İranın keçmiş prezidenti Mahmud Əhmədinejad iyunun 28-də keçiriləcək prezident seçkilərində iştirak etmək üçün qeydiyyatdan keçib

AP:  İranın keçmiş prezidenti, sərt xətt tərəfdarı Mahmud Əhmədinejad helikopter qəzası nəticəsində ölkə prezidentinin ölümündən sonra ölkənin yüksək siyasi mövqeyini geri qaytarmaq üçün bazar günü prezident seçkilərində mümkün namizəd kimi qeydə alınıb.

Keçmiş populist liderin qeydiyyata alınması Ali Rəhbər Ayətullah Əli Xameneiyə təzyiq göstərir.

Əhmədinejad hakimiyyətdə olarkən 85 yaşlı din xadiminə açıq şəkildə meydan oxudu və onun 2021-ci ildə namizədliyini irəli sürmək cəhdinin qarşısı hakimiyyət orqanları tərəfindən alındı.

Holokost ideyasını şübhə altına alan siyasətçinin qayıdışı Tehranın sürətlə inkişaf edən nüvə proqramı səbəbindən İran və Qərb arasında gərginliyin artdığı, Ukrayna ilə müharibədə Rusiyanı silahlandırması və müxalif fikirlərə qarşı geniş repressiyalar vaxtına təsadüf edir.

Bu arada, İranın bütün Yaxın Şərqdə marionet yaraqlı qüvvələrinə dəstəyi diqqət mərkəzindədir, çünki Yəmənin husi üsyançıları İsrailin Qəzza zolağında Həmas ilə müharibəsi səbəbindən Qırmızı dənizdə gəmilərə hücum edir.

Əhmədinejad indiyədək qeydiyyatdan keçmiş ən tanınmış namizəddir.

Qeydiyyatdan sonra çıxış edərkən o, dünya ilə "konstruktiv əlaqə" üçün səy göstərəcəyini və bütün ölkələrlə iqtisadi əlaqələri yaxşılaşdıracağını vəd edib.

“İqtisadi, siyasi, mədəni və təhlükəsizlik problemləri 2013-cü ildəki vəziyyətdən kənara çıxır”, - deyə Əhmədinejad iki müddət sonra prezidentlikdən getdiyi ili xatırladıb.

Jurnalistlərlə danışan və 50-dən çox mikrofon qarşısında dayanan Əhmədinejad baş barmağını yuxarı qaldıraraq dedi: “Yaşasın bahar, yaşasın İran!”

Onun İran Daxili İşlər Nazirliyinə gəlişindən əvvəl tərəfdarları şüarlar səsləndirib və İran bayraqlarını dalğalandırıblar.

Onlar sürətlə 67 yaşlı Əhmədinejadı mühasirəyə alaraq “Allah böyükdür!” şüarı səsləndiriblər.

O, nazirliyin pilləkənləri ilə aşağı enərək qeydiyyatda olan onlarla fotoqraf və videojurnalistə ənənəvi olaraq pasportunu göstərib.

Əməkdaş namizədliyini nəzərdən keçirərkən üz tutaraq başını yelləyib və kameralara gülümsəyib.

Onun qeydiyyat başa çatdıqdan sonra iradlarla çıxış edəcəyi gözlənilirdi.

Xamneyinin dəstəklədiyi, may ayında vertolyot qəzasında 7 nəfərlə birlikdə ölən prezident İbrahim Rəisinin yerinə seçkilər iyunun 28-nə təyin edilib.

Keçmiş parlament sədri, nisbətən mötədil İran prezidenti Həsən Ruhani ilə yaxın əlaqələri olan mühafizəkar Əli Laricani, həmçinin 2021-ci ildə namizədliyini irəli sürən İran Mərkəzi Bankının keçmiş sədri Abdolnasser Hemmati artıq qeydiyyatdan keçiblər.

Daha kimin namizəd olacağı sual altındadır. Ölkənin hazırkı prezidenti, əvvəllər pərdəarxası məmur kimi çalışmış Məhəmməd Mohber əsas namizəd ola bilər, çünki onun Xamneyi ilə görüşdüyünü görüblər.

Keçmiş islahatçı prezident Məhəmməd Hatəmi də mümkün namizəd kimi nəzərdən keçirilir, lakin Əhmədinejadda olduğu kimi, onun namizədliyinə icazə verilib-verilməyəcəyi sual altındadır.

Beş günlük qeydiyyat müddəti çərşənbə axşamı başa çatır və Qəyyumlar Şurasının 10 gün ərzində namizədlərin yekun siyahısını açıqlayacağı gözlənilir.

Bu, iyunun sonunda səsverməyə qədər olan iki həftəlik seçki kampaniyasını qısaltmağa imkan verəcək.

Əhmədinejad bundan əvvəl 2005-ci ildən 2013-cü ilə qədər iki dörd illik müddətə bu vəzifədə olub.

İran qanunlarına görə, o, dörd il vəzifədən kənar qaldıqdan sonra yenidən namizədliyini irəli sürmək hüququ əldə edəcək, lakin o, hətta sərt xətt tərəfdarları arasında da mübahisəli fiqur olaraq qalır.

Onun 2009-cu ildə mübahisəli yenidən seçilməsi kütləvi “yaşıl etirazlara” və minlərlə insanın saxlanıldığı, onlarla insanın öldürüldüyü kütləvi repressiyaya səbəb oldu.

Holokostu şübhə altına almaqla, İranın heç bir gey və ya lezbiyan vətəndaşının olmadığını təkid etməklə, İranın istəsə nüvə silahı yarada biləcəyinə eyham vurmaqla xaricdə İslam Respublikasının ən pis keyfiyyatləri ilə bağlı Qərb təsəvvürlərinin karikaturasına çevrilib.

Amma Əhmədinejad populist səyləri və mənzil tikintisi proqramları sayəsində yoxsullar arasında populyar olaraq qalır.

Prezidentlikdən getdikdən sonra o, sosial şəbəkələrdə diqqəti üzərinə çəkdi və dünya liderlərinə geniş səs-küyə səbəb olan məktublar yazdı.  O, həmçinin hökumətin korrupsiyasını tənqid edib, baxmayaraq ki, öz administrasiyası rüşvətxorluq ittihamı ilə üzləşib və onun keçmiş vitse-prezidentlərindən ikisi həbs edilib.

2017-ci ildə Xamenei Əhmədinejada xəbərdarlıq etmişdi ki, onun yenidən prezidentliyə namizədliyi “vəziyyətin qütbləşməsinə” gətirib çıxaracaq ki, bu da “ölkə üçün zərərli olacaq”.

2021-ci ildə Xamneyi nəzarətində olan bir qrup ruhani və hüquqşünasdan ibarət 12 nəfərlik Qəyyumlar Şurası tərəfindən Əhmədinejadın namizədliyi rədd edildiyi zaman heç nə deməyib.

Bu komissiya heç vaxt tərkibinə qadınları və ya ölkə hökumətində köklü dəyişikliklərə çağıran hər kəsi qəbul etməyib.

Bu komissiya yenidən Əhmədinejadın namizədliyini rədd edə bilər.  Bununla belə, Rəisini əvəzləmək üçün yarışda hələ də Xamneyidən aydın və böyük dəstək alan bir namizəd yoxdur.