Ölkələr hələ də COP29 maliyyə hədəfi ilə bağlı razılıqdan uzaqdır

Reuters:  Bu ilin COP29 BMT iqlim danışıqlarına üç aydan az qalmış, ölkələr sammitin ən böyük vəzifəsi olan inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmasına kömək etmək üçün yeni maliyyələşdirmə hədəfi üzərində razılığa gəlməkdən uzaqdır.

BMT iqlim orqanı tərəfindən cümə axşamı yayımlanan danışıqlar sənədi, gələn ay Bakıda keçiriləcək bir görüş ərəfəsində ölkələr arasındakı fikir ayrılıqlarını ortaya qoyur, burada danışıqlarçılar bəzi ən çətin məsələlərdə irəliləyiş əldə etməyə çalışacaqlar.

Sənəd, mümkün bir COP29 razılaşması üçün ölkələrin rəqabət aparan mövqelərini əks etdirən yeddi variantı təklif edir. Yeni hədəf, zəngin ölkələrin hazırda inkişaf etməkdə olan ölkələrə hər il 100 milyard dollar iqlim maliyyəsi təmin etmək öhdəliyini əvəz edəcək.

Həssas və inkişaf etməkdə olan ölkələr daha böyük bir maliyyə hədəfi istəyirlər. Kanada və 27 ölkədən ibarət Avropa İttifaqı kimi donor ölkələr isə milli büdcələrin məhdud olduğunu bildirərək, ictimai maliyyələşdirmənin böyük bir artımının real olmadığını qeyd edirlər.

“Biz uzun yol qət etmişik, lakin hələ də aradan qaldırmalı olduğumuz açıq-aydın fərqli mövqelər var,” deyə gələn COP29 sammitinin prezidenti Muxtar Babayev bildirib.

Azərbaycanın ekologiya və təbii sərvətlər naziri olan Babayev, COP29 prezidentliyinin noyabr ayında Bakıda keçiriləcək COP29 sammiti öncəsi maliyyə hədəfi ilə bağlı intensiv danışıqlar təşkil edəcəyini bildirib.

Sənəddə göstərilən bir variant, inkişaf etmiş ölkələrin hər il 441 milyard dollar qrant təmin etməsi üçün bir hədəf müəyyən edir və 2025-2029-cu illər ərzində hər il bütün mənbələrdən, o cümlədən özəl maliyyədən, ümumilikdə 1,1 trilyon dollar maliyyələşdirmə məqsədini vurğulayır.

Bu variant ərəb ölkələrinin mövqeyini əks etdirir.

Digər bir variant isə, Aİ-nin danışıqlar mövqeyini əks etdirərək, ölkələrin daxili sərmayələri və özəl maliyyəni də daxil edən, hər il 1 trilyon dollardan çox qlobal iqlim maliyyəsi hədəfi müəyyən edir. Bunun içərisində "yüksək istixana qazı emissiyaları və iqtisadi imkanlara malik olan" ölkələr tərəfindən təmin edilən daha kiçik bir məbləğ olacaq.

Aİ, dünyanın ən böyük çirkləndiricisi və ikinci ən böyük iqtisadiyyatı olan Çinin yeni iqlim maliyyəsi hədəfinə töhfə verməsini tələb edib.

Çin, 1990-cı illərdə hazırlanmış və bu günə qədər istifadə olunan bir sistemə görə BMT tərəfindən inkişaf etməkdə olan ölkə kimi təsnif edilir. Pekin, iqlim maliyyəsi üçün məsuliyyət daşımamalı olduğunu qəbul etmir və bu pul əsasən zəngin ölkələr tərəfindən yoxsul ölkələrə ödənilir.

Danışıqlarçılar, kimin ödəməli olduğu məsələsinin COP29-da maliyyə razılaşmasının əldə edilməsində ən böyük maneələrdən biri olacağını gözləyirlər.

Kanadanın mövqeyini əks etdirən sənəddəki başqa bir variant, hədəfə töhfə verənlərin adam başına düşən emissiyalar və gəlirlərə əsasən müəyyən edilməsini təklif edir - bu ölçü həmçinin Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Qətər və digər ölkələri də daxil edə bilər.