Travma və mürəkkəblik qatlarını açarkən: "İçərişəhər"in yenidən düşünülməsi

Çox zaman kinoekran insan emosiyalarının incəliklərini və sosial problemləri cəsarətli ştrixlərlə əks etdirən kətan (xolst) sayılır.  Rejissor İlqar Safatın "İçərişəhər" psixoloji dramı da belədir.

İlk dəfə 2016-cı ildə tamaşaçılara təqdim edilmiş "İçərişəhər" izləyiciləri öz personajlarının həyatına, xüsusən də  cəmiyyətin gözləntilərinə və özünün artan istəklərinə əməl edən gənc qız Arzuya aparır. Film Bakının qədim “İçərişəhər” məhəlləsi fonunda baş verir. Film qadağan olunmuş sevgi və ictimai diqqətin hekayəsini ortaya qoyur.

Bir neçə gün əvvəl film yenidən ekranlarda görünməsi hörmətli kino tənqidçisi Sevda Sultanovanın moderatorluğu ilə düşündürücü müzakirələrin canlanmasına səbəb oldu.

"İçərişəhər"in əsasını müharibənin buraxdığı yaralardan, qarşılıqlı münasibətlərin incəliyindən və ana ilə qız arasındakı dərin əlaqədən bəhs edən hekayə təşkil edir. Filmdə bu mövzuların araşdırılması dərin rezonans doğurur, kino ekranından kənara çıxan söhbətlərə səbəb olur.

Dialoqda mərkəzi yeri ssenari müəllifi və rejissor arasındakı münasibətlərin dinamikası tutub ki, bu da filmin ərsəyə gəlməsi prosesində tez-tez fikir ayrılığı mənbəyinə çevrilib. Ancaq "İçərişəhər" məsələsində rejissor İlqar Safat ahəngdar əməkdaşlığa işıq salıb və hər nüans diqqətlə müzakirə edilib və həll olunub. Bu baxış vəhdəti filmə sirayət edərək  məzmun toxumasını zənginləşdirib.

Filmdə cərrah-ana baş rolunu oynayan Mehriban Zəki öz xarakterini yaradarkən üzləşdiyi çətinliklərdən danışıb. Zəkinin öz peşəsinə sadiqliyi konsepsiyanın hazırlanmasından tutmuş həyata keçirilməsinə qədər transformasiya prosesi haqqında danışarkən hər şeydə özünü göstərib. Hətta saç kəsdirmək kimi fiziki dəyişikliklərə məruz qalsa da, onun rola tam qərq olmağa hazır olması öz peşəsinə  sadiqliyinin dərinliyini önə çəkib.

Lakin diskussiya  aktyorluq sahəsində nəsillərin qarşılıqlı əlaqəsi mövzusuna da toxunub. Zəki təcrübəli aktyorların iyerarxiya dinamikasına uymamasının, öz gənc həmkarlarını dəstəkləməsinin və ruhlandırmasının vacibliyini vurğulayıb. Bu düşüncə kino sənayesindən kənara çıxır, himayədarlığın və əməkdaşlığın gücü haqda xatırlatma rolunu oynayır.

Söhbət zamanı bəzi aktyorların, əsasən Təhminə Rafaellanın üzləşdiyi dil problemlərinə də toxunulub. Rafaellanın ingilis dili biliyi müəyyən çətinliklər yaratsa da, onun autentikliyə sarsılmaz sadiqliyi üstünlük təşkil edib, o, öz ifasının bütövlüyünün saxlanması üçün dublyaj təkliflərindən imtina edib. Zəkinin Rafaellanın qərarını təsdiqləməsi kinematoqrafiya əsərində orijinal özünüifadənin vacibliyini vurğulayır.

İşıqlar sönəndə və film yenidən auditoriya qarşısına çıxanda "İçərişəhər" yeni hərarətlə qarşılandı. Bakının səs-küylü küçələrindən Zaqatalanın sakit mənzərələrinə qədər Azərbaycanın mədəni qobeleninin mahiyyəti əsərə hopdurulub.

"İçərişəhər" kinematoqrafın insan təcrübəsini bütün mürəkkəbliyilə işıqlandırmaq qabiliyyətinin sübutudur. Travmalar, qarşılıqlı münasibətlər və ailə bağlarının incə təsviri sayəsində film janrdan kənara çıxır və insan səviyyəsində dərin əks-səda tapır. Titrlər getdikcə hekayənin əks-sədası da artaraq tamaşaçıları ortaq insanlığımızı müəyyən edən saysız varolma çalarları haqqında düşünməyə dəvət edir.