Türkmənistanla Türkiyə qaz tədarükü üzrə çərçivə sazişi imzalayıb

Türkmənistan prezidenti Qurbanqulu Berdımuhəmmədov və Türkiyə prezidenti Abdulla Gül dünən Türkmənistandan Türkiyəyə qaz tədarükü üzrə sazişi imzalayıblar. 

Bununla rəsmi Ankara göstərdi ki, Xəzər hövzəsindən qaz tədarükünü şaxələndirmək istəyir. 3 iyul 2007-ci ildə Türkiyə "Şahdəniz" yatağından qaz idxalına başlamışdı. Sazişə əsasən, bu ölkə "Mərhələ-1" çərçivəsində ildə 3,3 mlrd m3 qaz almalıdır. Amma Türkiyə Azərbaycanla başqa bir saziş də imzalayıb. "Mərhələ-2" üzrə 2018-ci ildən “Şahdəniz” yatağından əlavə 6 mlrd m3 qaz almalıdır. 

Hələ 1997-ci ildə Türkiyə Aşqabadla 30 mlrd m3 türkmən qazının tədarükü barədə saziş imzalayıb. Bu saziş Transxəzər layihəsi iflasa uğradığı üçün reallaşmadı. 

Transxəzər layihəsi hazırda türkmən qazının Türkiyə vasitəsilə Avropaya nəqli üçün ən optimal variant sayılır. 

Rəsmi Aşqabad hesab edir ki, Xəzərin dibi ilə kəmər çəkmək üçün Türkmənistan və Azərbaycanın razılığı kifayətdir. Azərbaycan öz ərazisini, tranzit imkanını və infrastrukturunu verməyə hazır olduğunu bildirib. 

Amma bu kəmərin çəkilişi orta perspektivdə dumanlı görünür. Çünki rəsmi Aşqabad onun həyata keçməsi üçün heç nə etmir. Ötən müddətdə Türkmənistan prezidenti Berdımuhəmmədov kəmərə dəstəklə bağlı yalnız siyasi bəyanatlar verib. Hansısa sənəd imzalanmalı olanda – hətta Avropa İttifaqı ilə memorandum - rəsmi Aşqabad geri çəkilir. 

Həmçinin Türkmənistanla Azərbaycan arasında münasibətlər soyuqdur. Rəsmi Aşqabad 2009-cu ilin iyulundan başalyaraq Azərbaycanı Beynəlxalq İqtisad Məhkəməsi ilə təhdid edir, dəniz yataqlarının işlənməsinə görə kompensasiya tələb edir. Guya Bakı 1997-ci ildə “Azəri-Çıraq-Günəşli” blokunu Xəzərin hüquqi statusu müəyyən edilməmiş, Aşqabadın icazəsi olmadan işləməyə başlayıb. --12В--