ERMƏNISTANDA QADAĞAN OLUNAN BUĞDA AZƏRBAYCANA GƏTIRILIR

Hökumət öz vətəndaşlarını heyvan yerinə qoyan məmurlarına güldən ağır söz demir
Sovet dövründə belələrini güllələyirdilər
Kənd təsərrüfatı nazirliyinin idarə rəisi Sabir Vəliyevin idxalçıların heyvan yemi kimi istifadə olunan buğdanı Azərbaycana gətirərək çörək istehsalına yönəltməsi barədə söylədiyi fikirlər müzakirə mövzusu olaraq qalır. Əslində S.Vəliyevin açıqlaması ölkə əhalisi üçün yeni xəbər deyil. Aqrar sahə ilə məşğul olan müstəqil mütəxəssislər dəfələrlə çörək bişirmə sənayesində aşağı növ buğdadan istifadə edilməsi yönündə bəyanatlar veriblər. Aşağı növ buğdanın ixracatçısı kimi isə Qazaxıstan və Rusiyanın adı çəkilib. Bu ölkələr yuxarı keyfiyyətli taxıl istehsal etsələr də yerli idxalçılarımız daha çox pul qazanmaq məqsədilə 4-cü növ buğda gətirirlər. Hansıki bu növ buğdadan heyvanlara qüvvəli yem hazırlanır.
Onu da bildirək ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi ölkəyə gətirilən taxılın hər tonu üçün 220 dollar alış qiyməti qoyub. Ölkəyə taxıl gətirən sahibkar hər ton taxıl üçün 220 dolların 18 faizi həcmində rüsum ödəməlidir. Lakin bu heç də taxıl idxalı ilə məşğul olan bütün şirkətlərə aid deyil. Məsələn, himayə olunmayan şirkətlərin ölkəyə gətirdikləri unun hər tonunun alış qiyməti 460 dollardan gömrükdə rəsmiləşdirilir.
Başqa tərəfdən 3-cü növ buğdanının tonu daşınma xərci ilə birlikdə Azərbaycana 160-190 dollara gəlib çıxmalı olduğu halda görmrükdə bu rəqəm 4 dəfə artıq hesablanır. Onu da diqqətə çatdıraq ki, Azərbaycanda ərzaq buğdasına tələbat 1 milyon 600 ton təşkil edir.
"Turan" İnformasiya Agentliyinin rəhbəri Mehman Əliyev bildirir ki, uzun illərdir Azərbaycana yem buğdası gətirilir: "Yəni bu 4-cü, 5-ci sort buğda idi. Həmin buğdadan çörək bişirmək mümkün deyil. Araşdırmalarımız göstərir ki, Türkiyədən onafer adlı maddə gətirilir. Aşağı növ buğda una çevriləndə həmin maddədən istifadə edilir. O məqsədlə buna gedilir ki, bişmə zamanı çörək qalxsın. Bu səbəbdən də çörək bişəndən qısa müddət sonra keyfiyyətini itirir".
M.Əliyevin sözlərinə görə, aşağı keyfiyyətli buğdanın idxalının arxasında sahbikarların daha çox pul qazanmaq marağı dayanır: "Buğda idxalı ilə məşğul olan şirkətlər yüksək səviyyəli məmurlar tərəfindən himayə edilir. Bu himayə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi səviyyəsindədir ki, ondan aşağı deyil. Nəzərə alsaq ki, məsələ ilə bağlı mətbuatda dəfələrlə siqnallar verilib, heç bir tədbir görülməyib. Halbuki, ölkənin ərzaq təhlükəsizliyi adlı proqramı, strategiyası var".
Mütəxəssis deyir ki, aşağı sort buğda ilə yuxarı keyfiyyətli buğdanın idxal qiymətlərindəki fərq 50 faiz ətrafındadır.
İnkişaf etmiş ölkələrdə, eləcə də qonşu dövlətlərdə çörəkbişirmə sənayesində yem buğdasından istifadə edildiyi halda hansı tədbirlərin görülməsinə gəlincə, M.Əliyev sahibkara qarşı ciddi cəza tətbiq olunduğunu söyləyir: "İdxalçı şirkət bağlanır, rəhbəri həbs olunur. SSRİ dövründə çörəkbişirmə sənayesində belə qayda var idi ki, çörək bişiriləndə tərkibindəki 1 kiloqram unun 86 faizi 3-cü, 2-ci növ buğdadan olmalı idi. 14 faiz dördüncü sort buğda qatılırdı. Bu rəqəm 16-17 faiz təşkil edəndə sahibkara güllələnmək cəzası kəsilirdi. Yəni elə sərt münasibət var idi".
Çörəyin tərkibinə yem buğdasının qatılmasının çox ciddi cinayət olduğunu vurğulayan M.Əliyev belə undan hazırlanan çörəyin milyonlarla insanın səhhətinə zərər gətirdiyini bildirir: "Son illər ölkədə mədə-bağırsaq xəstəlikləri əbəs yerə artmayıb. Məsələn, Ermənistana 4-cü sort buğda gətirilməsi qadağandır. Ermənilər yüksək keyfiyyətli 3-cü növ buğdadan istifadə edirlər. Yəni bu ölkənin hökuməti öz vətəndaşlarına heyvan yemi yedizdirmir".
Kənd təsərrüfatı mütəxəssisi Vahid Məhərrəmov bildirir ki, ölkəyə gətirilən buğdanın heç də hamısı aşağı keyfiyyətli deyil: "Bununla belə Azərbaycana heyvandarlıqda istifadə olunan buğda idxal edilir".
O, idxal buğdasından təkcə çörəkbişirmə sənayesində deyil, o cümlədən şirniyyatların hazırlanmasında, pivə, araq istehsalında istifadə edildiyini diqqətə çatdırdı: "Söhbət yox ki, buğdalar cürbəcürdür. Amma idxal olunan buğdanın əsas partiyası 4-cü sinif buğdadır. Qazaxıstanda, Ukraynada bu növ buğda ucuz olduğundan sahibkarları cəlb edir. Əlavə dəyər vergisi tətbiq olunduğundan hökumətin özü də buna şərait yaradır".
V.Məhərrəmov hesab edir ki, hökumət aşağı növ buğda idxalına qadağa qoymalıdır: "Gürcüstanda vaxtıilə bu proseslər baş verib. Hazırda orada 4-cü sinif buğdanın idxalına qəti qadağa var".
Ölkədə istehsal olunan buğdanın da keyfiyyətinin yuxarı olmadığına diqqəti çəkən ekspert bildirir ki, yerli buğda kombayndan çıxan kimi müəyyən hazırlanma mərhələsi keçməli idi: "Həmin anda qurudulmalı, təmizlənməliydi. Dən qarşığı alaq otlarının toxumu qarışığından azad edilməli idi. Sonra həmin buğda çeşidlənərək müəyyən növə bölünməliydi. Bu proseslər aparılmayıb. Ona görə də yerli buğdanın hansı sinfə mənsub olduğu haqqında deyilən sözlər cəfəngiyyatdır. Buğda vaxtında qurudulsa, təmizlənsəydi keyfiyyətdən danışmaq olardı. Bu zibil qarışığı buğdadır".
İldən-ilə idxalın həcminin artma səbəbinə aydınlıq gətirən mütəxəssis bunu daxildə istehsal edilən məhsuldan istifadə edilə bilinməməsi ilə izah etdi: "Həmin məhsul yemçilikdə istifadə olunur. Azərbaycan 1 kiloqram kərə yağı istehsal etməməsinə baxmayaraq iribuynuzlu heyvanların sayı Almaniyadakından çoxdur. 2 milyon 600 min artıq mal-qara yerli buğda məhsulu ilə qidalanır. Əhalinin sayı artdığı üçün idxal da artırılır".