Pensiyasız pensiyaçılar..

Pensiya təqaüd yaşına çatmış şəxslərə ödənilən müntəzəm pul gəliridir. Bu yaxınlara qədər bu tərif Azərbaycana da aid edilirdi, o vaxta qədər ki "Pensiyalar haqqında" qanuna düzəlişlər qəbul edilməmişdi.

Düzəlişlərə əsasən əmək stajından asılı olmayaraq pensiya yaşına çatmış bütün vətəndaşlara dövlət büdcəsindən ödənilən pensiyanın baza hissəsi ləğv edilib. Hazırda pensiyanı 25 il iş stayı və 15800 manat pensiya kapitalı olan (bundan öncə pensiyanı 12 il stajdan sonra almaq mümkün idi) şəxslər ala biləcəklər. Ancaq millət vəkillərinə bu da az göründü və onlar həm kişilər, həm də qadınlar üçün pensiya yaşını 65-ə qaldırdılar. Düzdür, bunu tədricən edəcəklər. Hər il pensiya yaşını yarım il artıracaqlar. Burada məlum ifadə yada düşür: hökumətin yeni pensiya islahatı - hamı arıqlayır və qısa həyat pensiya fondunun çiçəklənməsinin rəhnidir.

Deputatların qanuna dəyişiklik edərkən nəyə əsaslandıqları məlum deyil, amma dünya praktikasına əsaslanmadıqları bəlli olur. Hələ yenidənqurma dönəmində, dəmir pərdənin aradan götürüldüyü vaxt Qərbdəki rifah görünməyə başladı. Sovet təqaüdçüləri okeanın o tayındakı həyatı həsədlə izləməyə başladılar. 30 il ərzində heç nə dəyişməyib. ABŞ-da 10 il ərzində pensiya fonduna müntəzəm vəsait ödəməklə özünə yaxşı pensiya (minimum 800 dollar) qazana bilərsən. Hələ müxtəlif pensiya proqramlarını nəzərə almırıq. ABŞ-da 700 mindən çox belə proqram var. Əgər vətəndaş yaşayış minimumundan az pensiya alırsa köməyə sosial proqram gəlir və bura müəyyən məbləğ əlavə olunur.

Almaniyada (Azərbaycandan fərqli olaraq pensiyanın baza hissəsi ləğv edilməyib) pensiya yaşıma çatmiş şəxslərə minimum 324 avro ödənilir. Bu pula əlavə olaraq onlar mənzil, istilik və mənzilin təmirinə görə pul alır. Azərbaycanda sonuncu "pensiya islahatı"ndan sonra yaşlı adamın ümid etdiyi tək şey qocalığa görə 55 manat məbləğində müavinətdir.

İqtisadçı Nemət Əliyevin sözlərinə görə, ötən il hakimiyyət yaşa görə pensiyanın baza hissəsinin ləğvini anons etmişdi: "Pensiyanın baza hissəsinin ölkədəki inflyasiyanın səviyyəsinə uyğun olaraq pensiyanın indeksasiyası ilə əvəzlənməsi barədə qərar qəbul edilib. Dövlət başçısının müvafiq fərmanından sonra bu niyyətin həyata keçirilməsinə başlanıldı. Pensiyanın baza hissəsinin ləğvi Azərbaycan gerçəkliyinə cavab vermir. Əgər vətəndaşların sosial vəziyyəti yetərincə yaxşı olsaydı o zaman bu dəyişikliyi tətbiq etmək olardı. Lakin indiki şəraitdə belə qərar yolverilməzdir.

2014-cü ilin sonlarından ölkə sakinlərinin sosial vəziyyəti pisləşir. Aztəminatlı ailələr və təqaüdçülər aşağı alıcılıq qabiliyyəti ilə fərqlənir. Alıcılıq qabiliyyəti azalır, çünki qiymət artımının tempi əməkhaqqı və pensiya artımının tempini qabaqlayır. Belə olan şəraitdə pensiyanın baza hissəsini necə ləğv etmək olar? Bu islahat o deməkdir ki, pensiya yaşına çatmış vətəndaşların əksəriyyəti pensiya ala bilməyəcək. Ona görə ki, yeni qaydalar (25 il staj və 15800 manat pensiya kapitalı) real vəziyyətə uyğun deyil. Sözsüz ki, kimsə bu tələblərə cavab verəcək. Ancaq əmək qabiliyyətli əhalinin əksəriyyəti bu imkanlardan məhrumdur. Çünki çoxu qeyri-rəsmi çalışır və az əməkhaqqı alır.

Ölkədə işsizliyin səviyyəsi çox yüksəkdir. Bizim rəsmi statistika əsasında apardığımız hesablamalara görə, 1 milyona yaxın adam işsizdir. Halbuki, hakimiyyət cəmi 5% işsizin olduğunu bildirir", - ekspert vurğulayıb.

Onun fikrincə, pensiya yaşının artırılması əlavə problem yaradır: "Bu, onsuz da gərgin olan vəziyyəti daha da gərginləşdirir. Hökumət pensiya yaşını artırıb. Pensiyanın baza hissəsini ləğv edib və pensiya almaq prosedurunu çətinləşdirib. Bu, ondan xəbər verir ki, demək olar ki, əmək qabiliyyətli əhali 50 manat həcmində qocalıq müavinəti almağa məhkum edilib. Xaricdə belə şey yoxdur. Müxtəlif ölkələrdə müxtəlif prosedurlar var, ancaq istənilən halda orada əhalinin, xüsusilə də pensiyaçıların sosial durumunu pisləşdirən qanunlar qəbul edilmir. Azərbaycanlı pensiyaçılarla müqayisədə Qərb pensiyaçıları kifayət qədər təmin olunmuş adamlardır", - N.Əliyev qeyd edib. -0-