Aldığınız maaşla �dolana� bilirsiniz?

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2017-ci ilin yanvar-aprel aylarında Azərbaycanda muzdlu işçilərin nominal əmək haqqı ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 6,8% artıb və 520,5 manat təşkil edib. Neft sektorunda orta aylıq əmək haqqı 3153,7 manata, qeyri-neft sektorunda 458,5 manata çatıb. Dövlət müəssisələrində işləyən işçilərin əmək haqqı 386,8, özəl müəssisələrdə işləyənlərin əmək haqqı 714 manat təşkil edib.

Maliyyə, sığorta, inşaat, peşə sahəsində, elmi və texniki sahələrdə, mədən sənayesi, rabitə və informasiya sahələrində orta aylıq nominal əmək haqqı ölkə üzrə orta göstəricidən yüksək olub.

Davamlı İnkişaf Araşdırma Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev hesab edir ki, milli iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində əmək haqqı ilə bağlı vəziyyət birmənalı deyil. İstehsal sürətinin, biznesin həcminin azaldığı bir şəraitdə əmək haqqı üzrə orta göstəricilərin müsbət dinamikası haqqında danışmaq çətindir. Dövlət Statistika Komitəsinin istifadə etdiyi hesablama metodikası real vəziyyəti əks etdirmir.

Təəssüf ki, idarə bütün sahələrə uyğun olaraq orta rəqəm çıxarır, buna görə rəsmi məlumatlar heç də həmişə həqiqətlə üst-üstə düşmür. Əlbəttə ki, bütün sahələr üzrə göstəriciləri təqdim etmək daha yaxşı olardı, onda vəziyyəti obyektiv qiymətləndirmək olardı.

Bu gün real orta əmək haqqı 300 manatdan bir qədər çox təşkil edir. Bu qədər aşağı göstərici təhsil və səhiyyə sahələrində əməkdaşların böyük əksəriyyətinin aşağı əmək haqqı alması ilə bağlıdır. Bundan başqa, bir çox biznes sektorlarında əmək haqları dondurulub.

"Bank sektorunda silkələnmələr davam edir. Departamentlərin restrukturizasiyası hesabına bəzi işçilərin əmək haqqı 15-20% artıb. Amma bu, ümumi mənzərəni dəyişdirmir, belə ki, artım çox az sayda insanı əhatə edib. Mədən sənayesində əmək haqqının bir qədər artması müşahidə olunur. Amma inşaat sektoru ilə bağlı rəsmi məlumatlar xeyli şişirdilib. Bu sahədə nəzərəçarpacaq canlanma müşahidə olunmur, ştatların ixtisarı davam edir və əmək haqqı aşağı olaraq qalır. Ümumiyyətlə, ölkədə orta əmək haqqının real artımı haqqında danışmağa dəyməz", deyə ekspert qeyd edir.

Dövlət sektoru üzrə əmək haqlarının struktur üzrə təhlili göstərir ki, ölkədə məmurun orta əmək haqqı 610-620 manata çatır, bir halda ki, sıravi vətəndaşların əmək haqqı təxminən 300 manatdır. Göründüyü kimi, təxminən iki dəfə fərq var. Ən aşağı əmək haqqını müəllimlər, tibb bacıları, həkim və kitabxanaçılar alır. Buna baxmayaraq, nazirliklərin regional şöbələrinin məmurları da az maaş alır. Nazirlik aparatlarında isə əmək haqları 1500-1800 manata çatır.

Müstəqil araşdırmalar göstərib ki, orta məmur elmi işçilərdən (onların orta əmək haqqı 241 manatdır) 2,5 dəfə və məktəb müəllimlərindən 3 dəfə (orta əmək haqqı 210 manat) çox alır.

Əmək haqqı səviyyəsinə görə Prezident Administrasiyası liderlik edir, orada aylıq orta əmək haqqı 2210 manat təşkil edir. Dövlət başçısı özü aylıq 15 min manat alır. İkinci yerdə hökumət aparatı gəlir. Onun əməkdaşları orta hesabla ayda 1765 manat (baş nazirin orta aylıq əmək haqqı 2406 manat, müavinlərinin maaşı isə 2125 manat təşkil edir) alır. İlk üçlükdə sonuncu yeri Hesablama Palatası tutur, bu qurumda dövlət qulluqçuları orta hesabla 1607 manat alırlar.

Milli Məclis deputatlarının əmək haqları ilə bağlı vəziyyət də çox yaxşıdır, baxmayaraq ki, onlar vaxtaşırı maaşlarının Azərbaycan xalqının rifahı uğrunda çox ağır zəhmətə uyğun olmamasından şikayət edirlər. Parlamentarilərin əmək haqqı 2200 manat, spikerin əmək haqqı isə 3000 manat təşkil edir.

Konstitusiya Məhkəməsində orta əmək haqqı 1460 manat təşkil edir. İcra hakimiyyəti orqanları arasında əmək haqqı üzrə lider Müdafiə Nazirliyidir - 1340 manat. Daha sonra Hərbi Sənaye, Vergilər, Daxili İşlər nazirlikləri gəlir, bu qurumlarda məmurlar orta hesabla 1280 manat alır. Respublika məmurları arasında ən aşağı maaş alanlar XİN-in, Ailə, Qadın və Uşaq Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsinin işçiləridir, onların orta əmək haqqı 653 manat təşkil edir.