HƏKİM VƏ ƏSGƏR

Dinc qonşuya hücum edirsənsə, müharibə barbarlıqdır, amma Vətəni qoruyursansa, müqəddəs borcdur. Ölkəmizdə bir neçə nəsil müharibənin birbaşa şahidi olub. 30 illik işğal, on minlərlə yarımçıq qalan həyat, milyonlarla şikəst edilmiş tale... Bütün bunlar doğma torpaqların itirilməsi ilə barışmağa imkan verməyəcək qədər ağır itkilər idi. Və budur, Qələbə... çoxdan gözlənilən, çox mühüm Qələbə. Bu Qələbəni dərk etmək üçün hələ vaxta, biliklərə və doğru təhlil etmək qabiliyyətinə ehtiyac olacaq. Və bu gün, artıq bombalar susduğu bir vaxtda biz barıt qoxusu almış insanlar, onların payına düşmüş sınaqlar və onların qoruyub-saxlamağa müvəffəq olduqları şərəf haqqında danışırıq...

Nəzər Səfərovdan düz 4 gün idi ki xəbər yox idi... doğmaları, yaxınları, dostları özlərinə yer tapa bilmirdilər. Amma sonra o, nəhayət, qardaşına zəng etdi: səsi çox zəif idi, demək olar ki, eşidilmirdi: “Anama de ki, yaralanmışam, amma hər şey qaydasındadır. İnanmasa, bir az sonra zəng edərəm, dəstəyi ona verərsən...”. Anası, əlbəttə ki, inandı, çünki iki həkim danışırdı və çətin ki, nəyisə gizlətmək olardı... Bir müddət sonra biz qəhrəmanımızın anası ilə Nəzərin müalicə üçün gətirildiyi hospitalda görüşdük. Həkim-nevropatoloq Lyudmila Səfərovanın bizimlə bölüşdüyü ilk şey oğlunun yaralı uşaqların qanaxmasını necə dayandırması idi... Gözlərində yaşlar parıldayırdı və bu göz yaşlarında həkim oğluna, döyüşçü oğluna görə elə bir fəxr hissi var idi ki...

Bir qədər uzaqdan başlamaq istəyirəm, çünki istənilən əməllərin izahı olmalıdır. Atan – doktor Tariyel Səfərov Gəncədə və onun hüdudlarından kənarda çox məşhur və hörmətli insan idi, tarixi vətəninə sıx bağlı olan, əsl vətənpərvər idi. Sənin vətəndaş mövqeyinin formalaşmasına onun təsiri olub? Cəbhəyə getmək istəyinə onun münasibəti necə olardı?

İlk növbədə mənə göstərdiyiniz diqqət və atamın ünvanına xoş sözləriniz üçün təşəkkür etmək istəyirəm. Bu, mənim üçün çox vacibdir, çünki o, həmişə mənim pərəstişgahım olub, uşaqlığımdan bəri onun hər hərəkətini, hər addımını müşahidə edirdim... Hər sözünü tutmağa və mənimsəməyə çalışırdım, ona oxşamağı çox istəyirdim. O, həddindən artıq güclü və hərtərəfli biliyə malik olan insan idi, vətənini hədsiz dərəcədə çox sevirdi. Və təbii ki, mənim formalaşmağımda və vətəndaş mövqeyimin formalaşmasında atam və əlbəttə ki, anam çox böyük rol oynayıb. Mənim cəbhəyə getmək istəyimə atamın münasibətinə gəlincə, onun görünməyən əli həmişə çiynimdə olub, ruhu həmişə məni qoruyub. Düşünürəm ki, o, Vətəni, ailəmi qorumaq cəhdimi tamamilə dəstəkləyərdi, hətta özü də mənimlə birlikdə gedərdi... Ümid edirəm ki, o, öz övladları ilə fəxr edir.

Sən Qarabağa həkim kimi getmişdin, ya əsgər kimi, yaxud hər ikisini bir araya sığdırmışdın?

Düzünü desəm, mən hər kəsin öz işi ilə, peşəkar olduğu işlə məşğul olmasının tərəfdarıyam. Amma bu halda mənim üçün fərqi yox idi ki, ön cəbhədə hansı qisimdə faydalı olacağam. Allaha şükür, həm həkim, həm də əsgər kimi lazım oldum.

İndi bu barədə danışmaq olar, Laçın dəhlizi istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmisən. Bu barədə danışa biləcəklərini danış, hər şey necə baş verib? Əsgərlərin döyüş əhval-ruhiyyəsini necə qiymətləndirirsən, döyüşə hansı hisslərlə gedirdiniz?

Nə qədər ki, hərbi vəziyyət ləğv edilməyib, bəzi şeylər haqqında susmalı olacağam. Bəli, çox çətin idi. Bəzən elə gəlirdi ki, səndə olan insani resurslar tükənib, amma, sanki bir möcüzə kimi, gücümüzü və səbrimizi yenidən toplayırdıq. Bilirsiniz, məqsədimiz müqəddəs idi, qiyməti isə həddindən artıq yüksək. Bunu hamı bir nəfər kimi dərk edirdi. Cəbhə elə bir yerdir ki, bəzən tamamilə yad və bir-birindən uzaq insanlar qardaş olur. Bu hissi ifadə etmək mümkün deyil: N sayda insanla bir bütün olmaq və eyni hədəfə vurmaq. Gecə yarısı, dəbilqə və zirehi geyinib, avtomatı əlinə alıb, uşaqlarla qucaqlaşıb, bir-birinizə tezliklə sağ-salamat görüşməyi arzu edib irəliyə və yalnız irəliyə doğru hərəkət etməyin necə bir şey olduğunu izah etmək üçün sözlər kifayət etməz. Bunu hiss etmək, yaşamaq lazımdır.

“Azərbaycanlılar döyüşə bilmir, ən əsası isə, döyüşmək istəmir”, sənin üçün də bu mif puç oldu?

Zaman hər şeyi yerinə qoyur. Dünya azərbaycanlıların kim olduğunu, bu torpaqların və analarımızın necə oğullar yetişdirdiyini gördü. Mən yaralandıqdan, Bakıya hospitala gəldikdən sonra məni o qədər ayrılıqdan sonra görən yaş yarımlıq qızımın ilk sözləri “Qarabağ Azərbaycandır” və səmaya qalxan bapbalaca barmaq oldu. Sözüm ondadır ki, biz hamımız, kiçikdən böyüyə qədər, bir bütün olduq. Döyüşməyi isə bacarırıq, bunu özüm gördüm.

Deyirlər ki, çox sayda əsgəri ölümdən xilas etmisən, onların sayı yadındadır? Onlardan əlaqə saxladıqların var?

Bu, müharibənin ən acı tərəfidir, həyat və güc dolu gənclərin sənin həkim yardımına ehtiyacı olduğunu görmək. Bilmirəm... onlardan neçəsinə ilkin tibbi yardım göstərə bildiyimi saymamışam. Hələlik onların sonrakı taleyi ilə bağlı da heç nə bilmirəm. Bəzilərini heç vaxt unutmayacağam və mütləq tapmağa çalışacağam. Amma bir epizodu, yəqin ki, danışa bilərəm. Şirvanda, hospitalda bir əsgər yanıma gəldi, o, əlil arabasında idi, çox təəssüf ki, bir ayağı yox idi. O dedi: “Salam, mən səni tanıyıram, sən ki, həkimsən!”. Cavab verdim ki, doğrudur, amma onu yadıma sala bilmirəm. Cavabda o, sözünə davam etdi: “Amma mən səni xatırlayıram. İndi nəfəs aldığım üçün göydə Allaha, yerdə sənə borcluyam! Məni sən xilas etdin”. Bu, çox dəyərlidir.

Sən Qarabağ cəbhəsinin ən ağır istiqamətlərindən birində idin, sağ qalacağını düşünürdün?

Ümid heç vaxt ölmür. Biz sağ qayıtmağa çalışırdıq və ümid edirdik. Bizi sevən valideynlərimizin, qardaşlarımızın, bacılarımızın, həyat yoldaşlarımızın, uşaqlarımızın xətrinə. Düzünü deyəcəyəm, bəzən elə gəlirdi ki, budur, bitdi, Səfərov... Amma kimsə yenə səni sağ, sırada saxlayırdı.

Yaralanmağın haqqında danış, nə hiss etdin, özünə tibbi yardım göstərdin, təhlükəli zonadan səni kim çıxardı?

Uşaqları müayinə etmək, şikayətlərini dinləmək, tibbi yardım göstərmək üçün komanda gəlmişdi. Biz öz aramızda kimin hara gedəcəyini böldük. Mən minaatan batareyaya və 6-cı rotaya tərəf getdim. Digərləri ərzaq və təchizatı boşaldarkən mən əsgərləri müayinə edir, onlara yardım göstərirdim. İşim bitdikdə maşına tərəf gedirdim və artıq öyrəşdiyim mərmi fitini eşitdim, başa düşdüm ki, o, mənə tərəf gəlir. İki addım atdım və özümü yerə atdım. Güclü partlayış səsi eşitdim, artıq yerdə uzanarkən qara tüstü burumları gördüm. Qulaqlarım cingildəyirdi. Əvvəlcə ayağa durdum və mənə tərəf qaçan döyüşçüləri  gördüm. Onlar qışqırırdılar: “Həkimi yaraladılar!”. Mən isə onlara deyirdim: “Yox, mənə dəyməyib!”. Başımı aşağı saldım və parçalanmış, qana bulanmış formamı və çəkmələrimi gördüm. Uşaqlar mənə maşının yanına düşməyə kömək etdilər, orada onların köməyi ilə ayağımdakı yaradan gələn qanı dayandırmaq üçün jqut taxdım və özümə lazımi iynələri vurdum. Daha sonra sanitar hissədə həmkarlarımın yardımı və Füzulidəki hospitala qədər yorucu səfər.

Bədənində neçə qəlpə var və onların mövcudluğu öyrəşdiyin həyatı fiziki və mənəvi nöqteyi-nəzərdən necə dəyişdirəcək?

49 qəlpə var idi. Füzuliyə gedərkən yolda qan itirdiyimi hiss etdim, əlimlə 4 səthi qəlpəni tapdım və çıxardım, yeri gəlmişkən, onlardan birini saxlamışam. 27-sini hospitalda çıxardılar, qalan 18-i bədənimdə qalıb. Belə cavab verim – artıq heç nə əvvəlki kimi olmayacaq.

Həkimlik peşəsi ölümə daha fəlsəfi münasibət tələb edir. Döyüş meydanında necə? Ölüm daha dəhşətlidir?

Həkim üçün ölüm, istənilən digər peşə sahibi insan üçün olduğu kimi, həyatın sonundan başqa bir şey deyil. Bütün fəlsəfə elə bundan ibarətdir. Döyüş meydanında ölüm gözlənilməzdir, qəfildir, hər yerdədir. Bununla belə o, müqəddəsdir, amma qətiyyən qorxulu deyil.

Yerinə yetirilmiş borc – hazırda bunu hiss edirsən?

Yox. Mən əbədi olaraq borclu olacağam. Atama, anama, qardaşıma, həyat yoldaşıma, qızıma borclu olacağam. Vətən adlanan hər şeyə borclu olacağam. Bir şey ürəyimə və ruhuma sakitlik verir – indi biz Qalib Xalqıq. Allah Şəhidlərimizə rəhmət eləsin və yaralanmış döyüşçülərimizə tezliklə şəfa versin!

Arayış: Səfərov Nəzər Tariel oğlu 1987-ci il martın 26-da Gəncə şəhərində dünyaya gəlib. 26 saylı orta məktəbi bitirib. Ukraynada Bukovina Dövlət Tibb Universitetində həkim-nevropatoloq ixtisası üzrə ali təhsil alıb. Hazırda Gəncə şəhərində “DNK” Klinikasında ixtisası üzrə işləyir. Ailəlidir, bir qızı var.

S.Nəcəf, xüsusi olaraq TURAN üçün.