Koronavirus qorxusu

Bəzi dahi şəxsiyyətlər belə hesab ediblər ki, bəşəriyyəti  qorxu idarə edir və bunda gerçəyin böyük payı var. Qorxunun səbəbi anlaşılmadıqda və ya öyrənilmədikdə böyük güc qazanır. O zaman qorxu həyəcana çevrilir və təsadüfü deyil ki, psixiatrlar həyəcanı gələcəyə yönəlmiş qorxu adlandırırlar.

Bənzər həyəcan bəşəriyyətdə 2020-ci ilin əvvəlində, koronavirus baş qaldırdığında yarandı. Lakin koronavirus həmişə olub və 70-80-ci illərin biologiya dərsliklərinə baxmaq kifayətdir, hələ ali məktəb dərsliklərini demirik. Bu virus heç zaman xəstəliyə səbəb olmayıb, əlbəttə ki, 2020-ci ilə qədər. Bundan əlavə, o hər zaman insan orqanizmində, heyvanlarda, hətta bitkilərdə sakit və “dinc  şəraitdə” yaşayıb.

Hələlik məlum olmayan səbəblərə görə virus nəzarətdən çıxıb, onun yeddinci çeşidi ortaya çıxıb və kəskin respirator xəstəliklərinə səbəb olan aqressiv dağıdıcı fəaliyyətə başlayıb.

Bu gün hər kəs məhz bu kəskin respirator virus infeksiyasına (KRVİ) yönəlib və sutkada 24 saat televiziyada insanların ölümü ilə bağlı dəhşətli görüntülər nümayiş etdirilir. Qorxu mexanizmi işə salınıb ​​və bütün alimlər təkcə tənəffüs orqanlarını parçalayan deyil, həm də meninqoensefalit, polinevrit, bronxiolit və digər dəhşətli fəsadlara səbəb olan məlum qripin ciddi fəsadlarını ani olaraq unudurlar.

Dünyada hər il qripdən 700-800 minə yaxın insan ölür və bu, heç zaman təəccüb doğurmayıb.

Adamlar yüksək hərarət, ağır fəsadlar ilə işə, əyləncə mərkəzlərinə gediblər, sərhədləri keçiblər və heç kim heç bir karantin, observasiya elan etməyib.

İndi nə baş verdi? “ispan qripi”, “quş qripi”, “ebola”, “donuz qripi”nin nə qədər can aldığını az adam xatırlayır. Az adam bilir ki, bütün dünyada hər zaman vərəm pandemiyası olub ki, bu da tənəffüs çatışmazlığı, meninqit və digər ölümcül fəsadlara səbəb olur.

Bütün bunlar epidemiya əleyhinə sistematik planlı tədbirlər üçün səbəb deyilmi?

İndiki profilaktik tədbirlər, yumşaq desək,  hava-damcı infeksiyası üçün çox da adekvat deyil. Tibbin özü profilaktik olmalıdır və postsovet məkanında isə  tibb əsasən kommersiya xarakterlidir.

Profilaktikanı sakit, səs-küy olmadan, cəza orqanlarını cəlb etmədən, yalnız həkim-mütəxəssislərin səyləri ilə aparmaq lazımdır. Təəssüf ki, sovet tibbinin profilaktik təcrübəsi çoxdan unudulub.

Koronavirus infeksiyası kimi hava-damcı infeksiyası zamanı kontakt yaratmaq praktik olaraq mümkün deyil, bu, vəba deyil, çuma deyil. Yəni, ümumiyyətlə, vətəndaşların hərəkətinin məhdudlaşdırılmasına yönələn tədbirlər anlaşılmazdır. Bakıda yarızirzəmilərdə, “ikinci işıq” evlərdə yaşayan adamlar az deyil. Sual yaranır: ev sakinləri bir-birinin üzünə nəfəs alırsa, orada profilaktika mümkündürmü? Əgər evdə uşaqlar varsa, ümumiyyətlə, fəlakətdir.

Həyət sisteminin olduğu yerlərdə bir neçə ailə yanaşı yaşayır və daim ünsiyyətdədir.

İstənilən epidemioloq təsdiqləyə bilər, infeksiyanın hava-damcı yolu ilə yayılması sıxlıq zamanı baş verir.

Çox qəribədir ki, koronavirus ətrafındakı vəziyyət barədə yoluxucu xəstəliklər mütəxəssisləri, epidemioloqlar və ya virusoloqlar deyil, digər güc qurumlarının nümayəndələri, deputatlar, səhiyyə nazirindən başqa bütün nazirlər məlumat verirlər.

Profilaktika, observasiya və karantin ilə bağlı dövlət qurumlarının hər qərarı respublikanın baş sanitar həkimi və baş infeksionisti ilə razılaşdırılmalıdır, əks halda bu qərarlar (epidemiyaya qarşı) qanuni sayıla bilməz.

Nəhayət, çox vacib bir məqam, ruhi xəstələrin vəziyyətidir, onların əksəriyyətinin dərman preparatlatını sistematik əldə etməsinə və qəbuluna ehtiyacı var ki, bu da   polis tərəfindən həyata keçirilən profilaktik tədbirlər zamanı olduqca çətinləşib.

Rusiyalı həkim-psixiatrların proqnozuna görə, inzibati- güc xarakterli profilaktik tədbirlərdən sonra reaktiv vəziyyətdə olan ruhi xəstələr, nevroz, alkoqol və narkotik maddə asılılığı olan xəstələrin sayı artacaq.

Təəssüf ki, bizim insanların şüuru bu gün televiziya ekranlarından axan qarışıq və ziddiyyətli informasiya ilə tamamən bürünüb. Alimlərin vaksin axtarışı və koronavirusun səbəblərinin araşdırılması fonunda bəzi KİV apokalipsis haqda danışır.

KİV tərəfindən yaradılan psixoz artıq öz adını alıb – “Koronofreniya”. Bundan psixoloji travma alanlar artıq müalicə olunurlar. Bunun səbəbi informasiya terroru, informasiya intoksikasiyası, dezinformasiya, qorxu, ümidsizlik hissidir.

Bu gün adamların psixikası qəza rejimində çalışır, bir tərəfdən mənfi informasiya axını, digər tərəfdən xilas olmaq istəyi və İnternetdə çıxış yolunun axtarışı ki, orada da tapmaq mümkün deyil.

Öz fikrimi söyləyəcəm: küçədə maska ​​taxmaq olmaz, çünki ağciyərlərin ventilyasiyası pozulur.

Spirt virusu öldürmür, bundan ötrü digər antiseptik məhlullar var. Sağlam adam maska ​​taxmamalıdır, maska  xəstələrə və onlarla ünsiyyətdə olan tibb işçilərinə lazımdır.

KRVİ-dən, guya koronavirus etiologiyasından yüksək ölüm halları da kəskin şişirdilib.

Evdə izolyasiyada olan adamlar bilməlidirlər ki, istənilən etiologiyada KRVİ məhz qapalı yerlərdə çiçəkləyir, bu, hava-damcı infeksiyasıdır və adamlar tez-tez açıq havada olmalıdır, daha çox gəzməlidir, açıq məkanda yoluxma baş vermir.

Televiziya kanalları tərəfindən yayılan “koronavirus bütün Avropanı viran etdi,  orada cəsədlər küçələrdə yığılıb” kimi panik əhval-ruhiyyə psixoloji travmadan başqa bir şey gətirmir.