün əsas, daha ciddi maraqları əsasən digər istiqamətlərə yönəlmişdir — Mərkəzi Şərq böhranı, Qərblə münasibətlər və Rusiyayla əlaqələr kimi.

Azərbaycan-Ermənistan istiqaməti hazırda İran üçün periferikdir. Bu, onun Rusiyanın bəyanatına (Rusiyanın Xarici İşlər naziri S. Lavrovinin Ermənistanın Qərbi Zəngəzur vasitəsilə rabitə razılaşmalarını sabitaj etdiyinə dair şərhi – redaktor qeydi) sərt reaksiyasını izah edir. Bu, əlbəttə ki, bir təqlid və Rusiyaya siqnaldır, çünki Rusiya bu vəziyyətdə İrani itirməkdən çox qorxur. Beləliklə, Rusiyanın İrana göstərdiyi hörmət əvvəl olmamışdır. Bu məsələ tərəflərindən biridir.

Məsələnin digər tərəfi isə Moskva bəlkə də Zəngəzur Koridorunu özünə çox aydın spesifiklərlə görən yeganə oyunçu olmasıdır. O, bu rabitələri gələcəkdə bir zaman deyil, "Orta Koridor"un bir hissəsi olaraq deyil, Ermənistan vasitəsilə keçən və onun nəzarətində olan konkret bir yol kimi başlatmaq istəyirdi. Bu onun üçün, xüsusilə özünü qoyduğu şərtlər altında, vacib idi. Buna görə Moskva həm fəal bir oyunçu, həm də bu sahədə fəal gözləyən bir oyunçudur. Digər hər şey iki tərəfli problemlərin həlli üçün bir növ fəzadır. Azərbaycan və Ermənistan üçün bu, sülh, təhlükəsizlik zəmanətləri və s. üzrə danışıqlar prosesinin məsələidir.

Sülh müqaviləsi layihəsi ilə bağlı ekspert bildirib ki, hal-hazırda bu sənəd nə Bakı, nə də Yerevan üçün qənaətbəxşdir. Azərbaycan üçün bu, qalibin məğlub olmuşa şərtləri dikte etdiyi bir müqavilə olmalıdır. Ermənistan üçün isə daxili siyasi vəziyyəti sadələşdirmək və yeni müharibə riskini azaltmaq üçün zəmanətlərin bir toplusudur. Bu iki yanaşmanı birləşdirə biləcək kompromis formulu yoxdur.

"Azərbaycan üçün bu, bu müqaviləni imzalamamaq üçün bir yoldur. Ermənistanın müqavilənin 80% – ni qalan 20% - i olmadan imzalamaq ekzotik təklifi isə ciddi qəbul edilə bilməz. Əslində, bu müqavilənin bağlanmasını uzatmaq üçün bir təklifdir," – deyir ekspert.