Təbiətin qorunması insanlığın qorunması deməkdir: Qlobal iqlim hərəkəti üçün çağırış

İqlim dəyişikliyinin sürətləndiyi, qlobal temperaturun artdığı və bir çox növün məhv olduğu bir dövrdə, dünyanın müxtəlif ölkələri ətraf mühiti qorumaq üçün daha təsirli tədbirlər görməyə məcbur olur. Bu artan şüurlanma bir çox ölkəni təbiətin qorunması layihələrinə əhəmiyyətli maliyyə vəsaiti ayırmağa vadar edib. Meşələrin bərpasından heyvanların qorunmasına qədər ekoloji təşəbbüslər artıq inkişaf layihələrinin əsas hissəsinə çevrilib.

Azərbaycanda Ümumdünya Təbiəti Mühafizə Fondu (WWF) müxtəlif istiqamətlərdə bu mübarizəyə liderlik edir. Onların mövcud layihələrinə Qafqaz bəbirləri kimi nəsli kəsilməkdə olan növlərin qorunması və həm Azərbaycanda, həm də dünyada meşə ekosistemlərinin qorunması ilə bağlı təşəbbüslər daxildir.

Ətraf mühit mütəxəssisi Könül Əhmədova qeyd edib ki, quraq ekosistemə malik Naxçıvan iqlim dəyişikliyinə qarşı xüsusilə həssas bir ərazidir. WWF-nın Qafqaz Bəbirlərinin Mühafizəsi Layihəsi çərçivəsində apardıqları işlər zamanı Naxçıvanda su ehtiyatlarının kəskin şəkildə azalmasını müşahidə ediblər ki, bu da yerli faunanın mühafizəsi üçün təhlükə yaradır. Bu təsirləri azaltmaq üçün WWF yerli qurumlarla əməkdaşlıq edərək Naxçıvanda müxtəlif süni su hövzələri yaradıb və bu, bölgənin vəhşi təbiətinə əhəmiyyətli dəstək verib.

Qoruma mütəxəssisi Zeynəb Seyidova izah edib ki, Qafqaz eko-regionu tarixən Avropa zubrlarının, yəni bizonların yaşadığı ərazilərdən biri olub. 2013-cü ildə bölgədə zubr populyasiyasını bərpa etmək məqsədi ilə reintroduksiya proqramı başlanıb. IDEA İctimai Birliyi və Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi ilə birlikdə WWF heyvanlar üçün ən uyğun yaşayış yerini müəyyən etmək üçün geniş tədqiqat aparıb və nəticədə Şahdağ Milli Parkı ən uyğun yer kimi seçilib. Hazırda parkda 64 yabanı zubr sərbəst şəkildə dolaşır və bu, nadir bir mühafizə uğurudur.

Hətta bir növün belə təbiətə qaytarılması iqlim dəyişikliyinin qarşısını almaqda böyük rol oynayır. WWF nümayəndəsi Elşad Əsgərov deyib: “Hər bir heyvanın təbii yaşayış mühitinə qaytarılması ekoloji balansın bərpasına töhfə verir.”

Azərbaycan Bakıda COP29-a ev sahibliyi etməyə hazırlaşdığı bir vaxtda, Əsgərov qeyd edib ki, WWF bu qlobal iqlim sammitindən böyük gözləntilər içindədir. Onlar iqlim davamlılığı layihələrini maliyyələşdirmək üçün yeni qlobal maliyyə öhdəliklərinin, həmçinin fosil yanacaqlardan sürətli keçidi prioritetləşdirən, istiləşməni 1,5°C ilə məhdudlaşdıran və Milli Mütəxəssislər Şurasının yaradılmasını təşviq edən qəti addımların atılmasını gözləyir.

COP29-dan əlavə, WWF G20 kimi böyük forumlardan siyasi liderlərin iqlim dəyişikliyini qlobal prioritet halına gətirəcəkləri güclü mesajlar gözləyir. Dünya misli görünməmiş bir ekoloji böhranla üzləşdiyi üçün, belə tədbirlər dayanıqlı və dözümlü bir gələcək üçün həlledici rol oynaya bilər.