Rusiya Türkiyə və Bolqarıstandan Ukraynadan yan keçməklə Avropaya qaz tranziti üçün istifadə edə bilər: analitik

Rusiya Ukraynanı keçərək Avropa ölkələrinə təbii qaz tədarükünü qismən Türkiyə və Bolqarıstan vasitəsilə, "Balkan Axını" və Trans-Balkan Boru Kəmərindən istifadə edərək yönləndirə bilər. Bu barədə Energetika və Maliyyə İnstitutunun tədqiqat direktoru Aleksey Belogoryev bildirib.

“Ukrayna tranziti vasitəsilə Avropa İttifaqına (Aİ) və Moldovaya qaz tədarükü qismən Türkiyə və Bolqarıstan üzərindən artırılmış qaz axını ilə əvəzlənə bilər. İki istiqamət mövcuddur: "Balkan Axını" vasitəsilə Macarıstana (Macarıstan, Slovakiya və Avstriyanın təmin edilməsi üçün) və Trans-Balkan Boru Kəmərinin əks rejimdə istifadəsi ilə (Moldova və Rumıniyaya çatdırılma üçün),” Belogoryev RIA Novosti-yə bildirib.

O əlavə edib ki, mövcud infrastruktur genişləndirilmədən Macarıstan əlavə olaraq ildə bir milyard kubmetr qaz əldə edə bilər. Türkiyə vasitəsilə yönləndirilən ümumi qaz həcmi ildə 4–5 milyard kubmetr olaraq qiymətləndirilir ki, bu da hazırda Ukrayna vasitəsilə həyata keçirilən tranzitin təxminən üçdə birinə bərabərdir.

Bu inkişaf, Kiyev və Moskva arasında qaz tranziti ilə bağlı müqavilənin 31 dekabrda başa çatmasından sonra baş verir. Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski müqavilənin uzadılmayacağını bəyan edib və “Qazprom” 1 yanvar tarixində Ukrayna vasitəsilə qaz tədarükünü rəsmi olaraq dayandırıb. Ötən il bu marşrutla Rusiya Avropaya təxminən 15 milyard kubmetr qaz tədarük etmişdi.

Tranzit marşrutlarında baş verən dəyişikliklər regionda əsas enerji mərkəzi olan Azərbaycan üçün də təsirli ola bilər. Azərbaycanın strateji yerləşməsi və Xəzər regionundan Avropaya qaz tranziti, xüsusən də Cənub Qaz Dəhlizi (CQD) vasitəsilə, enerji təchizatı marşrutlarını diversifikasiya etməyə çalışan Avropa üçün əhəmiyyətini artırır.

Enerji ekspertləri qeyd edirlər ki, bu dəyişikliklər Azərbaycanın xeyrinə işləyə bilər, çünki Avropanın Rusiya qazından kənar enerji mənbələrinə olan asılılığı artır. CQD, o cümlədən Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP), Azərbaycanı Aİ üçün enerji təhlükəsizliyində əsas tərəfdaş kimi möhkəmləndirir. Analitiklər həmçinin vurğulayırlar ki, Türkiyənin qaz tranziti mərkəzi kimi rolu Azərbaycanın enerji ixracatında regional əlaqələri gücləndirmək səylərini tamamlayır.

Enerji tranzitinə dair geosiyasi mənzərə dəyişdikcə, Azərbaycan mövcud infrastrukturundan və Türkiyə, Avropa ilə tərəfdaşlıqlarından istifadə edərək qlobal enerji bazarındakı mövqeyini daha da gücləndirə bilər.