ABŞ Fələstinin BMT-yə tam üzvlüyünü tələb edən qətnaməyə veto qoyub

AP:  Cümə axşamı Birləşmiş Ştatlar Fələstinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatına tam üzvlüyünə yol açacaq geniş şəkildə dəstəklənən BMT qətnaməsinə veto qoyub.

15 üzvdən ibarət Təhlükəsizlik Şurasında 12-si lehinə səs verib, ABŞ əleyhinə, ikisi isə - Britaniya və İsveçrə nümayəndələri bitərəf qalıb. ABŞ-ın müttəfiqləri Fransa, Yaponiya və Cənubi Koreya qətnaməni dəstəkləyib.

Fələstinlilərin aldıqları güclü dəstək təkcə öz dövlətlərini tanıyan ölkələrin sayının artmasını deyil, həm də artıq yeddinci ayını tamamlayan Qəzzada müharibənin yaratdığı humanitar böhranla üzləşən fələstinlilərə, demək olar ki, qlobal dəstəyi əks etdirir.

Qətnamə veto hüququ olmayan 193 üzvdən ibarət BMT Baş Assambleyasına Fələstinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 194-cü üzvü kimi qəbulunu təsdiq etməyi tövsiyə edə bilərdi. Artıq 140-a yaxın ölkə Fələstini tanıyıb, ona görə də onun tanınması çox güman ki, daha bir çox ölkə tərəfindən təsdiqlənəcək.

ABŞ səfirinin müavini Robert Vud Təhlükəsizlik Şurasına deyib ki, veto “Fələstin dövlətçiliyinə qarşı etirazı əks etdirmir, lakin bunun yalnız tərəflər arasında birbaşa danışıqlar yolu ilə əldə ediləcəyinin etirafıdır”.

Dövlət Departamentinin sözçünün müavini Vedant Patel deyib ki, Birləşmiş Ştatlar “Nyu-Yorkda vaxtından əvvəl edilən hərəkətlərin hətta ən yaxşı niyyətlə belə, Fələstin xalqının dövlətçiliyinə gətirib çıxarmayacağını ardıcıl şəkildə açıqlayıb”.

Fələstinin BMT-dəki səfiri Riyad Mənsur səsvermədən sonra Şurada səsi bəzən qırılaraq deyib: “Bu qətnamənin qəbul edilməməsi bizim iradəmizi qırmayacaq və qətiyyətimizi sarsıtmayacaq”.

"Biz səylərimizi dayandırmayacağıq" deyib o. "Fələstin dövləti bunu çox uzaqda görür, amma biz bunu çox yaxın görürük."
 

Bu, fələstinlilərin tam üzvlük üçün ikinci müraciətidir və 75 ildən çox davam edən İsrail-Fələstin münaqişəsini diqqət mərkəzində saxlayan Qəzza müharibəsi fonunda baş verir.

Fələstin prezidenti Mahmud Abbas Fələstin Muxtariyyətinin BMT-yə üzv olmaq üçün müraciətini ilk dəfə 2011-ci ildə təqdim edib. Fələstinlilər Təhlükəsizlik Şurasının 15 üzvündən 9-dan lazımi minimum dəstəyi almadıqları üçün uğursuz oldu.

2012-ci ildə onlar Baş Assambleyaya müraciət etdilər və üçdə ikidən çox səs çoxluğu ilə statuslarını BMT-nin müşahidəçi statusundan qeyri-üzv dövlət statusuna yüksəltməyə nail oldular. Bu, Fələstin ərazilərinin BMT və digər beynəlxalq təşkilatlara, o cümlədən Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə üzv olması üçün qapıları açdı.

Qətnaməni təqdim edən Şuradakı ərəb nümayəndəsi, Əlcəzairin BMT-dəki səfiri Amar Benjama Fələstinin qəbulunu "uzun müddətdir davam edən ədalətsizlikləri düzəltmək yolunda mühüm addım" adlandırıb və deyib ki, "Sülh Fələstinin Şuradan kənarda qalması ilə deyil, Şuraya daxil olması ilə gələcək".

ABŞ-ın vetosunu izah edən Vud Fələstinin dövlət sayılacaq kriteriyalara cavab verib-verməməsi ilə bağlı “həll edilməmiş sualların” olduğunu deyib. O, fələstinlilərin təsəvvür etdiyi dövlətin əsas hissəsi olan Qəzza zolağında HƏMAS-ın hələ də güc və təsirə malik olduğuna diqqət çəkib.

Vud vurğulayıb ki, ABŞ-ın İsrail və Fələstinin yan-yana sülh şəraitində yaşadığı iki dövlətli həllə sadiqliyi hər iki tərəfin təhlükəsizliyini təmin etmək və İsrailin Səudiyyə Ərəbistanı da daxil olmaqla bütün ərəb qonşuları ilə əlaqələr qurması üçün yeganə yoldur.

“Birləşmiş Ştatlar təkcə Qəzzada mövcud böhranı həll etmək üçün deyil, həm də Fələstinin dövlətçiliyinə və Birləşmiş Millətlər Təşkilatına üzvlüyünə yol açacaq siyasi nizamlanmanın irəliləməsinə nail olmaq üçün fələstinlilər və regionun qalan hissəsi ilə əlaqələrini gücləndirməyə sadiqdir" deyə o bildirib.

Fələstinin BMT-dəki səfiri Mənsur iki dövlətli həllə sadiqliyini təkrarlayıb, lakin İsrailin Fələstini “davam edən strateji təhlükə” hesab etdiyini söyləyib.

“İsrail Fələstin dövlətinin suverenliyinə mane olmaq və Fələstin xalqının öz vətənindən qovulmasını və ya həmişəlik işğalı altında qalmasını təmin etmək üçün əlindən gələni edəcək” deyib.

O, Şuraya və salona toplaşan diplomatlara müraciət edib: “Beynəlxalq ictimaiyyət nə edəcək? Sən nə edəcəksən?"

İsrail-Fələstin danışıqları illərdir dalana dirənib və İsrailin sağçı hökumətində Fələstin dövlətçiliyinə qarşı çıxan sərt xətt tərəfdarları üstünlük təşkil edir.

İsrailin BMT-dəki səfiri Gilad Erdan qətnaməni “yerdəki reallıqdan uzaq” adlandırıb və bunun “gələcək dialoq şansını sarsıdacağını” bildirib.

Oktyabrın 7-də Qəzzaya nəzarət edən HƏMAS-ın “Holokostdan sonra yəhudilərə qarşı ən dəhşətli qətliamı”nda, 1200 nəfərin ölümünə səbəb olan hücumdan altı ay sonra o, Təhlükəsizlik Şurasını “bu vəhşiliklərin günahkarlarını dövlətçiliklə mükafatlandırmaq” cəhdində ittiham edib.

Qəzza səhiyyə nazirinin sözlərinə görə, İsrailin cavab hərbi hücumu nəticəsində 32 mindən çox fələstinli öldürülüb və ərazinin böyük hissəsini məhv edilib.

Səsvermədən sonra Erdan ABŞ-a və xüsusilə də prezident Co Baydenə “riyakarlıq və siyasət qarşısında həqiqət və əxlaqı müdafiə etdiyinə görə” təşəkkür edib.

O, İordan çayının qərb sahilinə nəzarət edən Fələstin Muxtariyyətini “terroru dəstəkləyən təşkilat” adlandırıb.

İsrailin BMT-dəki səfiri BMT-yə üzvlük tələblərinə - BMT Nizamnaməsi üzrə öhdəliklərin qəbul edilməsinə və “sülhsevər” dövlət statusuna toxunub.

“Fələstinlilərin sülhsevər olduğunu necə ciddi şəkildə deyə bilərsiniz? Necə?" Erdan soruşdu. “Fələstinlilər terrorçulara pul ödəyir, bizi öldürmək üçün onlara pul verirlər. Onların liderlərindən heç biri terroru və ya 7 oktyabr qətliamını pisləmir. Onlar HƏMAS-ı öz qardaşları adlandırırlar”.

Fələstin BMT-yə üzvlük kriteriyalarına cavab verməsə də, Erdan Şura üzvlərinin əksəriyyətinin bunu dəstəklədiyini bildirib.

"Bu, çox kədərlidir, çünki sizin səsiniz fələstinlilərin qəzəbini daha da artıracaq və sülhü, demək olar ki, qeyri-mümkün edəcək" deyə o bildirib.