Yeni Kaledoniya Azərbaycanın köməyini qəbul etmir

Yeni Kaledoniya Konqresinin yeni seçilmiş prezidenti Veilma Faleo Azərbaycanla əməkdaşlıq haqqında mübahisəli sazişin ləğv olunduğunu elan edib. Bu ilin əvvəlində Faleonun sələfi Ro Vamitan tərəfindən imzalanmış saziş Yeni Kaledoniyanın Fransadan müstəqilliyi uğrunda mübarizəsinin dəstəklənməsinə yönəlmişdi. Lakin bu addım Fransa hökumətinin kəskin reaksiyasına səbəb oldu və Azərbaycanı onun xarici ərazilərinə müdaxilədə və separatçı ambisiyaları qızışdırmaqda ittiham etdi.

Faleonun qərarı son illərdə Azərbaycanla sıx əməkdaşlıq edən Vamitan administrasiyasından xeyli uzaqlaşmanı göstərir. Bu tərəfdaşlıq kanakların liderlərinin müstəqillik hərəkatına beynəlxalq dəstək axtarışı üzrə daha geniş səylərinin bir hissəsi idi. "Onlar bu hərəkatı dəstəkləyən Azərbaycanla çox möhkəm əlaqələr qurmuşdular", - Avstraliyanın Yeni Kaledoniyadakı keçmiş baş hüquq məsləhətçisi Deniz Fişer deyib.  O qeyd edib ki, Azərbaycan Sakit okeandakı Fransa ərazilərinin dekolonizasiyasına yönəlmiş "Bakı təşəbbüsü" adlı iki görüş keçirib.

Azərbaycanın müstəqillik uğrunda hərəkatda iştirakı bu yaxınlardakı son cavab reaksiyasından xeyli əvvəl Parisdə çaşqınlıq yaratmışdı. Yeni Kaledoniyada separatçı əhval-ruhiyyədən getdikcə daha çox ehtiyat edən Fransa hökuməti Azərbaycanın dəstəyindən narahat idi. Faleo tərəfindən sazişin rədd edilməsinin vaxtı Fransanın xarici ərazilərinin yeni naziri Fransua-Noel Buffenin Yeni Kaledoniyaya səfərilə üst-üstə düşür. Bu səfər mayda amansız iğtişaşlardan sonra ərazinin bərpa olunduğu vaxtda baş tutub. İğtişaşlar zamanı 13 nəfər  həlak olub, 1 milyard dollara yaxın zərər dəyib.

Faleonun qərarının nəticələri Sakit okeandan çox uzaqlarda reaksiya doğurub. Bakıda Azərbaycan prezidentliyinə keçmiş namizəd Cəmil Həsənli sazişin ləğvini Azərbaycanın dekolonizasiya siyasətində geriləmə adlandırıb. Həsənli Turan ilə söhbətində Yeni Kaledoniyanın işinə müdaxiləni tənqid edərək bildirib ki, saziş əvvəldən düşünülməmiş olub. “18 aprel 2024-cü ildə Azərbaycan Milli Məclisi kanakların müstəqillik hərəkatına dəstək məqsədilə Yeni Kaledoniya Konqresi ilə əməkdaşlıq haqqında saziş imzalayıb", - Həsənli qeyd edib. Azərbaycan Milli Məclisinin spikeri Sahibə Qafarova və Yeni Kaledoniya Kənd Təsərrüfatı Agentliyinin rəhbəri Omayra Naysel sazişi təqdir ediblər.

Ancaq indi Yeni Kaledoniya Konqresinin Azərbaycanla əlaqələrin kəsilməsi barədə qərarı ilə əlaqədar bu saziş etibarsız oldu. Bu il Yeni Kaledoniyanı sarsıdan may iğtişaşları  11 kanak fəalın həbsinə gətirib çıxardı. Bu diplomatik uğursuzluq Azərbaycanın nüfuzunun onun sərhədlərindən kənarda, xüsusən də tarixi və geosiyasi mürəkkəbliklərin dərin kök atdığı ərazilərdə yayılması ilə bağlı çətinlikləri ortaya qoyur.

Həsənli Azərbaycan və Yeni Kaledoniya arasında kəskin iqtisadi bərabərsizliyi də qeyd edib. "Həyat səviyyəsinə görə 93-cü yeri tutan ölkənin 33-cü yeri tutan əraziyə kömək etmək cəhdi absurddur",- Həsənli deyib. O qeyd edib ki,  Yeni Kaledoniyada adambaşına düşən ÜDM 37700 dollar olduğu halda, Azərbaycanda çox aşağıdır – 6842 dollar. Təsadüfi deyil ki, bu yaxınlarda referendumda Yeni Kaledoniya xalqı Fransanın idarəçiliyi altında qalmağa səs verib ki, bu da  Azərbaycanın diplomatik təşəbbüslərini daha da pozub.