37-ci il sindromu

Azərbaycanda son vaxtlar hər yerdə Amerika agentləri axtarılır. "Qafqazinfo" saytı bu gün belə bir məlumat yayıb: "ABŞ bu hoteldə Azərbaycandakı agenturası ilə görüşəcək". Belə başlıqlar 1937-ci ilin mətbuatında tez-tez gedirdi. 1919-cu ildə milli hökumət tərəfindən Avropa Universitetlərinə göndərilmiş tələbələrin çoxu həmin kampaniyalarda tutuldu, güllələndi.

Məlumatın məzmuni çox dəhşətlideir. Amerika universitetlərini qurtarmış məzunlar ABŞ agentləri adlandırılır. Məlumatda deyilir: “Qafqazinfo” noyabrın 27-də Bakıda məşhur “JW Marriott Absheron” hotelində baş tutacaq görüşlə bağlı bir sıra maraqlı məqamları əldə edib. Məsələ burasındadır ki, tədbirin adı sözdə “məzunlarla görüşdür”. Reallıqda isə bu, ABŞ-nin Azərbaycanda fəaliyyət göstərən öz agentura şəbəkəsinin bir araya gəlməsidir...

Təcili görüşün təşkil olunması da ABŞ-nin ölkəmizdə fəaliyyət göstərən agentura şəbəkəsinin tədricən ifşa olunmasından qaynaqlanır. Bu görüşdə ABŞ-də təhsil almış, əslində isə təhsil adı altında Amerikada olarkən məxfi əməkdaşlığa cəlb edilmiş bir qrup şəxslər iştirak edəcəklər."

Azərbaycanda 2008-2015-ci illər xaricdə təhsil proqramı, müxtəlif təqaüd proqramları ilə minlərlə gənc Amerika universitelərində təhsil alıb. 20 ilə yaxındır ölkədə "Amerika məzunları cəmiyyəti" təsis edilib və qeydiyyatdan keçib, fəaliyyət göstərir. Təsisçilərin demək olar ki, hər üçü yüksək vəzifələr tuturlar. Bu müddət ərzində necə olub ki, təhlükəsizlik orqanları bu qədər məzunun içərisindən bircə agent aşkarlaya bilməyib. İndi kütləvi agentura ovuna çıxıb. ADA Universitetinin professor-müəllim kadrlarının yarıdan çoxu Amerika Universitetlərinin məzunlarıdır. Ölkənin iqtisadiyyat naziri Amerika Universitetinin məzunudur, Təhsil naziri Kolimbia Universitetindən məzun olub, Prezidentin köməkçisi Harvard Universitetinin Kennedi Məktəbində oxuyub, birinci-vitse prezidentin köməkçisi İndiana Universitetindən məzun olub, Ali Məhkəmənin sədri orta məktəbu belə İndianada oxuyub. Ölkənin Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri Harvard Universitetinin Kennedi Məktəbinin məzunudur. Belə faktlar yüzlərlədir. İndi belə çıxır ki, bunlar hamısı agent imiş.

Yəni kollektiv agentura, kütləvi casusluq da olar? Agent, casus, şpion fərdi əməldir, kollektiv peşə deyil. Necə bu qədər məzuna agent damğası vurmaq olar? Hazırda yüzlərlə azərbaycanlı gənc Amerikanın qabaqcıl Universitetlərində təhsil alırlar. Onların bəziləri ilə mən görüşmüşəm. Qürur duyulası gənclərdir. Bu təhdiddən, bu damğadan sonra onlar aldıqları yüksək təhsili ilə vətənə qayıdacaqlarmı? Ölkənin faktiki olaraq bütün ali məktəblərinin çoxuna təhlükəsizlik oraqanları öz işçilərini prorektor və ya birinci prorektor vəzifələrinə təyin ediblər. Universitetlər faktiki olaraq onlar tərəfindən idarə edilər. Akademik azadlıqların olmadığı cəmiyyətdə əlbəttə ki, azad Amerika Universitetlərini bitirmiş gənclər agent damğası vurulmalıdır.

Məzunlar arasında agent varsa buyursun təhlükəsizlik orqanları üzə çıxarsın. Amma Amerika Universitetlərində həm dövlət xətti ilə, həm də beynəlxalq təqaüd proqramları ilə təhsil almış şəxsləri necə ucdantutma agent adlandırmaq olar. Şübhəsiz ki, belə məlumat media qurumunun özəl təşəbbüsü deyil. Bununla hakimiyyət orqanları Amerika səfirliyinin tədbirini pozmaq istəyir, orada iştirak edəcək məzunları təhdid edir, onları "agent" damğası ilə qorxudur və çəkindirir. Əgər Azərbaycanın hakimiyyət orqanları Amerika səfirliyinin “məzunlarla görüşündən” rəncidədirsə, buyurun görüşü və ya səfirliyin fəaliyətini qadağan etsin. Amerika Universitetlərinin ölkədə fəaliyyət göstərən yüzlərlə, minlərlə məzununu agent adlandırmaq, onlara casus damğası vurmaq abdallıqdır, hələ də ölkədə qorxulu kabus kimi dolanan 37-ci il sindromudur.

Cemil Hasanli