Ukraynaya qarşı təcavüzün iqtisadi nəticələri

İqtisadi nəticələr? Sanksiyaların birbaşa nəticəsi rublun 90-100 olması və valyuta ilə qoyulmuş əmanətlərin kütləvi şəkildə götürülməsi olacaq; MB-nin zəmanətləri əsl bank panikasının qarşısını almaq üçün, yəqin ki, kifayət etmir. Ortamüddətli nəticələr - qiymətlər müharibə olmadan artacağından daha sürətlə, ildə 10-15% artacaq. Əlbəttə, bundan ölümcül bir şey yoxdur. Uzunmüddətli nəticələr - durğunluğun davam etməsi, o, davam etdiyi müddətcə, bu, yaxşı ssenaridir. 1990-cı ildəki kimi dəhşətli gərgin iqtisadi böhran ssenarisi qeyri-mümkünlükdən mümkün ssenariyə çevrilib.

Və bu böhran tamamilə insan əli ilə yaradılıb. Ukraynaya hücumun heç bir məntiqli əsası yox idi. Bu müharibənin Rusiyanın maraqlarına nə dərəcədə zidd olduğunu qısaca təsvir etmək qeyri-mümkündür. Bu, həm tarixi ölçülərə görə, həm Rusiya qanunlarına görə cinayətdir və mən ümid edirəm ki, hamı - hücumun təşkilatçıları da, icraçıları da qanun qarşısında cavab verəcək. Və onlar tarix qarşısında cavab edəcəklər - buna ümid etmək lazım deyil, buna şübhə yoxdur. Argentina generallarının Folkland adalarına çılğın, səbəbsiz hücumu cinayət idi, burada isə miqyas on dəfələrlə çoxdur və biz qalan ömrümüz boyunca bunun nəticələri ilə üzləşəcəyik.

Rusiyanın sonu beynəlxalq təcrid və iqtisadi avtarkiya olacaq? Düşünürəm ki, öz-özlüyündə - yox. Hətta ən ağır iqtisadi ssenarini təsəvvür etsək belə, "sovet variantından" daha pis. Qərbi Avropa Rusiya qazını almağı dayandırsa - nə qədər vahiməli səslənsə də, zənnimcə, bu perspektiv dinc ukraynalılar arasında itkilərin miqyasından asılıdır. Bu halda həyat səviyyəsinin aşağı düşməsi nəzərəçarpan və güclü olacaq, amma ölümcül olmayacaq - bu halda həyat səviyyəsi "son sovet səviyyəsinə" qədər düşə bilər. Yəni əsas ərzaqların çatışmazlığı, növbələr və paylama sisteminə qədər, amma aclığa qədər düşməz.

Amma bu, "sovet variantından pisdir". Mən "sovet variantını" - yəni, dünya ilə maliyyə əlaqələrinin kəsilməsini, amma neft, qaz və metal satışının davam etməsini və Çin və Latın Amerikası üzərindən idxal həyata keçirilməsini əsas hesab edərdim. Rejim dəyişənə qədər əsasə, amma rejimin haradan dəyişəcəyi aydın deyil. Bu ssenaridə də həyat səviyyəsi düşür, amma "həddindən artıq sərt ssenari"də olduğu kimi deyil. Bu ssenaridə mühacirətə qadağa tələb olunmur, çünki ölkəni tərk edən on minlərlə, maksimum yüz minlərlə insan olacaq. 

Və bu - müharibənin uzun olacağı ehtimalını müzakirə etməsək, həddindən artıq qeyri-populyar müharibə aparılması tədbirlərin növbəti dəfə gücləndirilməsinə gətirib çıxaracaq, iqtisadi vəziyyəti daha da pisləşdirəcək. Lukaşenko tədbirləri gücləndirərək bir il ərzində ölkəni iqtisadi böhrana və xarici sponsordan tam asılılığa gətirib çıxarıb, amma bizim ölkəmizin siyasi böhranın gedişatına görə büdcəni doldura biləcək "xarici sponsorumuz" yoxdur. Ehtiyatlar, əlbəttə, bir müddət kifayət edər - amma ehtiyatları yada saldıqda, bunun nə dərəcədə məcburi olmayan, lazımsız, cinayət xarakterli müharibə olduğunu yada salırsan.