Məmurları ziyanı ödəməyə məcbur edəcəklər?

Qanunvericilər və paytaxtda tikinti bumu arasında ümumi paralellər müşahidə olunur

Hesablama Palatasının (HP) yeni səlahiyyətləri və yenilənmiş Cinayət Məcəlləsi icra hakimiyyəti məmurlarını qanunsuz tikintinin vurduğu ziyanı ödəməyə məcbur edə biləcək. Aşağıdakı hallar belə bir nəticə çıxarmağa imkan verir: HP-nin inzibati hüquqpozmalarla bağlı səlahiyyətlərinin genişləndirilməsi, CM-in vurulmuş ziyanın büdcəyə ödənilməsi şərti ilə cinayət təqibindən azad edilməyi nəzərdə tutan liberallaşdırılması və nəhayət, paytaxtda qanunsuz tikililərin sökülməsi və "bu "həzzə" görə kimə ödəniş etmək lazımdır?" sualı ilə müşaiyət olunan artmaqda olan tikinti bumu. Amma, gəlin, bütün bunlar haqqında bir-bir danışaq.

Bu yaxınlarda parlament "Hesablama Palatası haqqında" qanuna düzəlişləri müzakirə edib. Bu dəyişikliklərə görə, təkcə büdcə vəsaitlərinin məqsəddənkənar xərclənməsi kimi maliyyə cinayəti əlamətləri olan hüquqpozmalar deyil, həm də inzibati xətalar aşkar edildikdə, HP iş materiallarını müvafiq icra hakimiyyəti orqanına və Baş Prokurorluğa göndərə bilər. Qanunun yeni variantı həm də inzibati xəta əlamətləri olan hüquqpozmaları əhatə edir, bir halda ki, mövcud qanun dövlət əmlakının idarə edilməsinə, onun barəsində sərəncam verilməsinə, habelə dövlət büdcəsinin icra olunmasına nəzarətin həyata keçirilməsi zamanı "cinayət əlamətləri olan hüquqpozmalarla" məhdudlaşır.

"Hesablama Palatasının əsas funksiyaları" adlı maddənin yenilənmiş variantı aşağıdakı kimidir: "...Hesablama Palatası dövlət əmlakının idarə edilməsinə, onun barəsində sərəncam verilməsinə, dövlət büdcəsinin icra olunmasına, dövlət əmlakının özəlləşdirilməsindən əldə edilən vəsaitlərin dövlət büdcəsinə daxil olmasına, hüquqi şəxslərə və bələdiyyələrə dövlət büdcəsindən vəsaitlər ayrıldıqda həmin vəsaitlərin təyinatı üzrə istifadə edilməsinə nəzarətin həyata keçirilməsi zamanı inzibati xəta və ya cinayət əlamətləri olan hüquqpozmalar aşkar etdikdə dərhal müvafiq materialları müvafiq icra hakimiyyəti orqanına və ya Azərbaycan Baş Prokurorluğuna göndərir".

Daha sadə dillə desək, əvvəllər HP cinayət əlamətləri olan hüquqpozmaları Baş Prokurorluğa göndərirdisə, yenilənmiş sənəd bu hüququn inzibati xətalara da şamil olunmasını nəzərdə tutur. Ekspertlərin fikrincə, bir qayda olaraq, hüquqpozmalar idarəetmə prosesləri üçün səciyyəvidir.

"Zənnimcə, Hesablama Palatasının səlahiyyətlərini genişləndirən yenilənmiş qanunvericilik rayon icra hakimiyyəti orqanlarına, məsələn, tikinti üçün icazələrin verilməsi məsələsinə və s. də şamil olunacaq. Bəzən elə olur ki, icra və bələdiyyə hakimiyyətində məmurlar nəticəsi haqqında düşünmədən, tikinti üçün nəzərdə tutulmamış ərazidə tikintinin mümkünlüyünü təsdiq edən sənəd verirlər. Bu əməl nəticəsində icazə alan vətəndaş, deyək ki, yüksəkvoltlu elektrik xətlərinin keçdiyi zonada və ya sürüşmə zonasında, seysmik təhlükəli ərazidə ev tikə bilər, bu evin sökülməsi isə ziyanın ödənilməsini tələb edəcək. Ümumilikdə isə bu cür qanunazidd əməlin vurduğu və Hesablama Palatası tərəfindən aşkar edilmiş maliyyə ziyanı Palatanın təqdimatı əsasında Baş Prokurorluğun təhqiqat predmetinə çevrilir. Prokurorluq məmurun bu inzibati qərarın nəticələrini bilib-bilmədiyini və onu hansı əsaslarla qəbul etdiyini araşdırır. Beləliklə, cinayət işi əlamətləri aşkar oluna bilər və s. və i.a. Bu, yalnız yenilənmiş qanunvericiliyin fəaliyyət mexanizmini qismən başa düşməyə imkan verən xüsusi bir misaldır", ekspert dairələrindəki mənbə belə hesab edir.

Bu qərarın oktyabrın 20-də Milli Məclisin plenar iclasında müzakirə olunmuş CM-ə cəzaların humanistləşdirilməsi çərçivəsində yenidən baxılması haqqında qanunvericiliklə əlaqəsini görməmək olmaz. Hər şeydən başqa, bu, əmlaka qarşı cinayətlər və iqtisadi fəaliyyət sahəsində maddi ziyan vurulması ilə bağlı bir sıra cinayətlərə münasibətdə qanunvericiliyin liberallaşdırılmasını nəzərdə tutur. Belə ki, bu kateqoriyadan bir sıra cinayətləri törədən şəxslər vurulmuş ziyanı tam həcmdə ödədikdə cinayət məsuliyyətindən azad edilir. Ziyan böyük olduqda (əhəmiyyətli və ya böyük ölçüdə) və ya qanunsuz gəlir əldə edildikdə ziyanın tamamilə ödənilməsi ilə yanaşı, vurulmuş ziyanın bir hissəsini də dövlət büdcəsinə ödəmək lazım gələcək (bəzi cinayətlərə görə hətta ikiqat ölçüdə), bundan sonra təqsirli şəxs cinayət təqibindən azad edilir.

Qeyd etmək lazımdır ki, maliyyə nəzarəti orqanının səlahiyyətləri üzrə qanunvericiliyə və Cinayət Məcəlləsinə yenidən baxılması fonunda, ötən ay paytaxtda yaşayış binalarının sökülməsinin fəallaşması ilə yadda qaldı. Yeni məhəllələrin salınması prosesində köhnə, bəzisi qanunsuz olan tikililər sökülür. Ümumilikdə isə belə bir vəziyyət yaranıb ki, dövlət yeni layihələr ərazisində qanunsuz tikintilərlə bağlı maliyyə xərcləri çəkir və qanunvericiliyə HP-nin bu cür faktları araşdırmaq səlahiyyətləri ilə bağlı düzəlişlər, habelə vurulmuş ziyanın büdcəyə ödənilməsi imkanı bu problemin həllinə şərait yarada bilər.--0--