Qırğızıstanda dönüş, ya çevriliş?

Həbs edilmiş Qırğızıstan siyasətçisi Roza Nurmatova mərkəzi hökumət tərəfindən dövlət çevrilişi cəhdində iştirakda ittiham olunub. Onun rəhbərlik etdiyi “Eldik keneş” (Xalq Şurası) Partiyası ehtimal olunan dövlət çevrilişinin təşkilatçılarından biri adlandırılıb. Əvvəllər prezident Sadır Japarovun tərəfdarı olan Nurmatova indi həbs olunub. Bişkekdə adının gizli qalmasını istəyən mənbənin verdiyi məlumata görə, Nurmatova əvvəllər, Japarov müxalifətdə olarkən ona dəstək mitinqlərində iştirak edən, nisbətən az tanınan siyasətçi idi.

Rəsmi hesabatlarda iddia olunur ki, Nurmatovanın tərəfdarları dövlət çevrilişi planının hazırlanmasına və müzakirəsinə, habelə adı açıqlanmayan xarici dövlətdən maliyyə dəstəyi axtarışına bir il sərf ediblər. Amma o, sosial şəbəkələrdə çıxış etməyib və hansısa konkret əməllərə çağırış etməyib. Adı açıqlanmayan jurnalist hesab edir ki, dövlət çevrilişi cəhdi ictimaiyyətin diqqətini aktual sosial problemlərdən yayındırmağa yönəlmiş taktika ola bilər. Jurnalist ictimai narazılıq yaradan amillər kimi hazırki istilərə və hökumətin tarifləri yüksəltmək və soyuq su təchizatını kəsmək qərarına istinad edir.

Jurnalist həmçinin dövlət çevrilişi hazırlığında Qazaxıstanın iştirakı haqqında iddialara şübhə ilə yanaşır, bu iddiaları təsdiq edən heç bir dəlil olmadığını bildirir. Bu nöqteyi-nəzəri dəstəkləyən bişkekli jurnalist Leyla Saralayeva qızmar yay günlərində soyuq su kimi adi şəraitin olmamasını tənqid edib və hökuməti diqqəti bu aktual problemlərdən yayındırmaqda ittiham edib.

Digər bir nəzəriyyəyə görə, Nurmatova Moskvanın göstərişi ilə hərəkət edib. Hökumətyönlü “Bişkek Axşamı” qəzeti Nurmatovanın “Amerikanın təsirinə” qarşı mübarizəyə həsr olunmuş dəyirmi masada çıxışını dərc edib. O, burada Rusiya təbliğatının Belçikada uşaq alveri, Kanadada evtanaziya qanunları və Qərbdə qəbul edilən mədəni problemlər haqqında nağıllarını təkrar edib.

59 yaşlı Nurmatova mentalitet nöqteyi-nəzərdən özünü “Sovet insanı” kimi səciyyələndirir. Bundan başqa, qeyri-rəsmi məlumatlara görə, Rusiyapərəst hesab olunan “Bütün Qırğızıstan” Partiyasının 58 yaşlı lideri Adaxan Madumarov həbs edilib. Keçmiş dövlət katibi və parlament spikeri olan Madumarovun iki dəfə prezidentliyə namizədliyi irəli sürülüb.

Bu hadisələr prezident Sadır Japarovun Aİ Şurasının prezidenti Şarl Mişelin səfəri ilə əlaqədar Qırğızıstanın Avropa İttifaqı ilə münasibətlərini yaxşılaşdırmaq niyyətini bəyan etməsi fonunda baş verir. Qırğızıstan KTMT hərbi blokunun və Aİİ iqtisadi ittifaqının üzvü olmasına və Rusiyanın müttəfiqi olduğunu iddia etməsinə baxmayaraq, bu yaxınlarda o, Ukraynada Rusiya qoşunlarının tərəfində döyüşən yerli sakini 10 il müddətinə həbsə məhkum edib. Japarovun və onun siyasi müttəfiqi Taşiyevin ölkəni Rusiyadan uzaqlaşdırmaq üzərində işlədiyinə, bunun siyasi landşaftın dəyişməsinə gətirib çıxaracağına dair təxminlər irəli sürülür.