Öz hekayəm

(hekayə)

Bu gecə avtobusla yola düşürəm.  Səhər sübhdən Tiflisdə olacam. Günü yola verib gecəyarı Tiflis-İstanbul uçağına minəcəm. Bu ara Tiflisdə xeyli vaxtım olacaq. Ortaçalaya -  Şah Abbas hamamına -kükürdlü sulara gedəcəm. Çox sevirəm Tiflis hamamlarını. Oralarda qan yaddaşım canlanır. Gürcü xəngəli də yeyəcəm, Bazar-Meydandan yuxarıda  - Növruz kişinin aşxanasında. Menyu çox zəngindi – `texa gürcü yeməkləri`; xinqali, çığırtmai, dolmai, lobyai, basdırmai…

Amma gecə yol getmək dilxorçuluqdu. Oxumaq olmur, yazmaq olmur, yatmaq olmur, ən yaxşı halda gözlərini yumub fikir-fikir edə bilərsən və səni gözləyən sərhəd-keçid məntəqəsinin daha dərin dilxorçuluqlarını xəyal edə bilərsən.  Nə isə… qəm yemə, könül, uçaqla getsən də eyni şeydi; yoxlamalar, gözlətmələr, gərginliklər…

Avtobusun yola düşməyinə dəqiqələr qalır. Pəncərədən baxıb düşünürəm; bəlkə yerimi dəyişim, bir tərəfim boş olsun, ətlə divar arasında sıxışmayım.Yanımda oturan kim olacaq?  Tər iyi verərsə, batdım.Zəhlə tökən olarsa, bitdim. Ağzından iy gələrsə, məhv oldum.Söylənməsi ayıb, amma çox ciddi məsələlərdir, adamıkor-peşman edə bilər. Və… daha mühüm məsələ; oturacaq yoldaşım arıqmı olacaq, kökmü olacaq?Məhdud yerin nə qədərini zəbt edəcək? Yayılıb yayxanacaqmı?

Yolçuluq çətin işdi. Xüsusilə, mənim kimi biznesklass həvəskarları  üçün. Amma mən kreslonun yox, yoldaşımın klassını istəyirəm. Arıq olsun, təmiz olsun, kəskin ətirlər vurmasın,az danışsın, ya da heç danışmasın, qollarını ortaq arakəsməyə qoymasın, ayaqqabılarını çıxarmasın,  öskürməsin,  fısıldamasın, qurcalaxlanmasın, xoruldamasın. Bəzi fikirlərimi yerindəcə cavablandırırdım; `Bir az şəfqətli ol, bir az dözümlü ol…`. İddiaların və özünütənqidin içində onu da  düşünürdüm ki, biznesklass almaq qədər pulum olsaydı yeri yox, yol yoldaşımı alardım. Mənim konfortum sərinləşdirici içkilərə deyil, yanyoldaşıma bağlıdı.

Yolçuluğun stresi yüksəlməkdə, hər şeylə iyəşməkdə idim. Bilirdim ki, bu, məni gözləyən gömrük yoxlamalarının əsəb kürlüyüdü, yoxsa o qədər cığal adam deyiləm.

Bu vaxt başımın üstündə bir qadın peyda oldu - yerin sahibi. Onu ilk baxışdan bəyəndim; yaşı altmışı keçmiş, yaşına görəçox arıq, ətir saçan – şirin qoxu olsa belə -dodaqları boyalı, gözləri sürməli, başdan ayağa qara geyimli, qəşəng bir qadın... Biz bir-birimizə baxıb nəzakətlə gülümsündik.

Adının Eteri olduğunu biləndə avtobus yerindən tərpənməmişdi. Söhbətçil idi.  Bakı gürcüsü imiş. Mən Eterinin anasının belə Bakıda doğulduğunu, babasının inqilabdan sonra Gürcüstandan Azərbaycana qacdığını, atasının Gürcüstandan Bakıya nəsil böyükləri tərəfindən məhz anası ilə evlənmək üçün göndərildiyini, familiyasının Gürcüstanda sayseçmə olduğunu, ərinın azərbaycanlı olduğunu, bir qızı olduğunu, ərindən ayrıldığını, maliyyəçi olduğunu, bir vaxtlar yaxşı idarələrdə işlədiyini, indi pensiyaya çıxdığını, qızının da ərinin azərbaycanlı olduğunu, onun da bir qızı olduğunu, onun da ərindən ayrıldığını, qızının qaynanasının ifritə olduğunu, qızının aşbazlıq texnikumu bitirdiyini, yaxşı bir restoranda işlədiyini, özünün son illərdə dədə-baba kəndindənhəyətində səkkiz dənə mandarin ağacı olan ev aldığını, bütün kəndin qohum-əqrəba olduğunu, artırmasının dağlara baxdığını,  altından çay axdığını, indi həmin evin hamam-tualetini təmir etməyə getdiyinibiləndə hələ Nəvahiyə çatmamışdıq.

Nəvahini keçib Bakının yüzüncü kilometrini qət edəndə, əmin idim,Eteri mühüm həyat hadisələrini bitirən kimi dərin duyğulara keçəcək, məsələn, ilk məhəbbət əhvalatlarına-filana. Amma hələkiqaynanasının onu necə boşatdırmasından,  bacısı qızını almasından, sonra peşman olmasından, ölənə kimi Eterini o gəlindən çox istəməsindən, yatağa düşəndə Eterinin ona baxmasından  danışırdı. Əcaib əhvalat idi. Eteri dəəcaib şirin danışırdı. Gürcü, rus, Bakı ləhcələrinin qarışığında yaxşı bir azərbaycancası vardı. Səsi də sığallı idi.

Eteri  danışır, mən dinləyirdim. Onsuz da yuxu yox, oxu yox, yazı yox, işimin adı nə idi. Bir haldaki susan yol yoldaşı qismət olmadı, onda heç olmasa soruşan olmasın, elə özündən danışsın. Eterinin,nəhayət, nəfəsini dərib mənim tərcümeyi halımı öyrənmək istəyəcəyini də düşünürdüm.  Nədən başlaya bilər? Birinci sual; ərin varmı – zəvzək sual.Ikinci sual; neçə uşağın var- nisgilli sual. Nəçisən – arzuolunmaz sual. Hara gedirsən – çərənçi sual.

Mən yaxşı həmsöhbət deyiləm. Əslində, yaxşı həmsöhbətəm. Özüm özümü bəyənirəm. Sadəcə, danışan yox, dinləyən tərəfəm. Həm də sual ustasıyam. Bu, köhnə peşəmdən irəli gəlir. Uzun illərin telejurnalistliyi bəzi vərdişlər qazandırıb. Söhbəti uzadan, gödəldən sualları, onların məqamlarını bilirəm. Eterinin ağzını elə güdürdüm ki, sanki canlı yayımda idim. 

Eteri tərtib etdiyim siyahının sonundan başladı və ilk sualını Kürdəmirə çathaçatda verdi.

• Sən hara gedirsən?
• İstanbula – dedim.
• Gəncədən uçacaqsan?
• Tiflisdən –dedim.
• Niyə?
• Bakıdan bahadı biletlər.
• Çox bahadı?
• Tiflisdən bu bileti  73 yevroya almışam.Bizdə 300 yevrodan aşağı bilet tapmazsan.
• Nə çoox… elə niyə? - maliyyəçi Eterisürməli gözlərini bərəltdi.
• Belədi də… - bu qədərlik cavabla kifayətləndim, məndən çıxmayan iş. Gecənin bu yarısında hər şeyin sizdəkindən iki dəfə baha, aviabiletlərin isə üç dəfə baha olduğunudeməyə həvəsim yox idi.

Avtobus dayandı. Sürücü `20 dəqiqə fasilə` deyə səsləndi. Vəziyyət pis deyildi, 195 kilometrə cəmi bir sual düşmüşdü. O da siyahının axırından; hara gedirsən. Cavabı da yarımçıq kimi qalmışdı. Yaxşı qurtardıq.

Eteri ilə birgə avtobusdan düşdük. Qaranlıqların içində varlığı-yoxluğu bilinməyən, natəmizliyi ilə analoqu olmayan tualetə getdik. Qayıdıb…üstündə `kafe-restoran` yazılan, qara-qara milçək vızıldaşan, masalarındasatışda-filanda belə görmədiyimboz, sərt kağız salfetkalar olan – hardan tapmışdılar bunu - bir yerdə oturduq. Ətrafda çay içir, çörək yeyirdilər.  Dedim, bu saatda nə çay-çörək, çantamdan daimi və yeganə yol azuqəm olan iki alma çıxartdım, gəl alma yeyək – dəni, suyu içində. Eteri dəstəklədi, amma çantasındam dürməyinidə çıxardı; şəkərim var, bir az yeməliyəm- dedi.

`Kafe-restoran`dan çıxdıq. Kürdəmir qaranlığının xoş sərinliyində üzbəüz durduq. Eteriilk məhəbbətindən danışırdı – Aydın imiş adı. Yaxşı ailədən, yaxşı bir oğlan imiş. Bəs niyə olmadı, dedim. Eteri çox kədərli bir əhvalat danışmağa başladı. Mən bu əhvalatı bilirdim. Bu faciə bizim bir qohumun evində baş vermişdi. Aydının soyadını dedim.Eterinin gözlərinə gecənin qaranlığında ay işığı doldu.

• Aydını tanıyırsan?
• Atasının adı nə idi?

Məlum oldu ki, Eterinin bir məhlədə yaşadığı, məktəb  yoldaşı, tələbə yoldaşı, ilk məhəbbəti olan Aydın mənim tanımadığım, üzünü görmədiyim qohumum imiş. Çox keçmiş illərdə o qohumların bəzilərini görmüş, bəzilərini eşitmişdim. Sonra  yar ölmüş, ara kəsilmişdi. İndi bizimkilərin yeni nəsli dünyanın müxtəlif ölkələrinə səpələniblər. Cavanlar bir-birini tanımır. Mən də yalnız üçüncü qurşaq isimləri bilirəm. Bizdən böyüklər şəcərini yazıb bizə ötürdülər. Kim kimin nəyidi, bilirik, amma indi bu şərəfli işi davam etdirən yoxdu. Hər kəs məndən gözləyir, mən də günü günə satıram.

Bu tanışlıqdan sonra Eteri mənə bir köynək  yaxın oldu. Sanki  qohum çıxmışdıq. Dili ağzına sığmırdı.  Tez-tez `indi belə adamlar yoxdu` deyirdi. Eterinin gözündəmən kökü kəsilmiş insanlığın qohumu idim, həvəslə bizim familiyanın keçmiş və çökmüş ehtişamından danışırdı. Əlbəttə, bu söhbətəhayıl-mayıl olmuşdum, kim olmaz? Tələbə vaxtı yaşlı müəllimlər familiyama görəyüksək qiymət yazırdılar, soyadım biliymin üstəgəli olurdu.İndi bu soyadla işə belə götürmürlər. Bu soyad həyat yolumda gah yaşıl, gah qırmızı işıq oldu, çox vaxtxeyirxahlarımı və bədxahlarımı hazır əldə etdim.

Gecə yarıdan keçmiş, 280 kilometr yol gəlmiş,Kürdəmirdə açılan söhbət Yevlaxda bitmişdi. Ötəri səhlənkarlığım ucbatından – görünür fikirə getmişəm - Eteri siyahımda olan sualların birini də verdi; `Ərin var?` Biləndə ki belə bir şeyim yoxdu, məmnun oldu. `Heç lazım da deyil, başağrısıdı` dedi. Ardıyca bir-iki `nə vaxt ayrılmısız` və s. kimi yan suallar verdi. Bütün suallarını qısa-qısa cavablandırdım. `Ərə get, hələ cavansan` dedi. Güldüm. Yəqin Eterinin durduğu yerdən cavan görünürdüm. Bəlkə bu səbəbdən Yevlaxda etdiyi bu tövsiyədini Sınıq Körpüyə çathaçatda bir daha təkrar edəcəkdi.

Bu sualı da belə yola verdim. Bilirdim ki, növbəti sual`harda işləyirsən` ola bilər. Amma qətiyyən olmamalıdı. Buna yol vermək olmaz. Xüsusilə, Bakı-Tiflis yolunda, qarşıda duran gömrük gözləntiləri önündəbu sual bu gecə səslənməməldi. Ona görə ki, səhərə doğru gömrükdən keçəcəkdik, məni saxlaycaqdılar, bəyənnamə  yazdıracaqlar, pasportumu əl-əl gəzdirəcəkdilər, o baxıb ona, bu baxıb buna ötürəcəkdi, əşyalarımı didim-didim edəcəklər, qadın gömrükçüləri çağıracaqdılar, məni aparıb özəl-özəl, gözəl-gözəl yoxlayacaqdılar. Eteri görəcəkdi. Kim bilir nələr düşünəcəkdi. Ürəyini mənə bu qədər qızdırdığı üçün nə peşmançılıqlar çəkəcəkdi.

Əgər fürsət tapıb soruşa bilsə, mən də desəm ki,  iş yerim qeyri hökumət təşkilatıdı, bir şey başa düşəcəkmi? Eteri sovet adamıdı, onun üçün yalnız hökumət idarələri vardı. Bir vaxtlar işlədiyi Bakıbaştikinti, mənim işlədiyim Aztv və s. kimi. Bu qeyri hökümət məsələsi müstəqillik oyunlarıdı. Çox adam bilmir nədi.Eteri dəbilməz. Ona desəm ki Gürcüstanda vətəndaş cəmiyyəti çox güclüdü, böyük fondların maliyyəsi sizə axır, vergisi də büdcənizə gedir, pensiya fonduna-filana. Bizdə isə bu maliyyəni kəsdilər, nəticədə,ictimai hərəkat bitdi, ictimai maariflənmə getdi işinə, biz də işsiz qaldıq.Ona görə Tiflisdən ucuz bilet alıram, Tiflisə avtobusla gedirəm. Desəm, anlayacaqmı? Çətin. Anlasa bəlkəişsiz qalmağı anlaya.

Bir az da dərinə gedib desəm ki, indi bizim təşkilatların bank hesablarına həbs qoyulub – bu `həbs` də elə etimadsız sözdükü - müqavilələrimiz havada qalıb, udduğumuz qrantları ala bilmirik. Və… yavaş-yavaş, hürkütmədənəlavə etsəm ki, ölkədən çıxanda bizi bir az, elə-belə, bekara yoxlayırlar. Yox! Burasını deyə bilmərəm.

Bəlkə Eteriyə desəm ki, yazıçıyam, beş kitabın müəllifiyəm, ictimai-siyasi hərəkatdayam, məni öz ölkəmdə beş-üç nəfər tanıyır. Yox, bunu heç deməyim. Tutaq ki dedim. Bəs sonra? Gömrükdə hamını ötürüb məni küncə qoysalar, uzun uzadı gözlətsələr,  sonra təpədən dırnağa yoxlasalar…nə deyəcəm. Eteri deməzmi ki, bəs səni niyə belə pis-pis  yoxladılar?Eteriməni yalançı sayar, düşünər; yazıçı-filan deyilmiş, fırıldaqçıymış.

Eteri  Sınıq Körpüdə günümü görsə… əminəm, çatan kimi bir kənd qohumunu yığıbəhvalatı danışacaq. Bunu film kimi görürəm. Eteri Bakı-Tiflis yolunda başına gələnləri ömrünün sonuna qədər danışar… bitirməz. Hətta bu təhlükəli qadınla gecənin qaranlığında, bir yerdə, göz gözü görməyən və dəhşətli natəmiz olan Kürdəmir tualetinə getdiyini titrəyə-titrəyə nağıl edər. Təpədən-dırnağa qara paltarlı gürcü bibiləri dətez-tez xaç çəkərlər, onun sağ-salamat gəlməyini Allahın lütfü adlandırarlar. Onu bağırlarına basıb hönkürərlər…`Allah sən ikinci dəfə bizə bağışladı` deyərlər. `Yaxşı ki, o türk – o tatari səni o qaranlıqda, o murdar tualetdə öldürməyib`. Hələ Eteri danışsa ki sənədləri və təmir üçün pulu olan çantasını mənim kimi birinə verib tualetə girmişdi, qırışmış gürcü qarıları yenidən ölüb dirilərlər. İçlərindəki ən kövrək birinin ürəyi gedər, o biri gildir-gildir gözyaşı tökər.Gürcü kişi xoru kimieyni vaxtda və müxtəlif ladda səs-səsə verərlər; belə adamlara başqalarının sənədləri lazım olur, Eteeeri.Bəlkə o, bir cinayətkar dəstənin üzvü imiş, Eteeeri. Sən neyləmisən, yollarda heç kimə inanma, Bakıya qayıtma, köç,  gəl bura, Eteeeri.

Yaşlı bibilər - Eteri yolboyu onlardandanışmışdı - onu çox sevir. Bibilərin  yeganə qardaş oğullarının yeganə qızıdı Eteri.Hətta Eterinin həyətinin hansı hasarının hansı yanında hansı bibi olduğunu da bilirdim və Eteri Bakıdan gələndə hansı bibinin birinci xəbər tutmağını, Eterinin mandarınlərinin hansı bibinin zirzəmisində saxlandığını,malı hansı bibinin dəllala verdiyini, pulun hansı bibidə  yığıldığını belə bilirdim. Bibilər bundan sonra Eterini Bakıdan Tiflisə gecə reysi ilə gəlməyə qoymazlar.

Ən yaxşısı, susum, yazıçı olmağım, ölkəmdə beş-on nəfər  tərəfindən tanınmağım haqda danışmayım. Sual versə, nəçisən,söhbəti yönəldimqohumlarımın keçmiş vəzifələrinə,onun ilk məhəbbətinə. O, bu mövzuya bayılır…Eteriyə bu barədəiki sual yetər ki, inşaallah, Tiflisə çatdırsın bizi.

Yol davam edirdi. Eteri danışırdı. İndi atasının ikinci dünya müharibəsindən sonra Bakıya necə gəlib çıxmasından, ünvanı ona kimin verməsindən, qapını necə döyməsindən, atasının qapını necə açmasından… tanımadığı bu cavan oğlanla necə salamlaşıb qucaqlaşmasından danışırdı. Əslində bu mövzunun qısa icmalını Nəvahiyə qədər vermişdi. Indi təsvir hissəsi idi və bu həssas bölüm, bəzi haşiyələrləGəncəyə - düz 347-ci kilometrə kimi uzanmışdı. Mən Eterini dinləyir, o tale səhnəsini görür, eləcə də Gəncə Qapılarını… onları bu fürsətcil gürcülərdən  geri almağın yollarını düşünürdüm. Gürcüstana edilən neft güzəşti əvəzində Qapılarımzı geri istəməyənhakimiyyətə küfr yağdırırdım. Bu əziz mövzuları isə Eteri ilə bölüşə bilmirdim. Yüz il birgə yaşasaq belə o, fizikasınınvə metafizikasının hər nüvəsi ilə özününkülərə aid idi.

Beləcə, Eteri öz aləmində, mən isə aləmlər arasında Gəncəni keçdik. Şəmkirə 30 kilometr qalırdı.Yenə hazır-yaraq idim. Eterinin mövzuya xitam verəcəyi an üçün atasının qapını döyməsi, babasının qapını açması, dünya gözəli anasının iki kişinin görüşündə öz tale mənzərəsini seyr etməsi ilə bağlı duyğusal bir sualım hazır idi.  Eterinin  cavabı bizi Şəmkirə çatdıracaqdı, bilirdim. Mən də elə belə şey deyiləm ha, ustayam. Gedişatda Eterini çözmüşdüm, hər sualın cavabı 15-25 dəqiqə arası çəkirdi. Gəncə ilə Şəmkirin, Tovuzla Qazağın arası qədər. İki-üç sualla bu məsafəni idarə edəcəkdim.

Bəlkə Eteriömründə bu qədər danışmamışdı. Yazığı  mən körükləyidim. Eteri də küyə getmiş, közərmiş, alovlanmış, indi heç cürə sönə bilmirdi. Bəlkə də gecə vaxtı, yol boyu, bu qədər ürək söhbətləri edən, yaşı yetmişə çıxan bu qadının sabah şəkəri qalxacaqdı. Əlbəttə, istəməzdim. Elə də pis adam deyiləm ki, hər şeyi öz maraqlarıma qurban verəm, sadəcə… belə alınmışdı.

Qazağa çatanda Eteri Montindəatasından qalma üçotaqlı evini kirayə verib, özü, qızı, nəvəsi ikiotaqlı mənzildə kirayə qaldıqlarından, bahalıqdan, geri dönəndə Gürcüstandan ərzaq gətirdiyindən danışırdı.Mən yumurtanın, yağın, ətin qiymətini soruşurdum. Yolun kələyini kəsmişdik. Bu minvalla daha iki-üç sual  yetər ki, məni Sınıq Körpüyəçatdırsın və Eteri mənim nəçi olduğumu bilməsin.

460 kilometrlik söhbət, yataqsız-yuxusuz gecə Eterini yormuş, səsi düşmüş, sustalmışdı. Mən isə tam gücümdə idim. Düz 41 kilometr sonra sərhəd keçid məntəqəsi ilə - öz dövlətimlə üz-üzə durmağa hazırlaşırdım. Beynim saat kimi vururdu. Bu qarşıdurmadan sonra Eteriyə kimliyimi bəraət edəcək cavablar verməli idi. Bəlkə də gömrükdən sonra Eteri mənimlə yanaşı oturmayacaq. Yerini dəyişib qaşlarını çatacaq. Dodaqlarını boyayıb, sürməsini çəkib, şirin iyli ətirini təzələyib dərin fikirlərə qərq olacaq. Sözsüz,  Eteri əmindir ki yalnız cinayətkarları belə yoxlayırlar. Əməli-saleh adamı yox. Yazıçını heç yox. Yaxşı ki yazıçı olduğumu demədim. Eteri saysız suallarımı xatırlayıb bir az da şübhəyə düşəcək, gecəboyuhər şeyi açıb tökdüyünə peşman olacaq.Bəlkə də izi azdırmaq üçün Bakıya qayıdan kimi kirayə qaldığıevi dəyişəcək.

Eterinin xəfif xorultusu gəlməyə başlamışdı ki, Sınıq Körpüyə - sərhəddə çatdıq. Avtobusdan tökülüşdük. Ayağımızı qoyduğumuz hər yer – maşın yolu, piyada yolu- səki kələ-kötür, cınqıllıq və natəmiz idi. Hər yerdə kağız-kuğuz bükümü, çəyirdək qabığı, qarğıdalı cecəsi, siqaret kötüyü,adlı-adsızmin cür zir-zibil vardı.Üstümüzə əyni-başıpinti, saçı-başı çirkli, isti yandırmış, şaxta dondurmuş, ev üzü görməyən, istirahət bilməyən, qohum toyundan başqa bir mədəni tədbir görməyən, cavanı, qocası bir neçə adam cumdu. Onlar  tez-tez `dollar, lari, rubl` deyirdilər. Bu adamların əhatəsindən çıxıb çamadanlarımızı alıb keçidə üz tutduq.

Dövlət sərhəd keçidinin binası dar,havasız bir tuneldən başlayırdı. Bu dar dalana giribyarım kilometr azadlıqdan məhrum kimi yürüdük. Eteri önümdə gedirdi. Ani  yuxulama sanki içindəki qurğunu söndürmüşdü. Ardarda dayandıq. Tunelin başındakı dəmir qapı bağlı idi. Tunel adamla dolmaqda idi. Geriyə boylandım. Bu nə qədər çəkəcək? Burdan çıxmaq istəsəm yol tapacammı? Qəzetlər Sınıq Körpüdə saatlarla sürən nöbvələrdən  yazırdı.

Lakin çox keçmədi,bədheybət qapının dəmir qıfılı şaqqıltı ilə açıldı; şaraq-şaraq… şaqşarraaaq. Bu səs bu dar macaldabir azadlıq kimi səsləndi. Hər kəs canlandı. Çamadanları sürüyübtələsik irəlilədik. Orta böyüklükdə olan bir salona girdik. Salon çirkli paltar iyi verirdi. Burada gömrük qurulmuşdu. Ardında isə pasport yoxlama evcikləri vardı. Evciklərin şüşəsindən əsəbi məmurlar görünürdü.Eteri qulağıma pıçıldadı ki, təcili tualetə getməlidi. Soraqlaşdıq. Məlum oldu ki, burda tualet var, amma işləmir, qapısı qıfıllıdı. Dedim; bəs burda adamlar neyləyir, dedilər; heç nə. Dedim, `Eteri, bir təhər döz, gürcü tərəfdə tualet var, tər-təmizdi, su, sabun, hər şey var`. Eteri `bilirəm` dedi. Yolumuza davam elədik.

Kömrük məmuruna çatmaq üçün dəmir labirintə girdik. Bu labirintin də, o tunelin də sərt bir üzü vardı. Mən Eterini qabağıma salmışdım. Arxadan ona pıçıldayırdım ki, sən önə keç, tələs, gözləmə. Fürsət düşdükcə arxamdakı adamları də sayqı ilə önümə yönləndirirdim. Eteri pasport yoxlamadan keçib tez getsin öz  Gürcüstanına, bir müddət məni gözdən itirsin. Sonra istədikləri qədər yoxlasınlar… Eteri görməsin.

Tərs kimi, Eteri vəfalı bir yol yoldaşı olaraq aramıza kimsənin girməsinə imkan vermirdi. Arada baxışır, onun bu diqqətinə nəzakətlə gülümsəyirdim. Ürəyimdə isə, Eteri, nə olar, get, Allah xətrinə, yubanma, deyirdim

Nəhayət, Eteri pasport yoxlamadan keçib getdi. Keçid növbəsi mənə çatdl. Paportumu məmura uzatdım. Bir gözümlə də Eterinin getdiyini görmək istəyirdim. Pahoo! Eteri durub məni gözləyirdi.  Gülə-gülə işarəetdim ki, gözləmə, Eteri, get, him-cimlə bildirdim ki, sən tələsirsən axı. Etericiddi bir  qayğıkeşliklə başını bulayıb gözlərini yumdu, uca səslə; gözləyəcəm, dedi.

Vəssalam. Gəl-gəl, 501-ci kilometrdə iliş. Gah Eteriyə, gah pasportuma zillənən məmura baxırdım. Olay indi başlayacaqdı. Gömrük məmuru pasportumu qara siyahıda görəcəkdi. Işi dayandırıb məni bir tətəfə çəkəcəkdilər. Bu arada gömrükməmuru nəsə dedi, fikrim Eteridə idi, eşitməsəm də zənn etdim nə deyir; bir addım geri çəkildim, gözlüyümü çıxarıb kameraya baxdım. Çünki bu yerdə `gözlüyünüzü çıxarın, kameraya baxın` deyirlər. Gözlüyüm əlimdə, bir gözüm kamerada, bir gözüm Eteridə, Eteri də dirəşib durmaqda. Bilirdim ki, bu məmur bu an yerindən durub rəisini çağıracaq, çamadanımı açdıracaqlar, əl çantamı yoxlayacaqlar. Pul qabına, kompüterə, flaşa baxacaqlar, mal-pul bəyənnaməsi yazdıracaqlar.Uzun çək-çevirdən sonra üzr istəyib pasportuma möhür vuracaqlar, `gedə bilərsiniz `deyəcəklər.

Yenə gah Eteriyə, gah məmura baxırdım. Birdən anladım ki, məmurbayaqdan bəri pasportumu uzadıb `buyurun` deyir, mən isə gözlüyümü çıxarıb təkidlə kameraya baxıram. İnana bilmədim. `Möhür vudunuzmu?` dedim. Məmur  `bəli` dedi. Yenə inanmadım. `Əminsinizmi? dedim. Əsəbu məmur başını qaldırıb pis-pisüzümə baxdı. Vəziyyəti anlamış kimi oldum - qara siyahıdan çıxmışam - əslində,hələ anlamamışdım, sadəcə, pasportumu alıb qaçdım.

Eteri məni gözləyirdi. Buna çox sevindim. Bir-birimizə qoşulub şad-xürrəm Avropa bayrağı və Gürcüstan bayrağı sancılmış gürcü tərəfə yürüyürdük. Geniş, təmiz salona girdik. Havada xoş bir sərinlik vardı. Pasport yoxlamada yaxşı əhvallı iki gənc qadın oturmuşdu.

Möhürləri vurdurub salondan çıxdıq. Tualetə tərəf götürüldük.  Əl-üzümüzə su vurub Gürcüstana girdik.  Sərhəd-gömrük xidmətinin ərazisi güzgü kimi düm-düz, tər-təmiz idi, yerdə bir siqaret kötüyü belə görməzdin.

Yenidən avtobusa mindik. Məmnuniyyətlə yanaşı oturduq. Son 60 kilometri yarıyuxulu qət etdik. Tiflisdə yollarımız ayrıldı.

• Eteri, əzizim, sağol. Səni çox sevdim. – deyib bağrıma basdım.
• Gedək bizə. – o da məni o üz - bu üzümdəm öpdü - Sənin samalyotun gecə uçacaq. Burdan mənim kəndimə cəmi bir saatlıq yoldu. Çox gözəl balkonum var. Dağlara baxır. Altından çay axır. Amma təkid eləmirəm, çünki hamam-tualet hazır deyil.
• Yox, yox, sağol. Başqa vaxt.
• Bakıda görüşərik.
• Əlbəttə, görüşərik.

May, 2015