Abşeronu araşdıraraq

Fərhad Xəlilovun "Yerlə göy arasında" sərgisi Yarat Müasir İncəsənət Məkanında tamaşaçıları valeh edir

Abşeron daima yerli sənətçilərin əsas mövzularından olub. Müxtəlif mahnılarda, rəsmlərdə Abşeronun özünəməxsus xüsusiyyətlərini görə bilirik. Abşeronla bağlı ən son səs gətirən sərgi xalq rəssamı Fərhad Xəlilovun “Yerlə göy arasında” adlı fərdi sərgisidir. Rəssamın  əsərlərində təbiətin müxtəlif formalarını görmək mümkündür. Bu sərgi  Fərhad Xəlilovun  son illərdə yaratdığı rəngkarlıq tabloları və bu günə qədər nümayiş etdirilməyən  qrafika əsərlərindən ibarətdir. Sərginin açılışında bir çox yerli və xarici sənətçiləri görmək mümkün idi.  Sərgi Yarat Müasir İncəsənət Məkanı XX-XXI əsrlər Azərbaycan Rəngkarlığı Muzeyində keçirilib.  Yaratın baş kuratoru Fərəh Ələkbərlinin sözlərinə görə, sərginin keçirilməsi 1 il öncədən planlaşdırılıb:

“Adından da göründüyü kimi, “Yerlə göy arasında” fərdi sərgisində abstrakt əsərlər nümayiş olunur.  Sərginin keçirilməsini haradasa ilin əvvəlindən planlaşdırmışdıq. Əsərlərin bəziləri hazır olsa da, nümayiş etdirilməyib,  bir çoxunu rəssam qısa zaman ərzində hazırlayıb”.

Sərginin kuratoru Fərhad Xəlilovun özüdür. Əsərlər haqqında izləyicilərin fikirləri müxtəlifdir.

Rəssam Ramal Kazım da sərginin açılışında iştirak edənlərdən olub. Ramal Kazım bu sərgini səbirsizliklə gözləyənlərdəndir. Onun sözlərinə görə, Fərhad Xəlilov öz Abşeron motivlərilə digər rəssamlardan seçilir:

“Onda daha çağdaş yanaşma var. Bu sərgidə çoxlu maraqlı işlərlə tanış oldum. Xüsusən də Fərhad Xəlilovun soyuq rənglərə olan münasibəti, yəni tabloda soyuq rənglərlə olan ahəngi xoşuma gəlir. Xüsusən də qara, mavi, ağ rənglərdən yaratdığı kompozisiyaları çox bəyənirəm”.

Ramal Kazımın sözlərinə görə, sərginin tərtibatı və təqdimatı müasir incəsənət təqdimatına uyğundur. Ənənəvi sərgilərdən fərqlidir.

“Subyektiv olaraq çox da bəyənmədiyim və sərginin ümumi konsepsiyasına uyğun olmayanlar rəssamın isti rənglərlə olan işləridir. Mən ilk dəfədir ki, onun birbaşa radikal formada isti rənglərlə kompozisiya işlədiyini gördüm. Əlbəttə, ona cəsarət etməyin özü  alqışlanmalıdır. Amma hər zaman uğurlu olacaq deyə bir şey də yoxdur. Hər bir rəssamın uğurlu və uğursuz işləri də olur”.

Rəssamın sözlərinə görə, ümumiyyətlə, isti rənglərdən ibarət işlər sərgiyə baxmağa mane olurdu, bu, həm də göz yorurdu.

“Bunun xaricində ümumi sərgi yaxşı idi. Fərhad Xəlilovun uğurlu çox işləri var”, - o qeyd edib.

Sənətşünas Mənsurə Məmmədəliyeva da sərgiyə gedənlərdən biridir: “Müasir rəngkarlığımızın önəmli simalarından biri olan Fərhad Xəlilov yaradıcılığının müəyyən mərhələsində təəssüratlarını özünəməxsus şərti ifadə həlli ilə obrazlaşdırırdısa, artıq geriyə yalnız təəssüratlardan doğan intim xarakterli monoxrom rənglər qalır”.

Mənsurə Məmmədəliyevanın sözlərinə görə,  fiqurativlikdən nonfiqurativliyə keçid edən rəssamın yeni tabloları ilə tanış olarkən çağdaş sənətlə ayaqlaşma cəhdləri nəticəsində rəssamın özünəməxsus individuallığının itirilməsinin şahidi olub. Geriyə fəzanı anımsadan rənglər silsiləsi qalır.

“Rəssamın milli motivlərdən mücərrədliyə doğru dəyişən yaradıcılıq yolu artıq tam abstraktlaşaraq “Qərbsayağı” ifadə həlli ilə qarşımıza çıxır. Əsərlər sanki Mark Rotko lövhələrinin lokal həllidir. Ancaq ekspressiv rəng tonallığı ilə seçilən Rotkodan fərqli olaraq müəllifin lövhələri dinclik,sakitlik, durğunluq bəxş edir”, - Məmmədəliyeva deyib.

Sənətşünas əlavə olaraq qeyd edib ki, rəssamın Abşeron torpağı, səması və Xəzər dənizi sahillərində artıq öyrəşdiyimiz doğmalığı qəribsədiyini, Qərb abstraksiyasının   “mistik Şərq” ruhu ilə sintezini görüb. “Abşeron estetikası”  artıq mücərrəd sənət kontekstində minimalistliyi, monoxromluğu ilə yaddaşında iz qoyub: “Böyük ölçülü üfüqi və şaquli kompozisiyaları ilə reallıq və abstraksiya arasında vəhdət yaratmağa çalışan rəssam detallıqdan uzaqlaşaraq təfərrüatları inkar edir, izləyiciyə panoram mənzərənin yalnız fraqmentini, psixoloji və metafizik bir anını təqdim edir. Rəssam izləyicini reallığın yeni təzahürü ilə qarşı qarşıya qoyur”.

Sərgidə təkcə Fərhad Xəlilovun  rəsmləri nümayiş etdirilməyib. Rejissor Türkan Hüseyinin Fərhad Xəlilov haqqında çəkdiyi  sənədli film də göstərilib.

Türkan Hüseyn filmin ərsəyə gəlmə prosesi haqda danışıb:

“Yarat İncəsənət Mərkəzi bilirdi ki, Fərhad Xəlilovun sərgisi olacaq. Belə bir ideya yarandı ki, bəlkə Fərhad bəy haqqında film də olsun. Düzdür, ilk əvvəl Fərhad bəy bu fikrə isti yanaşmamışdı. Çünki kamera qarşısına çıxmaq və özü haqqında danışmaq Fərhad bəyin istəmədiyi bir şey idi. Biz danışdıq, görüşdük. Fərhad bəyi razı sala bildik. Daha sonra proses başladı”.

Rejissor bildirib ki, o, filmi intervülərdən daha çox müşahidə xarakterli etməyə çalışıb. Çünki bəzi suallara cavab tapmağa çalışıb: “Fərhad bəy öz həyatında müdaxilə olunmadan, kənardan necə görünür? Necə bir insandır?”

Rejissor üçün yeganə çətinlik zamanın az olması olub. Çünki  film sərgiyə çatmalı idi. Çəkiliş zamanı rejissor Fərhad bəydən çox şey öyrəndiyini də qeyd edib. Və onun fikrincə, nəticədə ortaya çox maraqlı bir iş çıxıb. Hər kəs də filmi bəyənib.

Sərginin nümayişi 17 fevrala qədər davam edəcək.