Potensialın açılması: “Orta dəhliz” təşəbbüsünün inkişafı

Dünya Bankının bu yaxınlarda dərc olunmuş “Ticarət və nəqliyyat orta dəhlizi” adlı araşdırması ilə Gürcüstanın paytaxtı Tbilisi Orta dəhliz boyunca yük daşımalarının optimallaşdırılması və səyahət vaxtlarının azaldılması ilə bağlı müzakirələrin mərkəzinə çevrilib. Gürcüstan, Azərbaycan, Qazaxıstan və Ermənistanın hökumət nümayəndələrini, eləcə də dövlət müəssisələrinin, özəl sektorun və beyin mərkəzlərinin maraqlı tərəflərini bir araya gətirən tədbirin məqsədi bu mühüm ticarət yolunun tam potensialının reallaşdırılmasına doğru yolu müəyyən etmək olub.

Azərbaycanın rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat nazirinin müavini Rəhman Hümmətov Azərbaycanın Transxəzər beynəlxalq nəqliyyat marşrutunun (Orta dəhliz) gücləndirilməsinə və onun potensialından etibarlı həlqə kimi istifadə edilməsinə sarsılmaz sadiqliyini vurğulayıb. Hümmətov tranzit vaxtlarının nəzərəçarpacaq dərəcədə azalmasına səbəb olan sadələşdirilmiş prosedurlar və genişləndirilmiş dəniz əməliyyatları da daxil olmaqla son inkişafları qeyd edib. Maraqlıdır ki, Çindən Gürcüstan limanına konteynerlərin çatdırılma müddəti xeyli - əvvəlki 40-50 günlə müqayisədə cəmi 12 günə azalıb.

Bundan əlavə, Hümmətov Zəngəzur dəhlizi hesabına Orta dəhlizin ötürmə qabiliyyətinin artırılması planlarını açıqlayıb, illik ötürmə qabiliyyətinin 8-10 milyon ton olacağını proqnozlaşdırıb. O, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən infrastruktur layihələrini, o cümlədən avtomobil və dəmir yollarının yenidən qurulmasını, Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonundan Türkiyəyə nəqliyyat əlaqələrinin yaradılmasını xüsusi qeyd edib.

Qazaxıstan Nəqliyyat Nazirliyinin Nəqliyyat Siyasəti Departamentinin direktoru Sapar Bektasov gələcək iqtisadi və ekoloji dəyişiklikləri nəzərə almaqla 2040-cı ilə qədər Orta dəhliz üzrə hərtərəfli strategiyanın hazırlanmasına çağırıb. O, keyfiyyət təminatını təmin etmək və dəhlizdə istifadəçi təcrübəsini təkmilləşdirmək üçün standartların işlənib hazırlanmasını təklif edib.

“Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı” QSC-nin İdarə Heyətinin sədri Xudayar Həsənli Orta dəhlizin genişləndirilməsi üçün infrastrukturun inkişafının vacibliyini vurğulayıb. Həsənli Bakı və Gürcüstan limanları arasında konteyner daşımalarını asanlaşdırmaq üçün Bakı limanında konteyner terminalı tikmək planlarını açıqlayıb.

Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutları Beynəlxalq Assosiasiyasının baş katibi Qaydar Abdikerimov Orta Dəhlizin inkişafı üçün rəqəmsallaşmanın vacibliyini təsdiq edərək, ötürücülük qabiliyyətinin ildə 111 min konteynerə qədər artacağını proqnozlaşdırıb.

Bununla belə, Dünya Bankının nəqliyyat üzrə iqtisadçısı Viktor Araqones dəhliz boyunca əməliyyatların səmərəsizliyini və koordinasiya problemlərini vurğulayıb. Araqones dəhlizin iqtisadi potensialını və rəqabət qabiliyyətini artırmaq üçün vahid informasiya sisteminə və maraqlı tərəflər arasında koordinasiyanın təkmilləşdirilməsinə ehtiyac olduğunu bildirib.

Çoxtərəfli multimodal nəqliyyat infrastrukturu olan Orta dəhliz Çinin konteyner dəmir yolu nəqliyyatı şəbəkələrini Mərkəzi Asiya, Qafqaz, Türkiyə və Şərqi Avropa vasitəsilə Avropa İttifaqının şəbəkələri ilə birləşdirir. Onun strateji əhəmiyyəti Çin və Avropa arasında yük axınlarını asanlaşdırmaq, iqtisadi inteqrasiyanı təşviq etmək və daşıma vaxtını azaltmaq, bununla da regional ticarəti və əlaqəni gücləndirməkdədir.