«DINI ETIQAD AZADLIĞI HAQQINDA» QANUNA DƏYIŞIKLIKLƏRLƏ BAĞLI DEVAMM-IN MƏLUMATI

Milli Məclisin müvafiq komissiyası "Dini etiqad azadlığı haqqında" qanuna dəyişikliklər təklif etmişdir. Əlavə və dəyişikliklərdə əsas diqqət çəkən budur ki, bütün dini qurumlar yalnız müvafiq icra hakimiyyəti orqanında dövlət qeydiyyatına alındıqdan və dini qurumların dövlət reyestrinə daxil edildikdən sonra fəaliyyət göstərə biləcəklər.
Qanun qəbul edildikdən sonra ölkədə fəaliyyət göstərən dini qurumların yenidən qeydiyyatdan keçməsi nəzərdə tutulur. Qeydiyyat sentyabrın 1-dək başa çatmalıdır. Əlavə və dəyişikliklər həmçinin dini qurumların ləğv olunma qaydalarına da aiddir.
Eyni zamanda, qeydiyyatla bağlı prosedurun xeyli çətinləşdirilməsi nəzərdə tutulur.
DEVAMM - Dini Etiqad və Vicdan Azadlıqlarının Müdafiə Mərkəzi bununla əlaqədar bəyanatla çıxış etmişdir.
DEVAMM-ın sədri İlqar İbrahimoğlunun yaydığı bəyanatda bildrilir: "Din azadlığı vicdan azadlığının tərkib hissəsidir. Hesab edirik ki, əslində ölkədə vicdan azadlığının təmin olunması istiqamətində ciddi işlər görülməlidir, geniş maarifçılık işinə, icmaların fəaliyyətinin şəffaflaşmasına imkan yaradılmasına böyük ehtiyac var. Əslində isə bunun əksinə doğru tendensiya sezilməkdədir. Yeni dəyişikliklər məhdudiyyətlərin, qadağaların, bürokratik əngəllərin sayını artırır. Bu da, inanc sahəsində müsbət dəyişiklikləri, inkişafı ciddi surətdə əngəlləyən ciddi amillərdəndir.
Dünyanın hər yerində dini icmalar QHT statusunda olur və qeydiyyatı da bu şəkildə aparılır. Azərbaycanda isə icmaların qeydiyyatı hətta QHT-lərin qeydiyyatından da çətindir, indi isə yenidən qeydiyyat məsələsini gündəmə gətirməklə daha da çətinləşdirməyə çalışılır. Dünyada insan haqları, azadlıqları genişləndiyi vaxtda Azərbaycan sanki geriyə, sovet dönəminə qayıdır".
Bəyanatda icmaların qeydiyyatan sonra fəaliyyət göstərə bilməsi ilə bağlı qanuna düzəlişlərin Əsas Qanunla ziddiyyət təşkil etməsinə diqqət çəkilir: "Azərbaycan Konstitusiyasında insanların fərdi və ümumi şəkildə inanclarını ifadə etmək, dinə etiqad etmək hüququ var. Heç bir qanun bunu məhdudlaşdıra bilməz. Belə ki, Konstitusiyamızın 48-ci maddəsi bu hüquqlara tam təminat verir. Burada birmənalı olaraq bildirilir ki, "Hər kəsin dinə münasibətini müstəqil müəyyənləşdirmək, hər hansı dinə təkbaşına və ya başqaları ilə birlikdə e`tiqad etmək, ... dinə münasibəti ilə bağlı əqidəsini ifadə etmək və yaymaq hüququ vardır".
Bundan əlavə, Azərbaycanın qoşulduğu BMT-nin Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Paktında (maddə 18), BMT-nin İnsan Haqları Ümumi Bəyannaməsində (maddə 18), İnsan Haqları və Əsas Azadlıqlarının Müdafiəsi haqqında Avropa Konvensiyasında (maddə 9) birmənalı olaraq, dini etiqad azadlığının prioritet rolu vurğulanır və o cümlədən, təkbaşına və cəmlə ibadət etmək hüququ təsbit edilir.
Eyni zamanda, Konstitusiyamızın 58-ci maddəsi vətəndaşların birləşmək hüququna birmənalı təminat verir: "I. Hər kəsin başqaları ilə birləşmək hüququ vardır. II. Hər kəs istənilən birlik ... yaratmaq və ya mövcud birliyə daxil olmaq hüququna malikdir. Bütün birliklərin sərbəst fəaliyyətinə təminat verilir".
Konstitusiyamızın 71-ci addəsi isə insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının tam təminatını verir. O cümlədən, Əsas Qanunumuzun 71-ci maddəsində bəyan edilir ki, "I. Konstitusiyada təsbit edilmiş insan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını gözləmək və qorumaq qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının borcudur. II. İnsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının həyata keçirilməsini heç kəs məhdudlaşdıra bilməz. V. Bu Konstitusiyanın heç bir müddəası insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının ləğvinə yönəldilmiş müddəa kimi təfsir edilə bilməz".
Həmin maddənin VI bəndində isə: "Azərbaycan Respublikası ərazisində insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları birbaşa qüvvədədir", - kimi bilavasitə təminat verən müddəa vardır.
Gördüyümüz kimi, Konstitusiyamız bu düzəlişlərin qəbulunu istisna edir. Bundan əlavə, onu qeyd etmək zəruridir ki, əgər bu düzəlişlərin məqsədi din adından radikallaşmanın qarşısını almaqdırsa, bu cür təşəbbüslər tam əks nəticələrə səbəb ola bilər. Belə ki, əslində bu məhdudiyyət və qadağalar din adından möhtəkirlik edənlərin dəyirmanına su tökməkdir və onların destruktiv fəaliyyəti üçün münbit şərait yaradır.
Bütün bunları nəzərə alaraq, böyük ümidlər bəsləyirik ki, sağlam zəka qalib gələcək və düzəlişlər dini icmaların fəaliyyətinin daha da rahatlaşdırılması, maarifçiliyin inkişaf etdirilməsi istiqamətində, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının daha dolğun təminatı istiqamətində yenidən işlənəcəkdir".