AMB COVID-19-la bağlı tədiyə balansında və bir sıra banklarda yaranan çətinlikləri etiraf edib

Bakı/01.05.20/Turan: Azərbaycan Mərkəzi Bankının rəhbəri Elman Rüstəmov mayın 1-də keçirdiyi mətbuat konfransında koronavirus pandemiyasının 2020-ci ildə iqtisadi inkişafa mənfi təsir göstərdiyi bir vəziyyətdə ölkənin tədiyə balansında və və bir sıra banklarda çətinlikləri yarandığını etiraf edib.

Belə ki, onun fikrincə, COVID-19 pandemiyası ilə bağlı neft ixracatının və idxalın azalması, müəyyən valyuta axını və xidmət sektorundakı çətin vəziyyət üzündən tədiyə balansının kəsiri ÜDM-in 3%-ə qədər çata bilər.

AMB əvvəllər ÜDM-in 5,2%-I qədər profisit proqnozlaşdırmışdı.

Ölkəyə xarici valyutanın daxil olmasının məhdudlaşdırılması ilə bağlı məlumatı şərh edən Rüstəmov deyib: “Biz kommersiya banklarına ölkə üçün sosial əhəmiyyət kəsb edən məhsulların idxalını dəstəkləməyi tövsiyə etdik. Bunlar əsasən dərman və yeməkdir. Əlbəttə ki, xarici valyuta axınının qarşısını almaq kimi vəzifəmiz yox idi".

Aydındır ki, AMB xarici valyuta axınında maraqlıdır, o cümlədən bu günlərdə AYİB ilə 50 milyon dollar qarşılığında bir valyuta svopu mövzusunda razılığa gəlib. AYİB praktikasında istifadə olunan bu əməliyyat, bu Avropa bankına manatın likvidliyinə etibarlı şəkildə daxil olmaq və Azərbaycandakı müştərilərinə milli valyutada borc vermək, ABŞ dollarında əlavə likvidlik yolu ilə Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatlarının idarə edilməsini dəstəkləmək imkanı verir. AMB onlardan lazım gələrsə, istifadə edə bilər.

AMB rəhbəri inanır ki, pandemiyaya baxmayaraq, ölkənin bank sektoru çətin vəziyyətin öhdəsindən gələcək.

Rüstəmov hesab edir ki, aktivləri və digər cəhətləri ilə bağlı problemləri aşkar edilən dörd özəl bank istisna (“AGBank”, “AmrahBank”, “AtaBank” və “NBC Bank”) digər banklarda vəziyyət sabitdir.

“AGBank” və “NBC Bank”ın analitik təhlilinin nəticələri yaxın vaxtlarda açıqlanacaq. Onların əmanətçiləi narahat olmamalıdır, əmanətləri qorunur. Bu banklarda işləyənlərə də maaş verilir... Onların mümkün birləşməsinə gəlincə, mən belə bir ssenarini görmürəm", - deyə AMB rəhbəri qeyd edib.

"Atabank" ASC və "Amrahbank" ASC-nin lisenziyasının ləğv edilməsinə gəlincə, mayın 1-də Bakı Apelyasiya Məhkəməsinin qərarı ilə Əmanətlərin Sığortalanması Fondu ləğvedici təyin edilib.

Xatırladaq ki, Mərkəzi Bank aprelin 28-də ciddi maliyyə itkiləri, Mərkəzi Bankın və əmanətçilərin tələblərini yerinə yetirməmələri ilə bağlı bu iki bankın lisenziyasını ləğv edib. Onlara qarşı iflas əməliyyatları başlanıb.

“AtaBank” ASC 1994-cü ildə yaradılıb və Azərbaycanın 15 aparıcı bankından biri olub. "Amrahbank" ASC 1993-cü ildən fəaliyyət göstərir və 2019-cu ilin sonuna bankın kapitalı tələb olunan minimum 50 milyon manata qarşı cəmi 9 milyon manat təşkil edib.

Maraqlıdır ki, bu banklarda bir sıra sahibkarların hesabları var idi və onlar hazırda dondurulub. Bu pulun necə olacağı sualına AMB rəhbəri cavab verdi ki, uyğun banklar, xüsusən etibarlı dövlət banklarını seçmək lazımdır.

Qeyd edək ki, bank sistemində sahibkarlara münasibətdə daha bir xoşagəlməz  məqam üzə çıxıb.

Belə ki, COVID-19 fonunda dəstək tədbirləri çərçivəsində dövlətdən yardım alan iş adamları bu pulu, məsələn, xarici valyutanın alınmasına xərcləyə bilməzlər.

Beləliklə, xarici valyuta əməliyyatları ilə əlaqəli qeyri-rəsmi məhdudiyyətlər mövcuddur.

Eyni zamanda, mayın 1-də KİV-lə görüşdə AMB rəhbəri uçot dərəcəsinin 7,25% (ən azı iyunun 19-dək) ​​səviyyəsində saxlanılması qərarının "banklara daha ucuz kreditlər verməyə və bankların faiz xərclərini azaltmasına imkan verəcəyini" vurğulayıb.

Qeyd edək ki, 31 mart 2020-ci il tarixinə Azərbaycanın bank sisteminin məcmu aktivləri 32 milyard 218.9 milyon manat təşkil edib ki, bu da ilin əvvəlinə nisbətən 1,5% azdır.

Kredit portfeli 15 milyard 232,7 milyon manatdır (2019-cu ilin sonuna nisbətən 2,2% artım), bunun 61.5%-i biznes kreditləri (artım 3,7%) təşkil edir.

Ölkə banklarının ümumi kapitallaşması 4 milyard 741 milyon manatdır (artım 3,4%).

2020-ci il mart ayının sonuna bankların öhdəlikləri 27 milyard 477.9 milyon manat (azalma 2.4%) təşkil edib.

Mart ayının sonuna banklardakı depozit portfeli 20 milyard 586.6 milyon manat (azalma 3,5%) olub.

Yanvar-mart aylarının nəticələrinə görə, Azərbaycanın bank sektorunun əməliyyat mənfəəti 217,7 milyon manat (artım 21,6%) təşkil edib. Eyni zamanda, hesabat dövründə banklar ehtiyat yaratmaq üçün 29,7 milyon manat (azalma 2,1 dəfə) ayırıb.

31 mart 2020-ci il tarixinə Azərbaycanda 30 bank, o cümlədən xarici kapitalı olan 14 bank fəaliyyət üçün lisenziyaya malikdir.

Maraqlıdır ki, Azərbaycanda əhalinin bank əmanətləri (fərdi sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin vəsaitləri daxil olmaqla) 2020-ci ilin yanvar-mart aylarında 4,5% azalaraq 8 milyard 251.7 milyon manat olub.

Amma hesabat dövründə əhalinin xarici valyutadakı bank əmanətləri 1% artaraq 4 milyard 550 milyon manata və ya əhalinin bütün əmanətlərinin 55.1%-ə çatıb (2019-cu ilin yekununda xarici valyutadakı əmanətlərin payı təxminən 52% təşkil edib).

Ümumilikdə, aprelin 1-nə Azərbaycan banklarında əmanətlərin və depozitlərin həcmi 24 milyard 85,1 milyon manat təşkil edib ki, bu da 2019-cu ilin sonuna nisbətən 2,7% azdır.

“S&P Global Ratings” beynəlxalq reytinq agentliyi COVID-19 koronavirusu səbəbindən 2020-ci ildə Azərbaycan banklarında problemli kreditlərin payının 2019-cu ilin sonundakı 8%-ə qarşı 12-15%-ə qədər artacağını proqnozlaşdırır. Çünki borcalanların iqtisadi problemlər üzündən borc öhdəliklərinə xidmət etmələri çətin olacaq.

“Azərbaycan bankları üçün bizneslərinin artım tempini və mənfəət göstəricilərini məhdudlaşdıra biləcək risklər artır. Bu hal mövcud xarici zəifliklərlə birlikdə nəticədə bankların kapital ehtiyatlarının həcminə, aktivlərinin keyfiyyətinə və resurs bazasının sabitliyinə əvvəlcədən gözlədiyimizdən daha çox mənfi təsir göstərə bilər" - deyə agentlik Azərbaycan banklarını qiymətləndirərkən bildirib.

S&P 2020-ci ildə Azərbaycan banklarının yeni kreditlər vermə tempinin azalacağını, ehtiyat xərclərinin bank sektorundakı orta kredit portfelinin 4%-ə qədər artacağını gözləyir (2015-2019-cu illərdə orta hesabla 3,2%). Nəticədə bəzi banklar nəticələri yalnız zərərsizlik səviyyəsində nümayiş etdirə biləcəklər.

Xatırladaq ki, aprelin əvvəlində AMB bankların yükünü azaltmaq və 2021-ci il yanvarın 1-dək kredit vermək imkanlarını artırmaq üçün bir sıra tənzimləmə tədbirləri görmüşdü.

Belə ki, sistem banklarının məcmu kapitalının adekvatlıq əmsalı üçün tələb 12%-dən 11%-ə, digər banklar üçün isə 10%-dən 9%-ə endiriləcək. Əks-dövri kapital buferi 0,5%-dən 0%-ə endirilir. Həmçinin istehlak kreditləri üçün əlavə kapital tələbləri təxirə salınır.

AMB bankların öz hesabına verdiyi ipoteka kreditlərinin risk əmsalını 1 aprel 2020-ci ilə qədər 100%-dən 50%-ə endirməyi planlaşdırır. AMB həmçinin banklara 2019-cu il üçün dividentlərin ödənilməsini 30 sentyabr 2020-ci ilə qədər təxirə salmağı və 2020-ci il üçün divident ödəməməyi tövsiyə edir.

Makroiqtisadi gözləntilərə gəlincə, AMB rəhbərinin sözlərinə görə, inflyasiya 4% (2% az və ya çox) dəhlizində qalır ki, bu da beynəlxalq maliyyə qurumlarının proqnozları ilə düz gəlir.

Koronavirus pandemiyasının 2020-ci ilin ilk 2 ayında zəif təsiri birinci rübdə bank sektoru üçün olduqca müsbət nəticələrdə öz əksini tapdı, lakin ikinci və sonrakı rüblərin göstəriciləri səciyyəvi olacaq. -0-