"Rosneft" azərbaycanin enerji siyasətinə nə dərəcədə təsir edə bilər?

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Azərbaycana səfəri ərəfəsində «Vestnik Kavkaza» nəşrinə Rusiyanın «Rosneft» neft şirkətinin press-relizi daxil olub. Orada rəsmən təsdiqlənir ki, «Rosneft» Azərbaycanla əməkdaşlıqda maraqlıdır və hazırda bu ölkədə müxtəlif layihələri nəzərdən keçirir, ancaq hələlik konkret razılaşmalar yaxud qərarlar yoxdur. 

Bakı Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri İlham Şaban və MDBMİ-nun beynəlxalq araşdırmalar institutunun böyük elmi əməkdaşı Leonid Qusev Azərbaycan layihələrinin «Rosneft»i necə maraqlandıracağından danışıb. 

İlham Şaban ilk növbədə xatırladıb ki, şirkətin rəhbəri İqor Seçin bir ay əvvəl Bakıya səfəri zamanı danışıqların detalları barədə məlumat verməyib, yalnız Rusiyanın neft nəhənginin Azərbaycanla, o cümlədən Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti ilə (SOCAR) əməkdaşlıq etmək niyyətində olduğunu bildirib – birgə müəssisə yaradıb həm Rusiya, həm Azərbaycan, həm də üçüncü ölkələr ərazisində işləmək. Ekspertin sözlərinə görə, bu zaman şirkət üçün əsas layihə Xəzər şelfindəki işlər ola bilər. 

«Rosneft» - güclü şöhrəti olan nəhəng hasilat şirkətidir. Lakin hər yerdə işləməsinə baxmayaraq Arktika layihəsi nəzərə alınmasa, «Rosneft»in şelfdə layihələri yoxdur. Ancaq «Rosneft»in Xəzər şelfi üçün lisenziya almasına yaxşı imkanı var. «Rosneft» bir neçə il Türkmənistan şelfində layihə əldə etməyə çalışıb, ancaq görünür Türkmənistan hakimiyyəti ilə problem olub, ya da böyük istək olmayıb və nəticədə onlar imtina edib», - deyə İlham Şaban Rusiya şirkətinin Azərbaycan ərazisində şelfə çıxış üçün səylərini izah edib. 

«Azərbaycanda onların passiv aktivləri ola bilər, əvəzində şelfdə işləmək üçün böyük təcrübəsi olan SOCAR «Rosneft» üçün istənilən işləri görə bilər. Bununla da «Rosneft» şelf layihəsində işə başlaya bilər» - deyə yekunda Bakı Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri bildirib. 

Bu yanaşı Şaban qeyd edib ki, bir qədər əvvəl «Vestnik Kavkaza» qaz bazarında «Qazprom»a rəqabət yaratmaq mənasında bildirdiyi kimi «Rosneft»in «Abşeron» layihəsinə qoşulmasının əhəmiyyətini şişirtməyə dəyməz. 

«Tutaq ki, biz «Şahdəniz»də 10% payı olan «LUKoyl»a müqayisə etdik. LUKoyl layihənin passiv oyunçusudur, orada nə insan, nə də texnologiya resursları ilə iştirak etmir. 

İldə bir dəfə səhmdarların iclasında iştirak edir, aktivlər yatırır və ilin sonunda bunun əsasında dividentlərini götürür. «Rosneft» «Abşeron» layihəsinə qoşulsa, eyni şey onunla da ola bilər. Ancaq «Abşeron»dan ilk dividentləri ən yaxşı halda 2025-ci ildən tez götürmək mümkün olmayacaq. 

Ona görə də düşünürəm ki, bu qoşulmanı şişirtmək və Azərbaycanın qaz layihələrində oriyentasiyasını dəyişdiyini, yaxud «Rosneft»in böyük dividentlər götürdüyünü iddia etmək lazım deyil», - deyə ekspert bildirib və əlavə edib ki, iki şirkət («Rosneft» və SOCAR) sadəcə olaraq Xəzərdə əməkdaşlığa dair cari məsələləri həll edir. 

MDBMİ-nun beynəlxalq araşdırmalar institutunun böyük elmi əməkdaşı Leonid Qusev öz növbəsində bildirib ki, «Rosneft» «Şahdəniz» layihəsinin işlənməsinin ikinci mərhələsinə qoşulmaqda maraqlı ola bilər. 

«Düşünürəm ki, əməkdaşlığın istiqaməti məhz burada olacaq. Son 13-14 ildə Rusiya ilə Azərbaycan arasında bütün münasibətlər həmişə qaz-neft sahəsində olub, gah artım, gah bir qədər azalma olub, ancaq son vaxtlar yenə də yüksəliş var. 

Çünki Nabukko layihəsi işlənəndə və Azərbaycanın üzərinə böyük yük düşəndə ki, qaz orda gedəcək Rusiya tərəfi bundan narazı idi, çünki müxtəlif hesablamalara görə 30 mlrd kub metr qaz Gürcüstan, Türkiyə, sonra da Yunanıstandan Avropaya gedə bilərdi. 

Bu qolun o biri hissəsi Bolqarıstan, Rumıniya, Macarıstana getməli idi, bu ölkələr isə Rusiya neftinin idxalçısıdır. Ancaq Nabukko layihəsi yığışdırıldı, indi digər – cəmi 10 mlrd kub metrlik Transadriatik qaz kəməri (TAP) işə düşür və «Qazprom» üçün vacib olan bu ölkələrə aid deyil» - deyə ekspert Rusiya ilə Azərbaycanın neft-qaz sahəsində yaxınlaşmasının yeni mərhələsinin zəminləri barədə danışıb. 

«İndi düşünürəm ki, diqqət məhz «Şahdəniz»ə yönələcək. Azərbaycan sahillərində, şelfdə neft-qaz ehtiyatlarının inkişafına güclü təkan 1994-cü ildən başlayıb. Orada əlbəttə ki, Qərb şirkətlərinin əhəmiyyətli hissəsi, Amerika, Britaniya, Fransa, İtaliya, Hollandiya və digər dövlətlərin şirkətləri iştirak edirdi, ancaq Rusiya həmişə orda iştirakda maraqlı olub. 

Ancaq müxtəlif problemlərə görə əməkdaşlıq ya böyük, ya kiçik həcmdə olub, indi isə bu neft və qaz yatağının işlənməsinə dair gələcək əməkdaşlıqla bağlı maraqlarını ifadə ediblər», - deyə Leonid Qusev Rusiya nəşrinə bildirib.